Obowiązująca norma PN-EN-303-5 oraz dodatkowo uchwalone dyrektywy unijne zmieniły całkowicie polski rynek instalacji i urządzeń grzewczych zasilanych na paliwa stałe. Kotłom przydzielono poszczególne klasy (od 3 do 5) w zależności od ich energooszczędności.
Ponadto ustawodawca wprowadził dodatkowe restrykcje i wymagania w postaci obowiązującego certyfikatu Ekoprojektu (ecodesign), którym muszą się legitymować urządzenia grzewcze na paliwo stałe. Dotyczy to wszystkich kotłów na paliwa stałe wprowadzonych do obrotu na terenie UE (czyli także Polski) po 1 stycznia 2020 r.
Co ważniejsze, powyższe przepisy nie tylko nałożyły dodatkowe obowiązki i wymagania na producentów kotłów na paliwa stałe, lecz także na konsumentów, którzy wymieniając przestarzałe i nieekologiczne urządzenia, muszą wybrać kotły z certyfikatem Ekoprojektu.
Co zmieniło się w rozporządzeniu dla kotłów na paliwo stałe?
Niestety, rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe było dość nieprecyzyjne i pozwalało na obejście niektórych wymogów prawnych.
Dlatego też 11 marca 2019 r. doszło do nowelizacji powyższego rozporządzenia, która miała ograniczyć możliwość obchodzenia restrykcyjnych przepisów dotyczących spełnienia parametrów emisyjności.
W znowelizowanym Rozporządzeniu do dotychczasowych wymagań emisyjnych dodatkowo wprowadzono także wymagany próg sprawności, czyli klasy kotła.
Ponadto w przypadku kotłów z automatycznym systemem zasilania paliwem stałym zabroniono stosowania elementu konstrukcyjnego pozwalającego na wybór ręcznego zasilania paliwem tych urządzeń. Z kolei wszystkie kotły z ręcznym sposobem zasilania paliwem stałym muszą być produkowane z wbudowanym zbiornikiem akumulacyjnym.
Co jeszcze zmieniła nowelizacja Rozporządzenia z 11 marca 2019 r.? W Polsce można kupić kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 500 kW, w tym kotły na biomasę niedrzewną oraz kotły do przygotowywania ciepłej wody użytkowej, spełniające wymogi klasy 5 w zakresie efektywności energetyczno-emisyjnej podanej zgodnie z normą PN-EN 303-5:2012.
O wysokości klasy kotła świadczy nie tylko wielkość wartości emisji spalin do atmosfery, lecz także jego poziom sprawności. Ponadto każdy producent kotłów na paliwa stałe musiał wprowadzić produkty, które emitowały ograniczoną normą ilość: tlenku węgla (CO), gazowych zanieczyszczeń organicznych (OGC) oraz pyłu (PM). W największym uproszczeniu: im wyższa klasa kotła, tym jego większe zaawansowanie technologiczne i niższa emisja szkodliwych dla środowiska pyłów.
Piąta, najwyższa klasa, gwarantuje efektywne działanie pieca, długie utrzymywanie ciepła i oszczędności wynikające z mniejszego zużycia paliwa.
To, jak energooszczędne i ekologiczne są kotły na paliwa stałe, definiuje norma PN-EN 303-5:2012, która wyróżnia trzy najważniejsze klasy tych urządzeń:
- klasa 3 – najniższa klasa, kocioł taki charakteryzuje się wysoką emisyjnością, a przez to znacznym negatywnym wpływem na środowisko;
- klasa 4 – klasa kotła ze średniowysoką emisyjnością;
- klasa 5 – najwyższa klasa, z niską emisyjnością i ograniczeniem negatywnego wpływu na środowisko.
Jednak przepisy uległy zmianie po 1 stycznia 2020 r. i kotły 5 klasy przestały być już najbardziej ekologicznymi urządzeniami grzewczymi w swojej kategorii.
Co zmieniła „dyrektywa Ecodesign” w kotłach na paliwo stałe?
To właśnie od 1 stycznia 2020 r. zaczęła obowiązywać dyrektywa dopuszczająca do sprzedaży wyłącznie kotły na paliwo stałe z certyfikatem Ekoprojekt. Wprowadziła ona jeszcze większe restrykcyjne wymagania co do ograniczeń emisyjności tlenków azotu, czego nie uświadczymy w normie PN-EN 303-5:2012 nawet dla kotłów klasy 5. W dyrektywie Ecodesign znajdziemy dodatkowo wartość graniczną dla emisji tlenków azotu (NOX) wynoszącą 200 mg/m3 w przypadku kotłów na biomasę oraz 350 mg/m3 w przypadku kotłów na paliwa kopalne.
Ponadto dyrektywa ta wprowadza sezonową efektywność energetyczną, która nie może być mniejsza niż 75 proc. dla kotłów o mocy 20 kW lub mniejszej, 77 proc. dla kotłów o mocy znamionowej przekraczającej 20 kW sprawności.
Kotły na paliwa stałe spełniające wymagania Ekoprojektu otrzymują certyfikat Ekoprojektu i są dopuszczone do handlu na terenie UE (czyli też i Polski). Wszystkie produkowane urządzenia grzewcze na paliwa stałe, które nie spełniają poniższych norm określonych w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. dla kotłów na paliwa stałe, nie są dopuszczone do obrotu po 1 stycznia 2020 r.
Jak powyższe zmiany wpływają na zakup kotłów na paliwa stałe? Bardzo możliwe, że ustawodawca dopuści wzorem woj. małopolskiego kotły 5 klasy do końca ich żywotności i nie będzie wymagał od użytkowników, aby wymieniali je na urządzenia z certyfikatem Ekoprojekt. Jednak takie podejście jest bardzo ryzykowne. Dlatego też decydując się na zakup nowego kotła na paliwo stałe, warto sięgnąć tylko po taki, który ma certyfikat Ekoprojekt. Jeśli kocioł ma określoną klasę, to informację tę znajdziemy w instrukcji obsługi producenta oraz na tabliczce znamionowej przytwierdzonej do urządzenia. Jeśli mamy kocioł starszy niż 5-letni, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie ma on przypisanej żadnej klasy energooszczędności.
Kiedy trzeba wymienić kocioł na nowy?
Odpowiedź na to pytanie nie jest identyczna dla każdego miasta czy regionu Polski. To uchwały antysmogowe dla poszczególnych miast i regionów odmiennie definiują obowiązkowy termin wymiany kotła o klasie niższej niż 5. Uchwały antysmogowe zazwyczaj nakładają na mieszkańców danego regionu określone przez samorząd obowiązki dotyczące użytkowanych źródeł ciepła i montażu instalacji grzewczych tylko w nowych budynkach. Samorządy mogą też ustanawiać całkowity zakaz użytkowania najbardziej emisyjnych typów pieców i kotłów na paliwo stałe. Uchwały antysmogowe mogą wprowadzać także selektywny nakaz wykorzystania poszczególnych paliw, a zabronić korzystać z takich jak węgiel czy drewno itd.
W praktyce oznacza to, że w jednym województwie lub mieście możesz spotkać się z uchwałą zakazującą używania urządzeń na paliwo stałe o określonych parametrach technicznych, zaś w innych województwach mogą one być swobodnie dopuszczone do użytku.
Dobrym tego przykładem może być przyjęta przez radnych uchwała antysmogowa dla Krakowa, według której od 1 września 2019 r. zakazali oni używania paliw stałych i tym samym nieekologicznych kotłów zasilanych tymi paliwami.
Z kolei w przypadku Sopotu została przyjęta osobna uchwała antysmogowa, która wprowadziła zakaz używania paliw stałych od 1 stycznia 2024 r. Spowoduje to, że wszystkie piece i kominki używane przez mieszkańców Sopotu będą musiały spełniać wymagania zawarte w Ekoprojekcie.
Warto też zwrócić uwagę, że w woj. wielkopolskim osobno zostały przyjęte różne uchwały antysmogowe dla Poznania i Kalisza.
Ciekawym wyjątkiem jest zaś uchwała z dnia 26 września 2017 r. obowiązująca w woj. opolskim, która wprowadza brak ograniczeń co do stosowania starszej klasy kotłów na paliwo stałe.
Uchwała antysmogowa np. dla województwa podlaskiego jeszcze nie została opracowana. Oznacza to więc, że mieszkańcy Podlasia mogą nadal używać starszej generacji kotłów zasilanych paliwami stałymi takimi jak węgiel, drewno czy miał do ogrzewania domów.
Przyjęte uchwały antysmogowe dla Zielonej Góry i Gorzowa Wielkopolskiego wprowadzają w tych miastach zakaz eksploatacji kotłów, pieców i kominków poniżej 5 klasy lub niespełniających wymogów Ekoprojektu od 1 stycznia 2023 r.
Jednak warto mieć na uwadze, że samorządy większości regionów Polski dały czas mieszkańcom na wymianę starszej generacji kotłów w ciągu 5-7 lat (w zależności od województwa). Oznacza to, że w większości województw od 2028 r. będziemy mogli używać tylko kotłów klasy 5 lub tych z certyfikatem Ekoprojektu. Innymi słowy będziemy zobowiązani prawnie do wymiany starszych urządzeń na paliwo stałe na te nowszej generacji.
Kotły na węgiel bez wsparcia z programu Czyste Powietrze
NFOŚiGW przypomina, że zakup i montaż kotła na węgiel w ramach programu Czyste Powietrze będą możliwe tylko do końca bieżącego roku.
Oznacza to, że koszt będzie kwalifikowany pod warunkiem złożenia wniosku o dofinansowanie obejmującego swoim zakresem zakup i montaż kotła na węgiel do 31 grudnia 2021 r. (konieczne jest wystawienie faktury lub równoważnego dokumentu księgowego z datą do 31 grudnia 2021 r.). Od 1 stycznia 2022 r. nie będzie już można składać wniosków o dotacje na kotły węglowe.
Zwiększenie progów dochodowych od 1 lipca 2021 r. dotyczy drugiej części programu, czyli podwyższonego poziomu dofinansowania (dotacje do 37 tys. zł). Od tej daty w przypadku gospodarstw wieloosobowych ten próg wynosi do 1564 zł przeciętnego miesięcznego dochodu na osobę, a dla gospodarstw jednoosobowych do 2189 zł.
Począwszy od 1 lipca 2021 r. możliwe jest też ubieganie się o większe niż dotychczas wsparcie na zakup i montaż kotła na pellet o podwyższonym standardzie.
Dotacja może wynieść do 9 tys. zł (nie więcej niż 45 proc. faktycznie poniesionych kosztów) przy podstawowym poziomie dofinansowania oraz do 12 tys. zł w przypadku podwyższonego poziomu dotacji (nie więcej niż 60 proc. kosztów).
Obserwuj nas w Google News
Komentarze