Szacuje się że tylko ok. 8–12 proc. wniosków o dotacje z  Działania 2.4 „Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów” Sektorowego Programu Operacyjnego – przygotowanego w znacznym stopniu dla potrzeb agroturystyki, dotyczy typowych inwestycji agroturystycznych. Na to przedsięwzięcie wpłynęło już ponad siedem tysięcy wniosków, z czego tylko część dotyczy klasycznej agroturystyki (np. w woj. mazowieckim na 750 wniosków zaledwie 10 proc. to faktyczna agroturystyka).

Kto może dostać wsparcie
Zacznijmy od definicji przyjętej przy udzielaniu wsparcia (dotacji). Z działalnością agroturystyczną mamy do czynienia wówczas, gdy w czynnym gospodarstwie rolnym w budynku mieszkalnym znajduje się nie więcej niż 5 pokoi przeznaczonych na wynajem. Działalność agroturystyczna musi wykorzystywać „istniejące zasoby czynnego gospodarstwa rolnego oraz regionu, gdzie leży gospodarstwo”.

Za gospodarstwo rolne w Polsce uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, o powierzchni co najmniej 1 ha.

Zarówno gospodarstwo rolne, jak i projekt (miejsce zarejestrowania i prowadzenia działalności), muszą być zlokalizowane w miejscowości liczącej nie więcej niż 5 tys. mieszkańców (liczone statystycznie na koniec poprzedniego roku kalendarzowego) położonej w gminie wiejskiej lub miejsko-wiejskiej.

Wnioskodawca może ubiegać się o dotację jeżeli:
  • prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny albo zależny) gospodarstwa rolnego oraz opłaca podatek rolny,
  • jest ubezpieczony (KRUS lub ZUS) oraz nie pobiera świadczeń emerytalnych, zarówno on, współmałżonek rolnika lub domownik. Jeżeli np. jest rolnikiem i jednocześnie pracuje w obcej firmie, to oprócz zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek dla KRUS i ZUS oraz zaświadczenia, że nie pobiera świadczeń emerytalnych, przedstawia także zaświadczenie ze swego zakładu pracy o zatrudnieniu.

Przez domownika rozumie się osobę bliską rolnikowi, która spełnia następujące warunki: ukończyła 18 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie tego gospodarstwa i stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Najczęściej popełniane błędy:
  • pomylenie agroturystyki (czasowe, krótkotrwałe zakwaterowanie na terenie czynnego gospodarstwa rolnego) z turystyką wiejską (obiekty turystyczne, hotelowe funkcjonujące na wsi lub prowadzone przez rolników),
  • próby remontu, modernizacji, wyposażenia lokali mieszkalnych w celach teoretycznie agroturystycznych. Np. dom stojący na terenie wiejskim poddaje się modernizacji, a gospodarstwo nie istnieje – grunty są wydzierżawione lub ich brak. To nie jest agroturystyka, ale może być turystyka wiejska,
  • próby otrzymania dotacji do obiektów czy działalności oddalonych od czynnego gospodarstwa rolnego. Działalność będąca przedmiotem projektu musi wykorzystywać istniejące zasoby czynnego gospodarstwa rolnego oraz regionu, gdzie leży gospodarstwo,
  • zakupy sprzętu lub wyposażenia niezwiązanego z działalnością agroturystyczną np. osobowego środka transportu czy do celów usługowych, budowy nowych domów mieszkalnych (przy składaniu wniosków należy pamiętać, że zgodnie z Polską Klasyfikacją Obiektów Budowlanych budynki zakwaterowania turystycznego kwalifikowane są jako niemieszkalne),
  • próba przebudowy budynków gospodarczych na mieszkalne. Możliwa jest jednak przebudowa budynku gospodarczego na budynek niemieszkalny (jak dom letniskowy), ale to już nie jest agroturystyka.
Należy pamiętać, że:
  • dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych, położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób są wolne od podatku, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5,
  • w przypadku wynajmowania pokoi w budynkach mieszkalnych znajdujących się w gospodarstwie rolnym, prowadzące taką działalność osoby nie mają obowiązku jej zarejestrowania,
  • wnioskodawca musi uzyskać opinię jednostki prowadzącej kategoryzację, potwierdzającą, iż w wyniku realizacji projektu obiekt będzie spełniał wymogi standaryzacji,
  • koszty związane z częściami wspólnymi budynku mieszkalnego (dach, elewacja) liczone są proporcjonalnie do powierzchni przeznaczonej na prowadzenie działalności związanej z pobytem turystów (pokoje gościnne,  pomieszczenia wspólne),
  • gdy wnioskodawca rozbudowuje budynek mieszkalny np. dobudowuje piętro lub adaptuje poddasze, gdzie wszystkie pokoje będą przeznaczone na wynajem, koszt wykonania  może być w całości dotowany,
  • pomieszczenia wspólne są dotowane proporcjonalnie do powierzchni, jaką stanowią pomieszczenia przeznaczone wyłącznie dla turystów w stosunku do powierzchni użytkowej całego budynku.

Ciekawe przypadki

Chciałbym kupić samochód mercedes w ramach projektu dotyczącego agroturystyki.
Dotacji podlega zakup środków transportu na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, z wyjątkiem świadczenia wyłącznie usług transportowych; pomocą nie jest objęty zakup samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób wraz z kierowcą, a koszt zakupu środków transportu nie może stanowić więcej niż 50 proc. kosztów kwalifikowalnych projektu (a więc mercedes, ale mikrobus – tak).

Chciałbym zakupić używane, stylowe meble jako wyposażenie pomieszczeń budynku na cele agroturystyczne.
Dotowany może być zakup używanych stylowych mebli, jeżeli spełnione zostaną poniższe warunki:
wnioskujący uzyska opinię jednostki prowadzącej kategoryzację, potwierdzającą, iż w wyniku realizacji projektu obiekt będzie spełniał wymogi standaryzacji, wraz z wnioskiem o płatność zostanie przedstawiona wycena mebli sporządzona przez rzeczoznawcę (wycena ta powinna określać wartość rynkową takich mebli oraz dodatkowo wskazywać, że cena ich zakupu nie przekracza ceny nowych, podobnych mebli, wykonanych przez wytwórnie specjalizujące się w produkcji mebli stylowych).

Chciałbym do celów działalności agrotutystycznej  dokonać zakupu kosiarki do trawy, odśnieżarki samobieżnej, piły elektrycznej przeznaczonej do cięcia drewna na ognisko.
Koszty urządzania miejsc do wypoczynku, zakupu wyposażenia i sprzętu turystycznego lub rekreacyjnego do działalności turystycznej, a także koszty zakupu maszyn, urządzeń, narzędzi i wyposażenia, zakup odśnieżarki samobieżnej, kosiarki do trawy czy piły elektrycznej przeznaczonej do cięcia drewna na ogniska, są w tym przypadku bezpośrednio związane z realizowaną inwestycją. Uatrakcyjnienie pobytu gościom poprzez np. organizację kuligów, ognisk, a nawet zagospodarowanie terenu w obrębie gospodarstwa agroturystycznego nie tylko umożliwią pozyskanie nowych klientów, ale przede wszystkim wydłużą sezon oraz wpłyną na zwiększenie efektywności ekonomicznej prowadzonej działalności, w tym przypadku możliwe jest zaliczenie do ww. zakupów do kosztów dotacji.

W przygotowaniach na lata 2007–2013 planowane są również dotacje na rolnictwo ekologiczne i agroturystykę.

ROLNICTWO EKOLOGICZNE
Program Operacyjny Rozwój Obszarów Wiejskich:
  • Działanie 1.7 Uczestnictwo rolników w systemie jakości żywności – Rolnictwo ekologiczne (dopłaty do gospodarstwa od 736 do 1236 zł).
  • Działanie 1.8 Działania informacyjne i promocja np. produktów rolnictwa ekologicznego (do 70 proc. dotacji).
  • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – Priorytet V – Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych.
AGRO- I EKOTURYSTYKA
Program Operacyjny Rozwój Obszarów Wiejskich:
  • Działanie 1.1 Szkolenia zawodowe (Restrukturyzacja rolnictwa i zwiększenie dochodowości gospodarstwa rolnego) – dotacja 100 proc. kosztów.
  • Działanie 1.2 Ułatwianie  startu młodym rolnikom (rozpoczęcie działalności agro- i ekoturystycznej) – jednorazowo 50 tys. zł.
  • Działanie 3.1 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej (50 proc. dotacji i nie więcej niż 100 tys. zł).
  • Działanie 3.4 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw (50 proc. dotacji i nie więcej niż 100 tys. zł).
  • Działanie 3.5 Szkolenie i informowanie (o inicjatywach Lokalnych Grup Działania) – 100 proc. refundacji.
LEADER+ – program, z którego można uzyskać unijne środki pomocowe na aktywizację terenów wiejskich i małomiasteczkowych (w tym dotyczących ekologii i agroturystyki).
Program Operacyjny Kapitał Ludzki – Priorytet IX – Aktywizacja Obszarów Wiejskich.

Źródło "Farmer" 12/2006