- Po raz pierwszy w historii RED III wprowadza obowiązkowe cele zwiększania udziału OZE w sektorze ciepłowniczym, ale są one tylko powieleniem celów z RED II.
- Eksperci wskazują że obligatoryjne cele wyznaczone dla sektora cieplnego z rocznym wzrostem o 0,8 punktu procentowego do 2026 roku i 1,1 punktu procentowego od 2026 do 2030 r. są zbyt niskie aby osiągnąć ambitne cele zawarte w Rit for 55 i związane z realizacją polityki neutralności klimatycznej do 2050 r.
- Udział energii odnawialnej i ciepła odpadowego w ciepłownictwie powinien być zwiększany o 2,2% rocznie do 2030 r., aby osiągnąć cel produkcji całkowitej energii (prądu, ciepła) z OZE na poziomie 42,5% zgodnie z RED III.
W dniu 28 czerwca br. komisja złożona z członków Parlamentu Europejskiego ostatecznie podpisała nową dyrektywę UE w sprawie odnawialnych źródeł energii (RED III), przełomową ustawę, która ma na celu przyspieszenie wdrażania energii odnawialnej w całej UE.
Otwiera to drogę do końcowego głosowania plenarnego, które odbędzie się we wrześniu br., a następnie ostatecznego zatwierdzenia RED III przez państwa członkowskie. Gdy Parlament i Rada formalnie przyjmą porozumienie, RED III zastąpi ono RED II z 2018 r.
W 2018 r. przywódcy UE wyznaczyli cel dotyczący udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii w UE na poziomie 32% do 2030 r. Zgodnie z dążeniem UE do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. współprawodawcy uzgodnili w marcu 2023 r., że należy zwiększyć cel dotyczący energii ze źródeł odnawialnych na 2030 r. do 42,5 %, z myślą o osiągnięciu 45 %. Trwają też rozmowy na temat aktualizacji ram polityki dotyczącej energii ze źródeł odnawialnych do 2030 r. i na okres po 2030 r.
Zgodnie z nową wersją RED III obowiązkowy cel dla odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii ma teraz wzrosnąć do 42,5% do 2030 r., czyli o ponad 10% więcej niż w RED II, przyjętym w 2018 r.
Dodatkowo UE w ramach Fit for 55 i realizacji polityki neutralności klimatycznej 2050 chce rozszerzyć system ETS o sektor budownictwa i transportu co wiąże się choćby z większymi opłatami za zużycie paliw kopalnych i stałych (węgiel, gaz, olej) przy ogrzewaniu domu. Do tego od 2028 r. wszystkie nowo wybudowane budynki mają być zeroemisyjne i wyposażone w technologie energii słonecznej, jeżeli jest to wykonalne pod względem technicznym i ekonomicznym. Aby spełnić ten warunek nie będzie można stosować tylko i wyłącznie samych urządzeń grzewczych opartych na paliwach nieodnawialnych (węgiel, gaz, olej) w nowych domach i budynkach od 2028 r.
RED III wprowadzi obowiązkowe zwiększenie udziału OZE w wytwarzaniu ciepła
Dyrektywa o odnawialnych źródłach energii RED II miała wskazać i oswoić społeczeństwa i rządy poszczególnych krajów UE (nieobowiązkowo) z celem do którego one mają dążyć, tak aby stopniowo zwiększać wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w nie tylko w sektorze energetycznym ale też i ciepłowniczym.
Po raz pierwszy w historii Unii Europejskiej nowa dyrektywa RED III definiuje wiążący cel w zakresie zwiększania udziału energii odnawialnej dla sektora ciepłowniczego. Ma to na celu zwiększaniu udziału OZE o kolejny sektor ciepłowniczy (po sektorze energetycznym związanym z produkcją energii elektrycznej).
Dyrektywa RED III czyni więc tylko poprzednie cele i ustalenia zawarte w RED II jako obowiązkowe dla sektora ciepłowniczego.
Zwiększenia udziału OZE w sektorze ciepłowniczym staną się teraz wiążące dla krajów UE - z rocznym wzrostem o 0,8 punktu procentowego do 2026 roku i 1,1 punktu procentowego od 2026 do 2030 roku.
Przykładowo jeśli udział OZE w produkcji ciepła danego kraju UE wynosi 20% w 2023 r., to w 2024 r. musi on wynieść 20,8%, a w 2025 r, już 21,6% zaś w 2026 r. to już 22,7%, w 2027 r. to już 23,8% itd.
Uzgodniona wersja RED III obejmuje również zróżnicowane ambitne cele (niewiążące) w zwiększania udziału OZE dla poszczególnych sektorów gospodarki krajów UE:
- OZE ma zwiększać udział w ciepłownictwie i chłodnictwie (art. 24): +2,2 punktu procentowego w latach 2021-2030 (szacunkowy niewiążący);
- OZE w budownictwie (art. 15a): 49% (orientacyjny niewiążący)
- OZE w przemyśle (art. 22a): +1,6 punktu procentowego rocznie do 2030 r. (orientacyjny niewiążący).
Głównym elementem RED III jest również uproszczenie i przyspieszenie procedur i narzuceniu celów związanych ze zwiększaniem udziału energii odnawialnej.
Wiążące cele RED III dla sektor ciepłowniczego to tylko podążanie ścieżką wyznaczoną przez RED II
Zobowiązanie krajów UE zawarte w RED III dotyczące zwiększaniu OZE we wszystkich sektorach w tym i energetycznym nie jest w stanie wprowadzić Europy na ścieżkę dekarbonizacji ogrzewania zgodnie z celami klimatycznymi wyznaczonymi przez UE w ramach Fit for 55.
W publikacją RAP Metrics Matter z 2022 r. szczegółowo przeanalizowano jak rośnie udział odnawialnych źródeł energii w gospodarkach poszczególnych krajów w UE. Wzrastał on o około 0,6 punktu procentowego rocznie w ciągu ostatniej dekady.
Biorąc pod uwagę, że udział odnawialnych źródeł energii w ogrzewaniu i chłodzeniu (ciepłownictwie) wynosi w poszczególnych krajach UE obecnie średnio ok. 23%, oznacza to, że UE jest na dobrej drodze ale do osiągnięcia maksymalnie ok. 31% udziału OZE w przemyśle i energetyce w krajach UE do końca 2030 r. Nijak ma się to do górnolotnego celu zwiększenia odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii (sektor energetyczny, cieplny, przemysłowy itd.) do 42,5%.
Wiążące cele zwarte w dyrektywie RED III to niewiele więcej niż podążanie za istniejącą, dotychczasową ścieżką, jakie wyznaczyła dyrektywa RED II.
Jeśli UE osiągnie minimalne wzrosty procentowe określone w RED III, to do 2030 r. osiągnie jedynie 32% udziału energii odnawialnej w ciepłownictwie.
Innymi słowy, UE wyznaczyła sobie cel, który może osiągnąć, kontynuując dotychczasowe założenia zawarte w RED II, które nie były obligatoryjne bez wprowadzania dyrektywy RED III.
Raphael Schenkel, specjalista ds. europejskich w niemieckim AGFW - Stowarzyszeniu Efektywności Energetycznej Ogrzewania, Chłodzenia i Kogeneracji przyznał, że odnawialne źródła energii w ciepłownictwie zostaną "ogólnie wzmocnione" przez RED III i EED, ale jednocześnie wskazał, że "nie ma wiążących celów ilościowych dla ekspansji odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie", ponieważ istnieje tylko cel orientacyjny, zgodnie z którym udział energii odnawialnej i ciepła odpadowego w ciepłownictwie powinien być zwiększany o 2,2% rocznie do 2030 roku.
Obliczenia RAP pokazują, że tylko wzrost udziału OZE o co najmniej 2,0 punkty procentowe rocznie w sektorze cielnym - począwszy od 2020 r. - pozwoli osiągnięć cel zawarty w RED III czyli 42,5%.
Problem z faworyzowaniem technologii opartej na biomasie częściowo rozwiązany w RED III
Kolejną kwestią związaną z RED III jest to, które technologie energii odnawialnej będą bardziej wykorzystywane, a które nie w poszczególnych gospodarkach krajów UE. Tutaj głównym punktem spornym jest biomasa.
Ogólnie rzecz biorąc, w ciągu ostatniej dekady największy wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie zaobserwowano w krajach, w których biomasa stanowi znaczący udział w produkcji ciepła, zwłaszcza w ciepłownictwie komunalnym. Nie wszystkie państwa członkowskie mogą pójść w ich ślady.
Oznacza to, że potrzebne jest nowe podejście, a elektryfikacja ciepła - zarówno w przypadku indywidualnych systemów grzewczych, jak i sieci ciepłowniczych - ma tu odgrywać kluczową rolę.
Ponadto technologie grzewcze OZE wykorzystujące energię elektryczną były wcześniej mniej korzystnie oceniane w RED II z dwóch głównych powodów.
Po pierwsze, energia elektryczna wykorzystywana do ogrzewania (i chłodzenia)w sektorze cieplnym nie wliczała się do celu cieplnego w RED II.
Po prostu nie była brana pod uwagę w tym sektorze; cała odnawialna energia elektryczna została statystycznie umieszczona w sektorze energetycznym.
Jeśli chodzi o elektryczne pompy ciepła, tylko ciepło pozyskane z powietrza zostało sklasyfikowane jako "odnawialne". Z kolei energia elektryczna wykorzystywana do zasilania pomp ciepła, nawet jeśli pochodziła ze źródeł odnawialnych np. fotowoltaiki, nie była brana pod uwagę.
Oznacza to, że technologie elektryfikacji nie mogły być w pełni wliczone do osiągnięcia celu UE w zakresie ogrzewania, istniała mniejsza zachęta dla krajów UE do ich wdrażania, a bardziej nagradzana była do instalowania alternatywnych rozwiązań, w tym technologii spalania biomasy.
W rzeczywistości odnawialne technologie oparte na spalaniu paliw odnawialnych są bardziej faworyzowane z jednego kluczowego powodu - sposobu liczenia jednostek ogrzewania odnawialnego.
Innymi słowy bardzo mało efektywny piec na pellet lub drewno, który do wytworzenia takiej samej ilości ciepła co pompa ciepła musi spalić dwa razy więcej biomasy jest według powyższej metodologii jest bardziej ekologiczny. Czemu? Bo wykorzystał dwa razy więcej niż pompa ciepła odnawialnego paliwa jakim jest biomasa.
Obecna metodologia unijna zawarta w RED II do określania wkładu każdej technologii w zwiększenie udziału energii odnawialnej uwzględnia tylko wielkość zużycia paliwa odnawialnego lub pozyskaną energię wykorzystaną do wytworzenia ciepła (na przykład poprzez spalanie biomasy), a nie efektywność wytworzenia samego ciepła użytkowego. Nie nagradza efektywności urządzenia.
Rozważmy więc sytuację , w której do ogrzania pomieszczenia potrzeba wytworzyć 100 jednostek ciepła. Piec o sprawności 50% potrzebowałby 200 jednostek biomasy do wytworzenia 100 jednostek ciepła. Jednak te 200 jednostek biomasy jest liczone w całości jako "zużycie energii odnawialnej".
Podczas gdy w przypadku elektrycznej pompy ciepła o sprawności 300% (współczynnik wydajności wynosi 3), 100 jednostek ciepła można wyprodukować przy użyciu tylko 33 jednostek energii elektrycznej i 67 jednostek ciepła z otoczenia.
Dyrektywa RED II nadal wlicza tylko te 67 jednostek ciepła uzyskanego z powietrza na poczet celu związanego; 33 jednostki energii elektrycznej - nawet jeśli pochodziły ze źródeł odnawialnych - nie liczyły się jako wykorzystywane do rozwoju OZE.
Wręcz przeciwnie karano w ten sposób użycie technologii pomp ciepła za to, że są mniej wydajne, zaniżając ich wkład w realizację celu w zakresie zwiększania udziału OZE w przemyśle, ciepłownictwie poszczególnych krajów UE.
W RED III rozwiązano kwestię metodologii obliczeń na podstawie których określa się udział poszczególnych technologii w zwiększaniu OZE w sektorze cieplnym. Zgodnie z nią uznano za odnawialną energię elektryczną lub ciepło wykorzystywaną do ogrzewania i chłodzenia za przyczyniającą się do realizacji celów RED III, jeśli urządzenia wytwarzające ciepło wykazują certyfikowaną sprawność powyżej 100%.
Takie sformułowanie efektywności pozwala uniknąć przypisywania nieefektywnym urządzeniom grzewczym np. elektrycznym grzejnikom oporowym wkładu w zwiększaniu udziału OZE w sektorze cieplnym poszczególnych krajów UE.
Jednak to, co wciąż pozostaje nierozwiązane, w RED III to brak pełnej oceny udziału technologii grzewczych wykorzystujących energię elektryczną w realizacji celów OZE. Najmniej wydajne urządzenia są nadal uznawane za produkujące najwięcej ciepła odnawialnego.
Wydajne urządzenia, takie jak pompy ciepła, nadal są słabiej premiowane w ramach RED III. Z kolei technologie wykorzystujące spalanie biomasy nadal są faworyzowane przez RED III i tym bardziej będą dalej wdrażane w sektorze cieplnym, aby osiągnąć wiążące cele państw członkowskich UE w zakresie zwiększania udziału OZE w sektorze cieplnym.
Obserwuj nas w Google News
Komentarze