Zmiany w organizacji unijnego rynku mleka wprowadzane są stopniowo, począwszy od 2003 r. i trwać będą aż do roku 2015. Do tego czasu mają być utrzymane kwoty mleczne.  Zniesiona została w ubiegłym roku docelowa cena mleka, która wynosiła 30,98 euro za 100 kg mleka. Była to sugerowana cena skupu mleka surowego o zawartości 3,7% tłuszczu i 3,4% białka. Służyła określaniu cen interwencyjnych odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) i masła oraz obliczaniu karnych opłat wyrównawczych za nadprodukcję mleka. Ceny interwencyjne miały natomiast wpływ na wysokość cen skupu mleka od rolników. Do ubiegłego sezonu opłaty karne wynosiły 115% ceny docelowej. W sezonie 2005/2006 wynoszą one 30,91 euro za 100 kg mleka. W następnym sezonie 2006/2007 opłaty karne zostaną zmniejszone do 28,54 euro, a od sezonu 2007/2008 wynosić będą 27,93 euro za 100 kg mleka. 

Wykorzystanie kwot
W obecnym sezonie w całej UE przekroczono dostawy mleka łącznie o 703 tysiące ton. Ilość ta jest sumą nadmiernych dostaw mleka, ale tylko z tych krajów, które przekroczyły kwoty krajowe. Jeśli jednak weźmie się pod uwagę, że niektóre kraje nie wykorzystują w pełni przyznanych im kontyngentów i dostarczają mniej mleka, to okaże się, że rolnicy unijni mogliby dostarczyć dodatkowo 1,32 mln ton mleka. 
Największe przekroczenie dozwolonych kwot nastąpiło w Belgii (2,2%), Niemczech (1,5%), Austrii (1,4%). Spośród nowych krajów członkowskich kwotę przekroczyły Estonia (1,1%) i Cypr (1,2%). Krajowych kontyngentów nie wykorzystały natomiast takie kraje, jak: Francja (3%), Wielka Brytania (1,4%), Irlandia (2,7%) i Hiszpania (1,4%), a z nowych krajów członkowskich: Łotwa (24%), Węgry (15%), Czechy i Słowacja - po około 5%. Według wniosków złożonych w ARR, w Polsce rozdysponowano 98% krajowej kwoty mlecznej dla dostawców hurtowych, a dla dostawców bezpośrednich - w 67%.

Ceny i limity spadaja
Unijny rynek mleka, w tym ceny skupu mleka surowego od rolników stabilizują nie tylko kwoty mleczne i kary za ich przekraczanie, ale też interwencyjny skup odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) i masła, dopłaty do eksportu artykułów mleczarskich, prywatnego przechowalnictwa, a także dopłaty do sprzedaży mleka po obniżonych cenach organizacjom charytatywnym i przeznaczonego do przetwórstwa spożywczego (np. piekarni) i do produkcji pasz itd. Najdrożej kosztują unijny budżet odtłuszczone mleko w proszku (OMP) i masło. Dlatego już w tym roku poczyniono pewne oszczędności – zmniejszono dopłaty do eksportu i ceny interwencyjne. 
Interwencyjne zakupy OMP rozpoczynają się, gdy jego cena na rynkach UE spadnie poniżej ceny interwencyjnej, która od 1 lipca 2005 r. wynosi 185 euro za 100 kg. Po takiej cenie w całej UE można skupić jedynie 109 tys. ton OMP. Po wyczerpaniu limitu, OMP kupowane jest na przetargach po najniższych oferowanych cenach. Cena interwencyjna OMP w 2006 r. zostanie zmniejszona do 176,69 euro/100kg. Obecnie w Polsce ceny OMP wynoszą 780 zł, a na innych rynkach UE 190-200 euro za 100 kg. 
Skup interwencyjny masła jest uruchamiany, gdy ceny na rynkach UE spadną poniżej 92% ceny interwencyjnej (obniżonej od 1 lipca 2005 r. do 282,25 euro/100 kg) i pozostają na tym poziomie przez dwa kolejne tygodnie. To nie koniec obniżek cen interwencyjnych masła. Będą jeszcze dwie. W 2006 r. cena zostanie obniżona jeszcze o 7% , a w roku 2007 - o 4% - do 246,39 euro. Skupu dokonuje się po cenie równej 90% ceny interwencyjnej. Komisja wyraziła niedawno zgodę na skup interwencyjny w niektórych krajach, w tym także w Polsce. 
Po cenie, wyliczonej na podstawie ceny interwencyjnej  może zostać skupione 60 tys. ton masła. Limit ten będzie co rok zmniejszany o 10 tys. ton i w roku 2008 wynosić będzie 30 tys. ton.  

Mniej na eksport
W połowie czerwca refundacje eksportowe do OMP zostały obniżone z 28 do 15 euro za 100 kg, a w połowie lipca – do 12 euro za 100 kg. Refundacje do eksportu pełnotłustego mleka w proszku (PMP) zostały obniżone z 66,6 euro do 52,1 euro za 100 kg. Znaczne są też obniżki refundacji eksportowych do masła - z 129 do 97 euro za 100 kg w pierwszej połowie roku i do 92 euro za 100 kg od lipca. Szacuje się, że subsydiowany eksport masła będzie niższy od ubiegłorocznego o 20%.

Skup bez zmian
Obniżka cen interwencyjnych OMP i masła na razie nie wpłynęła znacząco na ceny skupu mleka od rolników. Na przykład w Niemczech ceny spadły w ciągu roku tylko o 1% - do 26,5 euro za 100 kg. Na zbliżonym poziomie kształtują się ceny skupu we Francji, krajach Beneluksu i Austrii. Wyższe są natomiast w Skandynawii oraz w Grecji i Włoszech (33,5 euro za 100 kg). Najniższe w starej UE ceny skupu są w Wielkiej Brytanii i wynoszą średnio 25 euro za 100 kg. Ceny te w funtach są niższe o 4% w porównaniu z ubiegłym rokiem, ale w przeliczeniu na euro spadek wyniósł tylko 1%.  
W Polsce średnia cena skupu mleka wynosi ok. 96 groszy. Cena ta stanowi ok. 80% ceny płaconej w Niemczech, gdzie jest zbliżona do średniej, obliczonej dla krajów starej UE. Od początku 2005 r. ceny skupu mleka w Polsce spadły o 10%.  
Łączne oszczędności na unijnym rynku mleka wyniosą w  2006 r. 1 mld euro w porównaniu z wydatkami zaplanowanymi na rok 2005. Zakłady mleczarskie w wielu krajach (w tym w Polsce) obawiają się kłopotów związanych ze sprzedażą swoich produktów po obcięciu dopłat do spożycia mleka na rynku unijnym i do eksportu. 

Źródło: "Farmer" 19/2005