Rozczarowanie może pojawić się już na samym początku, kiedy okazuje się, że należało być sołtysem przynajmniej przez dwie kadencje. W ten sposób ze wsparcia wykluczeni zostali sołtysi, którzy sprawowali swoją funkcję krócej. Nowe przepisy nie uwzględniają, że kadencje sołtysów przez lata zmieniały swoją długość. Kadencja sołtysów w poszczególnych sołectwach może być różna. W statutach gmin wciąż są zapisy, kadencja sołtysa trwa: cztery lata, pięć lat, tyle ile kadencja rady gminy.

Dodatku mogą być pozbawieni także sołtysi, którzy na swoje stanowisko zostali powołani nieprawidłowo.

Jakie warunki musi spełnić kandydat?

Świadczenie emerytalne dla sołtysa przysługuje osobie, która spełnia łącznie trzy warunki:

  • pełniła funkcję sołtysa przez okres co najmniej dwóch kadencji, nie mniej niż przez 8 lat - nie jest wymagana ciągłość pełnienia funkcji. Do okresu pełnienia funkcji wlicza się również okres pełnienia funkcji sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jeśli jednak osoba ta pełniła funkcję sołtysa, po 1989 r.  na podstawie przepisów ustawy o samorządzie gminnym,
  • osiągnęła wiek: w przypadku kobiet – 60 lat, w przypadku mężczyzn – 65 lat,
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa.

Świadczenie tylko na wniosek

Świadczenie przyznawane jest jedynie na wniosek osoby uprawnionej. Nie będzie ono przyznawane z urzędu.  Co powinien zawierać wniosek?

  • dane wnioskodawcy: imię (imiona) oraz nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, a w przypadku, gdy nie nadano tego numeru – rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres miejsca zamieszkania, adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres miejsca zamieszkania,
  • wskazanie sposobu wypłaty świadczenia wraz z podaniem danych niezbędnych do jego wypłaty,
  • podpis wnioskodawcy.

Do wniosku należy dołączyć:

  • zaświadczenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego dla sołectwa, w którym wnioskodawca pełnił funkcję sołtysa, potwierdzające okres pełnienia tej funkcji,
  • oświadczenie wnioskodawcy o niekaralności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa.

Co w przypadku, gdy urząd nie posiada takich danych?

Urząd musi wydać na piśmie postanowienie odmowy wydania zaświadczenia ze względu na brak danych. Dokument ten należy dołączyć do wniosku, a dodatkowo wnioskodawca musi dołączyć do wniosku pisemne oświadczenie o pełnieniu funkcji sołtysa, przez okres wymagany przepisami ustawy, potwierdzony pisemnymi oświadczeniami złożonymi przez co najmniej 5 osób zamieszkujących w sołectwie w czasie, w którym wnioskodawca pełnił w nim funkcję sołtysa.

Oświadczenia to składane jest, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, w oddziale regionalnym albo placówce terenowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego właściwych ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

Świadczenie wypłaca KRUS

W ciągu 60 dni od złożenia wniosku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zobowiązany jest do wydania decyzji. Po przyznaniu świadczenia następuje jego wypłata, z wyrównaniem od dnia złożenia wniosku.  

Świadczenie należne za okres do dnia wydania decyzji o przyznaniu tego świadczenia jest wypłacane w terminie określonym w tej decyzji, a za kolejne miesiące – do 15. dnia każdego miesiąca kalendarzowego. Prawo do świadczenia ustaje wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.

Świadczenie na wniosek osoby uprawnionej ma być wypłacane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, natomiast finansowane z budżetu państwa i corocznie - 1 marca waloryzowane ustawowym wskaźnikiem waloryzacji.

Ustawa określa, że świadczenie wynosić będzie 300 zł miesięcznie i co roku będzie waloryzowane z urzędu z dniem 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację, przez wskaźnik waloryzacji, o którym mowa w art. 89 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Co roku kwotę waloryzacji prezes KRUS będzie ogłaszał w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski.  Pierwsza waloryzacja kwoty świadczenia zostanie przeprowadzona w 2024 r.

Limit  wydatków budżetowych w projekcie w roku 2023 ustalono na kwotę 74 mln zł. W kolejnych latach ma rosnąć od ponad 162 mln zł w 2024 r. do prawie 233 mln zł w 2032 r.