Kredyty na skup zbóż i owoców miękkich. Jest projekt rozporządzenia

Chodzi o nowelizację rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

W wyniku agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę ograniczeniu uległ eksport zbóż z Ukrainy tradycyjnymi kanałami, tj. przez porty na Morzu Czarnym. Spowodowało to znaczący, nienotowany nigdy wcześniej, wzrost przewozu ukraińskich zbóż przez polską granicę. Nadmierny przywóz zbóż z Ukrainy destabilizuje krajowy rynek zbóż, szczególnie w regionach południowo-wschodniej Polski - czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Czytaj więcej

Od pola do półki: Sprawdzamy ceny truskawek na targowiskach. Czy polskie owoce mają pod górkę?

Czytaj więcej

Polacy zbadali, czy - i ile pestycydów - spożywamy wraz z owocami

Jak wskazano w dokumencie, wysokie krajowe zbiory, napływ zboża z Ukrainy oraz mniejszy popyt eksportowy na polskie zboże - spowodowany m.in. konkurencją ze strony zboża rosyjskiego na rynkach zagranicznych - doprowadziły do powstania znacznych nadwyżek zbóż w Polsce oraz presji na ceny ziarna, szczególnie w regionach południowo-wschodniej Polski.

Obecne działania są niewystarczające

Według autorów projektu podejmowane działania mające na celu intensyfikację wywozu zbóż z Polski nie są wystarczające, ponieważ część ukraińskich zbóż pozostaje w Polsce, stanowiąc konkurencję dla ziarna krajowej produkcji. Jednocześnie utrudnienie dla eksportu zboża przez terminale portowe w Polsce stanowi znaczący obrót towarami pozarolniczymi (węgiel, drewno, rudy żelaza, drobnica). Możliwości eksportu są też ograniczane wysokimi kosztami transportu zbóż do portów.

Z danych GUS wynika, że skup zbóż i rzepaku krajowej produkcji w sezonie 2022/2023 (od lipca do grudnia 2022 r.) jest mniejszy niż w analogicznym okresie ubiegłego sezonu, co przy wysokiej produkcji zbóż w 2022 r. nie pozwoli na upłynnienie nadwyżkowych ilości zboża zalegającego w magazynach zarówno rolników, jak i firm skupujących oraz przetwarzających zboże - stwierdzili autorzy projektu.

Z informacji pozyskanych z rynku wynika, że firmy skupujące i przetwórcy zbóż posiadają duże ilości nagromadzonych zapasów, a znacząca część podmiotów obracających zbożem nie prowadzi skupu z uwagi na niski popyt ze strony importerów. Poza tym zboże z Ukrainy jest bardziej konkurencyjne cenowo od zboża krajowej produkcji i wypiera z rynku zboże krajowe - zauważono w dokumencie.

Pomoc finansowa dla podmiotów skupujących, które realizują kontrakty eksportowe na eksport zbóż i rzepaku, mogłaby częściowo zrekompensować tym podmiotom straty spowodowane koniecznością sprzedaży zbóż i rzepaku poniżej kosztów skupu, dosuszenia i transportu do portu w celu realizacji kontraktów eksportowych - podano.

W uzasadnieniu zwrócono uwagę na płynące z branży sygnały dotyczące zwiększonych zapasów mrożonych owoców miękkich w Polsce, co jest skutkiem wzmożonego importu tych produktów z Ukrainy. W 2022 r. import mrożonych malin z Ukrainy wzrósł o blisko 1/3 rok do roku i stanowił 77 proc. całkowitego wolumenu importu (tj. 22,2 tys. ton). Przywóz mrożonych porzeczek czarnych wyniósł 1,7 tys. ton (+148 proc. r/r), z czego 73 proc. (tj. 1,26 tys. ton) pochodziło z Ukrainy (wzrost importu z 22 ton w 2021 r. do 1,26 tys. ton w 2022 r.). Import ukraińskich truskawek mrożonych do Polski wzrósł o 23 proc. r/r.

Jak wskazano, nadmierna podaż na rynku mrożonych owoców miękkich negatywnie wpływa na sytuację rynkową już na początku nowego sezonu zbiorów. W związku z zapełnieniem magazynów owocami mrożonymi z Ukrainy podmioty skupujące mogą ograniczać skup owoców miękkich od polskich producentów i proponować ceny, które będą dla nich nieopłacalne. W rezultacie istnieje ryzyko, że rolnicy nie będą mieli gdzie sprzedać swoich produktów. Skutkiem tego będzie spadek konkurencyjności krajowych owoców miękkich na rynku i zmniejszony popyt na polskie owoce, jak również znaczne obniżenie poziomu cen oferowanych producentom w bieżącym sezonie, które mogą nie pokrywać kosztów produkcji.

W projekcie rozporządzenia zakłada się, że pomoc będzie polegała na stosowaniu przez okres nie dłuższy niż 18 miesięcy dopłat do oprocentowania kredytów bankowych na utrzymanie płynności finansowej, zaciągniętych do dnia 15 października 2023 r. Kredyt może wynosić do 40 mln zł, a jego oprocentowanie dla kredytobiorcy wyniesie 2 proc. w skali roku.

Komu będzie przysługiwała pomoc?

Pomoc będzie przysługiwała podmiotom prowadzącym działalność w zakresie obrotu zbożami lub skupu zbóż lub skupu lub mrożenia owoców miękkich, jeżeli nabyli zboża od rolnika lub podmiotu skupowego w okresie od dnia 1 października 2022 r. do dnia 31 sierpnia 2023 r. lub owoce miękkie w okresie od dnia 1 czerwca 2023 r. do dnia 30 września 2023 r. i którym zagraża utrata płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.

"Proponuje się, aby projektowana pomoc w związku z agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy w wysokości ok. 370 mln zł w 2023 r. została sfinansowana ze środków Funduszu Pomocy (ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa). Do wyliczenia skutków budżetowych przyjęto, że akcja kredytowa wyniesie 10 mld zł i uwzględniono WIBR 3M na poziomie 6,90" - napisano w Ocenie Skutków Regulacji.