Ministerstwo rolnictwa i Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na bieżąco analizowały składane przez rolników wnioski o dotacje w ramach obu programów rolnych, czyli Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” oraz „Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004–2006”. Dzięki temu możliwe było przesuwanie środków pomiędzy województwami i poszczególnymi działaniami, kierując je tam, gdzie było największe „branie” i na te działania, które cieszyły się większym zainteresowaniem rolników. Dzięki temu na przykład sfinansowane zostaną wszystkie wnioski złożone przez rolników na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE, mimo, że przekroczyły one 2,5-krotnie limit pierwotnie zaplanowanych środków na to działanie.

Realizacja PROW
W roku 2006 można składać wnioski na wszystkie działania PROW, z wyjątkiem: działania 2. (wspieranie gospodarstw niskotowarowych) i 6. (dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE), dla których wstrzymano przyjmowanie wniosków z uwagi na przekroczenie limitu środków finansowych.

Działanie 1: Renty strukturalne
Wnioski o rentę strukturalną złożyło dotychczas 42,5 tysiąca rolników. Obecnie ponad 33 tysiące z nich już ją pobiera. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa szacuje, że do końca 2006 r. miesięcznie przybywać będzie 1700 wniosków o rentę, a jej średnia wysokość wynosić będzie 1580 zł. Środki na wypłatę tych rent zaplanowane w PROW 2004–2006 wynoszą prawie 2 mld zł i wystarczą do października 2007 r. Oznacza to, że środki zaplanowane na przyznawanie rent strukturalnych zostaną w pełni wykorzystane i nastąpi płynne przejście na finansowanie tych rent z budżetu następnego PROW na lata 2007–2013.

Działanie 2: Wspieranie gospodarstw niskotowarowych
Na to działanie udzielane jest wsparcie w formie rocznych premii przez 5 kolejnych lat. To działanie cieszyło się ogromnym zainteresowaniem rolników, więc nabór wniosków został wstrzymany już 23 marca 2005 r., w półtora miesiąca po uruchomieniu tego działania. Złożono 116 tysięcy wniosków, a 99 tysięcy z nich zostało zatwierdzonych. Na ten cel przeznaczono 1,1 mld zł. Z budżetu PROW na lata 2004–2006 wypłacone będą dwie premie roczne, a kolejne trzy wypłacane będą z PROW na lata 2007–2013.

Działanie 3: Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)
Wykorzystane będą wszystkie środki zaplanowane na ten cel w PROW (prawie 3,5 mld zł).

Działanie 4: Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt
ARiMR szacuje liczbę złożonych wniosków na 43 tysiące. Oznacza to pełne wykorzystanie zaplanowanych środków (844 mln zł), wliczając w to wypłaty dla rolników, którzy dopiero teraz złożą wnioski na realizację tego działania od marca 2007 r.

Działanie 5: Zalesianie gruntów rolnych
Za zalesianie gruntów rolnych otrzymuje się 3 płatności: jednorazowe wsparcie na zalesienie, premię pielęgnacyjną przez 5 lat i premię zalesieniową przez 20 lat. Dotychczas złożono 6500 wniosków. Do wykorzystania zostało 117 mln zł. Wnioski na zalesienia w ramach PROW na lata 2004–2006 można jeszcze składać, w terminie od 1 czerwca do 15 lipca br. Według prognoz ARiMR wpłynie prawdopodobnie w tym czasie jeszcze 2500 wniosków i oznaczać to będzie wykorzystanie limitu środków w całości. Przyjęte zobowiązania ARiMR będzie wypłacać w następnych latach z budżetu PROW na lata 2007–2013.

Działanie 6: Dostosowanie gospodarstw do standardów UE
Działanie to w ramach PROW 2004–2006 było „uprzywilejowane”, bo jego budżet został zwiększony aż 2,5-krotnie z 243 mln do 687 mln euro. Jednak był i tak za mały w stosunku do potrzeb. Standardy UE będą obowiązywały polskich rolników od roku 2009. Ten, kto się do nich nie dostosuje nie będzie mógł otrzymywać żadnych dopłat, ani dotacji. Niestety, w ramach obecnego PROW nie można już składać wniosków na to działanie.Działanie 7: Grupy producentów rolnych
Pomoc w ramach PROW przewidziana jest dla grup producentów rolnych, które zostały wpisane do rejestru marszałka województwa po 1 maja 2004 r. Grupa wpisana do tego rejestru powinna złożyć wniosek o przyznanie pomocy finansowej w ciągu 6 miesięcy od dnia rejestracji, a dopiero po 12 miesiącach od dnia rejestracji może złożyć wniosek o wypłatę środków. Dotychczas złożono 48 wniosków o przyznanie pomocy finansowej oraz 24 wnioski o wypłatę środków na kwotę 8,5 mln zł. Do końca 2006 r. łączna suma wypłaconej pomocy wyniesie 11 mln zł. Aby wykorzystać środki zaplanowane na to działanie (65 mln zł), konieczne jest zwiększenie zainteresowania rolników zakładaniem grup producentów. Sprzyjać temu ma zapowiadana zmiana przepisów prawnych. Według przewidywań Agencji środki dla grup producenckich zostaną wykorzystane najwyżej w połowie, więc prawdopodobnie zostaną one przeznaczone na te działania, dla których zabrakło środków (szansę ma „młody rolnik”).

Realizacja SPO
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na realizację tego programu zaplanowała 5,6 mld złotych. Przyjęła ponad 59 tysięcy wniosków, na kwotę sięgającą ponad 136 proc. zaplanowanych środków. Od października 2004 r. do końca marca 2006 r. ARiMR zawarła prawie 32 tysiące umów na kwotę 3,6 mld zł, co stanowi 64 proc. dostępnych środków. Nabór wniosków na wszystkie działania tego programu zakończył się 14 kwietnia, a umowy zostaną zawarte do końca sierpnia. Dotacje wypłacono 22 tysiącom wnioskodawców na kwotę 1,2 mld zł (22 proc. środków). Wypłata dotacji uzależniona jest od terminu realizacji inwestycji. Agencja przekazuje pieniądze dopiero po ich zakończeniu, a niektóre inwestycje trwają nawet dwa lata. Dlatego dotacje w ramach umów zawartych z tego programu wypłacane będą nawet do 2008 roku. Ostatnie umowy z wnioskodawcami, którzy czekają jeszcze na rozpatrzenie ich wniosków mają zostać zawarte do końca sierpnia. A oto jak przebiegała realizacja poszczególnych działań w ramach SPO.

Działanie 1.1 „Inwestycje w gospodarstwach rolnych”
Limit środków na to działanie wynosi 2,38 mld zł. Złożono prawie 28 tysięcy wniosków, a ARiMR zawarła umowy z prawie 13 tysiącami rolników na ponad 1,3 mld zł (57 proc. limitu finansowego). Dotacje wypłacono prawie 5 tysiącom rolników na blisko 468 mln zł (prawie 20 proc. środków).

Działanie 1.2 „Ułatwianie startu młodym rolnikom”
Limit środków na to działanie wynosi 709 mln zł. Złożono prawie 19 tysięcy wniosków i zawarto ponad 14 tysięcy umów na kwotę 707 mln zł (prawie 99 proc. limitu). Agencja wypłaciła 97 proc. środków należnych młodym rolnikom. Czeka na pieniądze jeszcze około 400. Nie jest to zrozumiałe, bo wnioski od lutego 2005 r. nie były już przyjmowane, a wypłata dotacji nie wiąże się z koniecznością zakończenia inwestycji. Dawno te pieniądze powinny być zatem wypłacone wszystkim tym, którzy mieli to szczęście, że ich wniosek został przyjęty przed wyczerpaniem limitu.

Działanie 1.5 „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych”
Limit środków na to działanie wynosi ponad 1,8 mld zł. Złożono 1642 wnioski i zawarto 707 umów na ponad 1,2 mld zł 67,3 proc. limitu). Agencja wypłaciła 93 wnioskodawcom blisko 51 mln zł (2,7 proc. środków). Większość inwestycji ma roczny lub dwuletni okres realizacji, dlatego wypłata dotacji dokonywana będzie po realizacji projektów w latach 2006, 2007 i 2008.

Działanie 2.1 „Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych”.
Limit na to działanie wynosi ponad 50,3 mln zł. Złożono 57 wniosków oraz zawarto 35 umów na kwotę całego limitu. Dotychczas wypłacono dotację tylko jednemu wnioskodawcy (14,5 tysiąca złotych, czyli 0,03 proc. limitu. Większość projektów jest w trakcie realizacji.

Działanie 2.4 „Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów”.
Limit środków na to działanie wynosi blisko 421 mln zł. Złożono 5354 wnioski i zawarto 2080 umów na ponad 150 mln zł (prawie 36 proc. limitu). Agencja wypłaciła 518 wnioskodawcom blisko 34 mln zł (98 proc. środków).

Działanie 2.6 „Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem”
Limit na to działanie wynosi 160 mln zł. Złożono 4022 wnioski i zawarto prawie 1800 umów na ponad 81 mln zł (51 proc. limitu). Agencja wypłaciła dotacje 413 wnioskodawcom na kwotę 13,5 mln zł (8,4 proc. limitu).
 
Terminy składania wniosków w ramach PROW:
  • Renty strukturalne – składanie wniosków przez cały rok.
  • Wsparcie działalności rolniczej na obszarach ONW - składanie wniosków od 15 marca do 15 maja + 25 dni po tym terminie (co będzie skutkować sankcją w wysokości 1 proc. zmniejszenia płatności za każdy dzień opóźnienia).
  • Programy rolnośrodowiskowe – termin składania wniosków o przystąpienie do programu: od 1 sierpnia do 31 grudnia. Obecnie trwają prace nad zmianą terminu przyjmowania wniosków. Planuje się, że będzie to okres od 1 czerwca do 30 sierpnia. Dzięki temu do końca grudnia 2006 r. będą mogły być wydane wszystkie decyzje administracyjne.
  • Zalesianie gruntów rolnych – składanie wniosków od 1 czerwca do 15 lipca.
  • Wsparcie grup producentów rolnych – składanie wniosków przez cały rok, jednak nie później niż 6 miesięcy od wpisu grupy do rejestru grup prowadzonego przez wojewodę.

Wnioski w ramach działań PROW składa się w biurach powiatowych ARiMR za wyjątkiem działania „wsparcie grup producentów rolnych” – te wnioski składane są w oddziałach regionalnych ARIMR.

Źródło "Farmer" 09/2006