Rolnictwo ekologiczne w Polsce. Co zmieni Zielony Ład?

Rolnictwo ekologiczne w Polsce. Co zmieni Zielony Ład?

Sytuacja w polskiej produkcji ekologicznej ulega poprawie w ostatnich latach. Po 2019 r. nastąpił ponowny, stopniowy wzrost liczby gospodarstw i powierzchni upraw ekologicznych w naszym kraju. Jednak duży wpływ na zainteresowanie produktami pochodzącymi z takich gospodarstw ma zamożność społeczeństwa. Przy inflacji w Polsce i ogólnym wzroście kosztów utrzymania, zakup żywności ekologicznej zmniejszył się. Jakie są perspektywy na przyszłość? Przedstawili je prof. dr hab. Wojciech Ziętara i dr inż. Marek Zieliński, na seminarium organizowanym 12 maja przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.

Czytaj więcej

Rosja finansowała grupy proekologiczne. Chodziło o łupki

Stan rolnictwa ekologicznego w Polsce

Aktualnie w Unii Europejskiej około 14,7 mln ha jest przeznaczone pod użytki ekologiczne. Niezmiennie liderami produkcji są Francja, Hiszpania, Włochy, Niemcy i Austria, w których od dłuższego okresu ta powierzchnia wzrasta. Polska przeznacza obecnie około 550 tys. ha, pod produkcję ekologiczną. Daje nam to udział na poziomie 3,7% ekologicznych użytków rolnych w strukturze gruntów.

Po kilku latach spadkowych, produkcja ekologiczna w Polsce znowu odbija. Największa powierzchnia uprawy dominowała w latach 2012-2014 (blisko 670 tys. ha), następnie nastąpił spadek do 484 tys. ha w 2018 r., a od roku 2019 r. ponownie obserwowany jest wzrost powierzchni produkcji. Pod względem powierzchni użytków rolnych ekologicznych przodują województwa zachodniopomorskie i lubuskie. Obecnie produkcję ekologiczną prowadzi 21,2 tys. gospodarstw (za 2022 r).

Struktura gospodarstw ekologicznych według kierunków w Polsce

Jak wskazywali prelegenci podczas prezentacji, zazwyczaj w strukturze ekologicznych użytków rolnych Unii Europejskiej dominują trwałe użytki zielone. Od tej reguły są odstępstwa, jak w Polsce, gdzie większość stanowią właśnie grunty orne.

Czytaj więcej

Niemcy przepaść cenowa między mlecznymi produktami ekologicznymi a konwencjonalnymi

Zdecydowanie przeważa produkcja roślinna (79,2%), przy czym gospodarstwa łączące produkcję roślinną i zwierzęcą stanowiły wg. danych na rok 2021 - 20,8%. Pośród struktury zasiewów znacząca jest uprawa zbóż - 39,8% (2021 r.). Co ciekawe przy niewielkim udziale produkcji zwierzęcej, uprawy pastewne zajmują 30,7% struktury użytkowania ziemi.

Pogłowie bydła mięsnego i mlecznego w gospodarstwach ekologicznych maleje. Dla przykładu w 2018 r. średnia ilość bydła mięsnego, czy krów mlecznych wynosiła 3-5 sztuk na gospodarstwo; a za rok 2021 już 2-3 sztuki na gospodarstwo. Wzrasta natomiast ilość pogłowia drobiu, ze średnio 142 sztuk/gospodarstwo (2018 r.) do 185 sztuk w 2021 r.

Żywność ekologiczna – sprzedaż produktów w Polsce

Sprzedaż produktów ekologicznych w ujęciu Unii Europejskiej, wynosi obecnie około 46 miliardów euro. Liderem sprzedaży są Niemcy, które już w 2021 r. przekroczyły barierę 15,5 miliarda euro realizując sprzedaż głównie w supermarketach, sklepach wielkoobszarowych.

Czytaj więcej

Z którymi ekoschematami łączyć interwencję Rolnictwo ekologiczne?

Zależność sprzedaży produktów ekologicznych wynika z zamożności społeczeństwa - im jest ona wyższa, tym wydatki na żywność są wyższe. W Polsce przed kilkoma laty, wydatki na żywność ekologiczną wynosiły 6 € na osobę w roku, obecnie jest to około 8 €. W porównaniu do innych krajów, dystans jest jednak bardzo duży - Dania ponad 340 €, Szwecja ponad 200 €, Niemcy ponad 140 €.

Na co zwracali uwagę prelegenci, nawet w krajach ze społeczeństwem bardziej zamożnym, w roku 2022 nastąpił zastój w dalszym wzroście sprzedaży produktów ekologicznych.

Perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego

W Polsce obszarami, które mają predyspozycje do dalszego rozwoju rolnictwa ekologicznego są te o gorszych warunkach do gospodarowania – wynikało z prezentacji. Taka tendencja utrzymuje się w ponad 50% gmin z niekorzystnymi warunkami do gospodarowania.

Aktualnie w Polsce celem rolnictwa ekologicznego, w świetle Europejskiego Zielonego Ładu, jest ochrona środowiska przyrodniczego i klimatu. W związku z tym nie powinniśmy się obawiać, że wzrost powierzchni ekologicznej wpłynie negatywnie na bezpieczeństwo żywnościowe kraju. Jak podkreślał prof. Wojciech Ziętara, w Polsce dysponujemy nadwyżkami produktów rolniczych, które także znajdują ujście w eksporcie. -Więc z racji, że rolnictwo ekologiczne rozwija się w regionach o słabych warunkach przyrodniczych, przejście na produkcję ekologiczną nie spowoduje drastycznego produkcji – komentował.

Czytaj więcej

Biopreparaty w produkcji ekologicznej. Opinie rolników

Jak można zachęcić rolników do produkcji ekologicznej? Według prelegentów, zmianie powinny ulec płatności w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, w tym:

-Zniesienie degresywności płatności ekologicznych w ramach WPR, by wspierać gospodarstwa o mniejszej powierzchni,

-Zróżnicowanie stawek płatności ekologicznych w ramach WPR, w tym: dodatkowe premiowanie gospodarstw ekologicznych z obszarów o gorszych warunkach gospodarowania i o dużej cenności przyrodniczej; bez współistniejącej produkcji konwencjonalnej oraz premiowanie gospodarstw ekologicznych z (ekologiczną) produkcją zwierzęcą.

Kolejną konieczną zmianą jest zwiększenie udziału grup w łańcuchach dostaw żywności, poprzez wsparcie działań na rzecz samoorganizacji i zrzeszania się. Możliwość rozwoju niesie organizacja skupu produktów ekologicznych z przeznaczeniem do przedszkoli i szkół, co gwarantowałoby producentom stabilne dochody. Spore nadzieje pokłada się także we wsparciu ze strony doradztwa, jednak wszelkie zmiany muszą iść w parze z uświadamianiem konsumentów o zaletach żywności wytwarzanej przez rolników ekologicznych.