Każda osoba, nie mająca statusu rolnika i nieprowadząca działalności gospodarczej może bez konsekwencji nabyć grunty rolne pod warunkiem spełnienia jednego z dwóch poniższych warunków.

Zakup działki do 1 ha

Pierwszy to możliwość zakupu działki rolnej o powierzchni do 1 ha na terenach miejskich i wiejskich. Jeżeli działka rolna ma powierzchnię powyżej 1 ha, kupno nie będzie możliwe przez osobę prywatną, nie będącą rolnikiem i nie będącą w relacjach rodzinnych z osobą sprzedającą nieruchomość rolną.

Jeżeli działka rolna ma powierzchnię poniżej 1 ha należy pamiętać że, w takich przypadkach stosownie do postanowień art. 3 ust. 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego to Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przysługuje w pierwszej kolejności prawo pierwokupu danej nieruchomości rolnej. W praktyce, w takiej sytuacja notariusz sporządza warunkową umowę sprzedaży, której kopię wyśle Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, a ten ma miesiąc na wypowiedzenie się w danej sprawie.

Jeżeli KOWR uzna, że jest zainteresowany kupnem tej nieruchomości, wówczas jego przedstawiciel stawi się u notariusza i złoży stosowne oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu na zasadach określonych w umowie. Wtedy nie dojdzie do sprzedaży gruntów rolnych o powierzchni do 1 ha między sprzedawcą a nabywcą.

Z kolei, jeżeli w terminie 1 miesiąca KOWR nie wypowie się w sprawie lub złoży oświadczenie o braku zainteresowania skorzystaniem z prawa pierwokupu, wtedy strony umowy mogą u notariusza zawrzeć drugą umowę, tj. umowę przeniesienia własności. Dopiero na podstawie tej drugiej umowy kupujący staje się właścicielem nieruchomości rolnej.

Zakup działki rolnej od osoby spokrewnionej

Kolejny przypadek to zakup działki rolnej przez osobę spokrewnioną ze sprzedawcą. Jeżeli osoba nie będąca rolnikiem i nabywająca grunty rolnej  (nie m w tym wypadku ograniczenia do 1 ha) jest osobą bliską zbywcy i jest z nią spokrewniona, czyli jest zstępną, wstępną, rodzeństwem, dzieckiem rodzeństwa, rodzeństwem rodziców, małżonkiem, osobą przysposabiającą i przysposobioną lub pasierbem) może nabyć działkę bez ograniczeń wynikających z przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Oznacza to że w tym drugim opisywanym wypadku KOWR nie ma prawa pierwokupu nieruchomości rolnej.

Powierzchnia sprzedawanych gruntów rolnych może przekroczyć 1 ha, ale nie może być większa niż  powierzchni 300 ha użytków rolnych ustalonej zgodnie z art. 5 ust. 2 i 3. ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Nie jest też wymagane uzyskanie zgody Dyrektora Generalnego o KOWR na sprzedaż gruntu rolnego wyrażonej w drodze administracyjnej.

Zakup działki powyżej 1 ha zależy od decyzji KOWR

Sytuacja bardzo mocno się komplikuje, gdy osoba nieprowadząca działalności rolniczej chce nabyć grunty rolne o powierzchni większej niż 1 ha. 

Wówczas nabycie takiej nieruchomości rolnej będzie wymagać bezwzględnie wcześniejszego uzyskania zgody Dyrektora Generalnego KOWR i to wyrażonej w drodze decyzji administracyjnej.

Ustawodawca określił, że ze stosownym wnioskiem o taką zgodę może wystąpić m.in.

  • zbywca nieruchomości rolnej (każdy) lub
  • osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne lub
  • osoba fizyczna zamierzająca powiększyć gospodarstwo rolne.

Co więcej, jeżeli taka osoba nie będąca rolnikiem uzyska zgodę Dyrektora Generalnego KOWR, na zakup nieruchomości rolnej musi się zobowiązać do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości przez przynajmniej okres 5 lat.

Dopiero po 5 latach może sprzedać nabytą nieruchomość rolną  i tym samym nie będzie zobowiązany prowadzenia działalności rolnej.

Z kolei sprzedający grunty musi ponadto wykazać, że nie było możliwości sprzedaży przedmiotowej nieruchomości rolnikowi indywidualnemu, chyba że nabycie tej nieruchomości ma nastąpić na podstawie innej niż sprzedaż czynności prawnej.