• Chłodzenie pomieszczeń wymaga większego nakładu energii niż ogrzanie pomieszczeń, co paradoksalnie podwyższa zużycie energii w okresie letnim. Konieczne jest zatem znalezienie zielonej alternatywy nie tylko dla ogrzewania, ale też dla chłodzenia.
  • Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że urządzenia jak pompy ciepła również mogą służyć nam do chłodzenia domów. Tak możliwość dają nam m.in. coraz popularniejsze w Polsce gruntowe pompy ciepła.
  • Można sięgnąć po dotację na zakup klimatyzatora w postaci pompy ciepła sięgającej do ponad 50 tys. zł z programów Czyste Powietrze i Mój Prąd. Istotne jest aby wybrać taką pompę ciepła,  wyposażoną w funkcję chłodzenia.
  • Chłodzenie domu przy użyciu pomocy pompy ciepła może być realizowane za pomocą instalacji płaszczyznowej, klimakonwektorów oraz chłodnicy wodnej.
  • Pamiętajmy że już zamontowane grzejniki np. kaloryferowe nie są odbiornikami, które są w stanie realizować funkcję chłodzenia w domu.

Według IMGW-PIB ubiegłe lato było drugim najcieplejszym latem w Polsce od połowy XX wieku, jakie będzie w tym roku? Jedno jest pewne – temperatury wzrastają, a problem ten dotyka coraz większą część społeczeństwa na świecie, w tym mieszkańców miast.

Klimatyzacja – niegdyś uznawana za luksusową – powoli staje się normą. Według raportu Programu Narodów Zjednoczonych w 2022 roku liczba urządzeń chłodzących wynosiła 3,6 mld.  Do roku 2050 szacuje się ich wzrost nawet do 9,5 mld. Jednak warto wiedzieć, że rosnąca liczba instalowanych rozwiązań chłodzących nie pozostaje obojętna na losy planety. Nasza potrzeba schłodzenia przekłada się na efekt wręcz odwrotny, czyli na dalsze zwiększające temperatury na ziemi.

Większość klimatyzatorów w naszym kraju wykorzystuje do chłodzenia energię elektryczną pochodzącą z węgla, a co za tym idzie, zwiększa emisję CO2 do atmosfery.

Ponadto, chłodzenie wymaga większego nakładu energii niż ogrzanie pomieszczeń, co paradoksalnie podwyższa zużycie energii w okresie letnim. Konieczne jest zatem znalezienie zielonej alternatywy nie tylko dla ogrzewania, ale też dla chłodzenia.

Czy istnieje rozwiązanie tego problemu przy jednoczesnym zmniejszeniu rachunków oraz z korzyścią dla środowiska.

Klimatyzacja w domach i biurach przestaje być już nadprogramowym wyposażeniem, a staje się standardem. Coraz trudniej jest nam znieść rosnące temperatury. Jak więc możemy sobie z tym poradzić?

Poszukując rozwiązania problemu, warto zwrócić się w kierunku odnawialnych źródeł energii.

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że urządzenia jak pompy ciepła również mogą służyć nam do chłodzenia domów. Tak możliwość dają nam m.in. coraz popularniejsze w Polsce gruntowe pompy ciepła. 

Chłodzenie pasywne z pompą ciepła, która też grzeje

Tak zwane chłodzenie pasywne jest rozwiązaniem stosunkowo prostym i podobnym do procesu pozyskiwania ciepła.

Pompa ciepła pozyskuje chłód, który znajduje się w gruncie. Na głębokości kilkunastu metrów temperatura utrzymuje się, w zależności od pory roku, na poziomie 10-15 stopni Celsjusza – tłumaczy Tomasz Walczak, CTO Euros Energy. - Chłód pozyskany z gruntu przekazywany jest dalej do pomieszczeń, natomiast ciepło z wnętrza budynku odprowadzone zostaje na zewnątrz. Jest to rozwiązanie pozwalające obniżyć temperaturę nawet o 10 stopni w sposób praktycznie niewpływający na wysokość rachunków za prąd – dodaje. 

Istotne jest również efektywne zarządzanie energią. Sposobem na to jest integracja klimatyzacji z inteligentnymi systemami zarządzania domem, do których należą np. klimakonwektory, czy system rekuperacji.

Utrzymywanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach może pomóc w oszczędzaniu energii i zmniejszeniu kosztów związanych z ogrzewaniem lub klimatyzacją.

Chłodzenie domu pompą ciepła czy to jest możliwe?

Chłodzenie domu przy użyciu pomocy pompy ciepła może być realizowane za pomocą instalacji płaszczyznowej, klimakonwektorów oraz chłodnicy wodnej.

Wydajność chłodzenia pompą ciepła jest uzależniona od temperatury zasilania, którą ma osiągnąć system chłodniczy. Najniższa temperatura zasilania, na którą najczęściej projektuje się budynki wynosi 7 ℃, ale może też to być np. temperatura 14, czy 18 ℃. Należy pamiętać, że temperatura zasilania instalacji jest kluczowa w odniesieniu do instalacji jaką posiadamy w budynku. Chłodzenie pompą ciepła należy przewidzieć na etapie budowy domu lub odpowiednio dostosować temperaturę medium chłodniczego do typu odbiorników (klimakonwektory, instalacja ogrzewania podłogowego itd.) i ich specyfikacji.

Układ chłodniczy w pompie ciepła składa się z czterech podstawowych elementów, czyli:

  • parownika,
  • sprężarki,
  • skraplacza i zaworu rozprężnego.

W pompach ciepła z możliwością chłodzenia dodatkowym elementem jest zawór czterodrogowy, który pozwala skraplaczowi i parownikowi zamienić się rolami. Podczas chłodzenia pompą ciepła wymiennik płytowy w jednostce wewnętrznej staje się parownikiem i odbiera ciepło z budynku, a wymiennik lamelowy w jednostce zewnętrznej staje się skraplaczem i oddaje ciepło do otoczenia.

Efektywne chłodzenie przy użyciu pom będzie  spełniało oczekiwania użytkowników i domowników pod warunkiem że uwzględnione jak najwcześniej - już na etapie projektowania instalacji montowanej w domu. 

Najczęściej gdy mówimy o chłodzeniu myślimy głównie o klimatyzacji, czyli pompie ciepła powietrze – powietrze.

Niektóre pompy ciepła posiadają funkcję chłodzenia w standardzie, w innych można tę funkcję odblokować za pomocą dodatkowego akcesorium, a są też takie urządzenia, w których ta funkcja nie jest możliwa. Mimo że każda pompa ciepła posiada podobne elementy, to jednak z różnych względów poszczególne modele różnią się między sobą.

Warto pamiętać, że odpowiednio dobrane urządzenia grzewcze typu powietrze-woda czyli pompy również posiadają taką dodatkowo funkcje, co eliminuje konieczność zakupu dodatkowych urządzeń do naszego domu.

Warto podkreślić, że wszystkie urządzenia firmy Panasonic generacji H oraz J, mają funkcję chłodzenia w standardzie. Klient nie musi dokupywać żadnych dodatkowych elementów, gdyż urządzenie standardowo realizuje funkcje ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia. Warto jednak wiedzieć, że ta funkcja jest fabrycznie ukryta, aby użytkownik końcowy przez pomyłkę jej nie uruchomił. Dopiero akredytowany instalator, który oceni, czy instalacja w budynku jest przystosowana do tego, by realizować funkcję chłodzenia, a także po odpowiednim przeszkoleniu użytkownika, może odblokować funkcję chłodzenia pompą ciepła - podkreślają eksperci Panasonic.

Dotacje do klimatyzatorów czyli pomp ciepła które też chłodzą

Rosnące zainteresowanie potwierdza również fakt, że w Polsce mamy możliwość otrzymania dotacji na montaż klimatyzatorów.

Dofinansowanie będzie przyznane jednak wtedy, gdy zamontujemy urządzenie z funkcją grzania, tj. pompa ciepła powietrze – powietrze, a nie wyłącznie schładzające. Ze wsparcia można skorzystać w ramach programu Czyste Powietrze, Moje Ciepło, a także Mój Prąd.

Jak podkreśla Michał Sochacki, prezes BeeIN, zarówno program „Mój Prąd 5.0.” jak i „Czyste Powietrze” korzystnie wpływają na rozwój branży pomp ciepła.

- Poziom dofinansowań w programie „Czyste Powietrze”  (do 100% kosztów kwalifikowanych) jest wyższy dwukrotnie niż w programie „Mój Prąd” (do 50% kosztów). Zaznaczyć należy jednak, że w programie „Czyste Powietrze” jest kryterium dochodowości i program skierowany jest do gospodarstw domowych, których dochód nie przekracza ok. 1100 zł. Roczna wartość wsparcia, jaką można uzyskać w programie „Czyste Powietrze” wynosi 135 tys. zł, w tym na pompę ciepła jest limit na poziomie 55 tys. zł. Na 50% dofinansowania na pompę podobnego typu w programie „Mój Prąd 5.0.” możemy liczyć na kwotę 19,4 tys. zł - zauważa prezes BeeIN.

Oba programy skierowane są do różnych odbiorców i ich opłacalność zleży od dochodu na członka w rodzinie.

W naszej ocenie poziom dofinansowania jest na tyle duży, że istotnie wpłynie na zainteresowanie pompami ciepła i magazynami energii, jest jeszcze stosunkowo niewiele w odniesieniu do ilości instalacji fotowoltaicznych - dodaje Michał Sochacki, prezes BeeIN.

Z kolei jak podkreśla Kamil Sankowski, członek zarządu Polenergia Fotowoltaika mimo że Mój Prąd 5.0 jest łatwy w zrozumieniu a kwoty dopłat do pomp ciepła i fotowoltaiki wzrosły w tym programie to jednak upychanie w jednym programie wszystkich urządzeń OZE ma swoje wady.

- Podpisuję się pod każdym programem, który wspiera rozwój odnawialnych źródeł energii. „Mój Prąd” ma tę zaletę, że jest łatwy do zrozumienia dla inwestorów, warunki są przejrzyste, a kwoty dopłat do fotowoltaiki czy pomp ciepła - bardzo atrakcyjne - podkreśla Kamil Sankowski, członek zarządu Polenergia Fotowoltaika. - Z drugiej strony, „upchnięcie” wszystkich urządzeń do jednego worka ma swoje minusy. Aktualny budżet programu nie jest w stanie rozruszać chociażby rynku magazynów energii, których tak bardzo potrzebuje sieć energetyczna. Liczymy na dodatkowe 400 milinów złotych i kolejne transze, tak aby rynek mógł się sprawnie rozwijać.

Mój Prąd 5.0 i Czyste Powietrze 3.0 a dofinansowanie na pompy ciepła, które też chłodzą

Rodzaj programu rządowego Mój Prąd 5.0 Czyste Powietrze 3.0
koszty kwalifikowane do 50% do 100% (w zależności od wysokości dochodu)
dodatkowe wymagania posiadanie domu i konieczność wymiany starego pieca  posiadanie domu od 10 lat; audyt energetyczny; odpowiednia wysokość dochodu
wysokość dofinansowania na pompę ciepła, z funkcją chłodzenia
  • do 28.500 zł na gruntowe pompy ciepła - pompy ciepła grunt/woda, woda/woda;
  • do 19.400 zł na pompę ciepła powietrze/woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej;
  • do 12.600 zł na pompę ciepła typu powietrze/woda:;
  • do 4.400  zł na pompy ciepła typu powietrze/powietrze
  • pompa ciepła powietrze/woda (uwzględnienie wyższej klasy energetycznej) z dofinansowanie do 35.200 zł;
  • pompa ciepła powietrze/powietrze do 11.100 zł;
  • gruntowa pompa ciepła o wyższej klasie efektywności energetycznej do 50.900 zł

Z kolei jak zauważa Mariusz Kostrzewa, prezes Zeneris Projekty w przypadku pomp ciepła, koszty zakupu i montażu są uzależnione od wielu czynników, takich jak rodzaj pompy, jej moc, efektywność, rodzaj grzewczego medium, to czy mają funkcje pasywnego chłodzenia itp. Koszty zakupu i montażu pompy ciepła mogą wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Koszt realizacji ogrzewania i chłodzenia pompą ciepła typu powietrze-woda o mocy ok. 9 kW o podwyższonej klasie energetycznej, pozwalającej ogrzać lub ochłodzić w miarę energooszczędny dom o powierzchni do 200 m2 oscyluje w granicach 35 tys. do 40 tys. zł.

Odpowiednio dobrana do indywidualnych potrzeb instalacja zmniejszy koszty ogrzewania nawet o 60%. - dodaje ekspert Zeneris Projekty. - Na tego rodzaju pompę dofinansowanie z programu „Mój Prąd” przewiduje kwotę do 19 400 zł. Dotacja zmniejszy zatem koszt zakupu urządzenia wraz z instalacją nawet o połowę, co stanowi maksymalną wysokość wsparcia możliwego do pozyskania.

Trzy sposoby na chłodzenie domu przy użyciu pompy ciepła

Tak samo jak w przypadku ogrzewania, również w przypadku chłodzenia, możliwa jest dystrybucja chłodu w domu na kilka różnych sposobów.

Pamiętajmy że już zamontowane grzejniki np. kaloryferowe nie są odbiornikami, które są w stanie realizować funkcję chłodzenia w domu

Pierwszym z nich są instalacje płaszczyznowe: ogrzewanie:

  • podłogowe,
  • sufitowe,
  • ścienne.

Charakteryzują się one wysoką efektywnością w funkcji grzania i są wręcz układem idealnym dla pompy ciepła pod względem ekonomii pracy.

Instalację płaszczyznową można wykorzystać również do chłodzenia. Ten sposób ma jednak zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Z punktu widzenia inwestora, ocena takiego rozwiązania jest bardzo subiektywna. Przeciwnicy często podają argument zimnej podłogi i zimnych stóp, które dla innych użytkowników nie muszą stanowić problemu.

Drugim sposobem na dystrybucję chłodu w budynku są klimakonwektory, których na rynku dostępnych jest wiele rodzajów: przypodłogowe, podsufitowe, ścienne, kanałowe, czy kasetonowe.

W zależności od tego, jaką estetykę montażu inwestor chce zachować w budynku - znajdzie rozwiązanie odpowiednie dla siebie. Główną zaletą klimakonwektorów jest to, że można nimi efektywnie chłodzić dom - klimakonwektory nie mają ograniczeń temperaturowych. Wynika to z faktu, że klimakonwektor posiada tacę skroplin.

Trzecim sposobem na chłodzenie budynku jest wykorzystanie chłodnicy wodnej zainstalowanej na systemie wentylacji, najczęściej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Taki system najczęściej jest montowany na rurze nawiewu do pomieszczeń czystych, a więc sypialni i pokoi.

To rozwiązanie również wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Dobór chłodnicy o takiej mocy, by zaspokajała ona w całości zapotrzebowanie na chłód w budynku, wiązałby się z koniecznością zwiększenia liczby rzędów wymiennika, a także strumienia nawiewanego powietrza.