Zgodnie z Ustawą o odpadach  z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. 2013 poz. 21 z późniejszymi zmianami) zwanej dalej u ustawą o odpadach wraz z szeregiem aktów wykonawczych (rozporządzenia) to na wytwórcy spoczywa obowiązek i koszty związane z gospodarowaniem odpadami.

Niezależnie czy są to opakowania po środkach ochrony roślin czy po użytych olejach i smarach. To wytwórca w naszym wypadku rolnik ponosi koszty związane z ich zagospodarowaniem czyli utylizacją i recyclingiem.  Jak określa art 22. powyższej ustawy:

"Koszty gospodarowania odpadami są ponoszone przez pierwotnego wytwórcę odpadów lub przez obecnego lub poprzedniego posiadacza odpadów. W przypadkach określonych w przepisach odrębnych koszty gospodarowania odpadami ponosi producent produktu lub podmiot wprowadzający produkt na terytorium kraju, określony w tych przepisach". 

Ustawa ta precyzuje też czynności związane z utylizacją przepracowanych olejów i smarów używanych także  w gospodarstwie rolnym.

- Oleje odpadowe wg wyżej wymienionej ustawy to wszelkie mineralne lub syntetyczne oleje smarowe lub przemysłowe, które przestały się nadawać do użytku, do jakiego były pierwotnie przeznaczone, w szczególności zużyte oleje z silników spalinowych i oleje przekładniowe, oleje smarowe, oleje turbinowe oraz oleje hydrauliczne i takie odpady są wytwarzane w gospodarstwach rolnych w związku z eksploatacją maszyn. Oleje odpadowe w pierwszej kolejności powinny być poddane regeneracji, a jeżeli właściwości chemiczne na to nie pozwalają to odzyskowi a na samym końcu unieszkodliwieniu - podkreśla Dominika Pozorska, specjalista ds. procesów i ochrony środowiska w firmie Oiler.

Jednak, jakimi środkami możemy wyczyścić opakowania po olejach lub zapobiec wyciekom i rozlewom powstałym przy wymianie oleju lub podczas awarii maszyn rolniczych?

Specjalne sorbenty do usuwania olejów i smarów

Należy wrócić uwagę, że utylizacja płynnych olejów i smarów jest  trudna. Aby przygotować opakowanie po zużytym olejach i smarach, czy też jeżeli chcemy ograniczyć rozmiar ich wycieku lub  po prostu usunąć ich pozostałości z różnych powierzchni najlepiej użyć do tego specjalnych substancji czyszczących. Szczególnie przy dużych wyciekach i czyszczeniu dużej liczby pojemników po olejach sprawdzają się do tego różnego rodzaju sorbenty, czyli ciała stałe o różnej zdolności wchłaniania. 

Sorbenty mineralne to po prostu rozdrobione i wysuszone minerały, które mają ograniczoną chłonność. Do bardziej efektywnych sorbentów mineralnych możemy zaliczyć sorbenty kalcynowane oferowane w formie granulatów. Ich chłonność wynosi ok. 120% i nie zwiększają swojej objętości, co ma istotne znaczenie dla kosztów transportu.

Ostatnią grupą sorbentów mineralnych są perlity, czyli bardzo lekkie sorbety o chłonności sięgającej nawet 250%. Przy zastosowaniu nie zmieniają swojej objętości i ciężaru, dlatego stosuje się je głownie w pomieszczeniach zamkniętych. Ze względu na niewielki ciężar nie sprawdzą się przy utylizacji  olejów i smarów na przestrzeniach otwartych, gdyż po prostu mogą być rozwiane przez wiatr.

Specjalistyczne sorbenty syntetyczne wykonane są z różnego rodzaju polimerów. Ze wszystkich sorbentów wyróżniają je najlepsze właściwości chłonne, które sięgają nawet 1400% wchłanialności.  Wyróżniają się także niską wagą i szerokim zakresem stosowania, więc mogą być użyte do utylizacji większości zanieczyszczeń. 

Sorbenty mineralne sypkie stosowane do różnych olejów i smarów, można już zakupić w cenie od 60 zł netto za 20 kg. Ceny te rosną w zależności od granulacji. Maty (100 szt.) i poduszki (10 szt.) do usuwania olejów i smarów zakupimy już od 200 zł netto. 

Jak widać ich użycie może być kosztowne, dlatego możemy sięgnąć po naturalne sorbenty, dostępne w gospodarstwie rolnym, które praktycznie nic nas nie kosztują.

Naturalne sorbenty w gospodarstwie rolnym

Sorbenty naturalne organiczne to nic innego, jak produkty uboczne, a wyprodukowane podczas np. przerabiania drewna. Mowa tu o rożnego rodzaju sorbentach z trocin, kory, celulozy a nawet i torfu. Co ciekawe wyróżniają się one też dużą chłonnością.

- Generalnie, w katalogu odpadów odnajdziemy kod 15 02 02* - Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (np. PCB) i pod tym kodem przyjmowane są sorbenty po wchłonięciu oleju. Także najprostszym sorbentem i najtańszym w użytkowaniu mogą być nawet zużyte tkaniny, takie jak szmaty, a nawet i materiały pozyskane z zużytych ubrań. Nie zapominajmy, że je też należy magazynować i przekazać do utylizacji - podkreśla  Dominika Pozorska, specjalista ds. procesów i ochrony środowiska w firmie Oiler.

Jednak ich zastosowanie jest ograniczone szczególnie nie stosuje się ich przy usuwaniu różnego rodzaju substancji żrących.

Jak przygotować opakowania po olejach do odbioru?

Sposób postępowania z opakowaniami po olejach odpadowych definiuje między innymi rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 października 2015 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi.

 - Jeżeli pojemnik jest ubrudzony i przeszkadza to w magazynowaniu odpowiednich odpadów należy go przeczyścić najlepiej sorbentem. Taki odpad po oczyszczaniu (również w pojemniku) oczywiście należy oddać do wyspecjalizowanej firmy jaką jest również Oiler - podkreśla Dominika Pozorska, specjalista ds. procesów i ochrony środowiska w firmie Oiler. -  Czyszcząc poprzez płukanie również popłuczyny należy przekazać dla wyspecjalizowanej firmy, tak jak w przypadku sorbentów. Oczywiście czyszczenie oraz magazynowanie odpadów nie może zagrażać w żaden sposób środowisku. Pojemniki muszą znajdować się na utwardzonej posadzce w celu zminimalizowania dostania się zanieczyszczeń do wód podziemnych oraz gruntu - podsumowuje ekspertka z firmy Oiler.