Statystyki KRUS pokazują, że rolnicy coraz częściej ulegają wypadkom przy pracy oraz zapadają na choroby zawodowe. Nie zawsze KRUS uwzględnia wszystkie ich roszczenia. Na szczęście od decyzji KRUS lub niewydania przez ten urząd decyzji w terminie, zazwyczaj przysługuje odwołanie do sądu okręgowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Tylko niektóre sprawy (patrz ramka) powinny być skierowane do sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. W decyzji Prezesa KRUS powinno być pouczenie, do jakiego sądu należy w konkretnej sprawie złożyć odwołanie.

Prezes KRUS wydaje decyzje w sprawach dotyczących:
  • podlegania ubezpieczeniu oraz ustania ubezpieczenia,
  • ustalenia prawa do świadczeń pieniężnych i ich wysokości,
  • zawieszenia prawa do świadczeń (np. do emerytury lub renty),
  • zwrotu nienależnie pobranych świadczeń,
  • potrącenia składek na ubezpieczenie lub innych należności ze świadczeń,
  • wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Prezes KRUS w wyjątkowych wypadkach może, na wniosek rolnika, odroczyć termin płatności składek na ubezpieczenie, rozłożyć ich spłatę na raty lub umorzyć należności. Ma także prawo "darować" zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Ale jeśli odmówi, wówczas w tych sprawach rolnik nie ma prawa odwołać się do sądu.

Dwa razy do lekarzy
Jeśli rolnik ubiega się o odszkodowanie za wypadek lub chorobę, opinia o jego stanie zdrowia musi być potwierdzona przez lekarzy. KRUS ma własny system orzecznictwa lekarskiego w takich sprawach. W pierwszej instancji orzeczenia lekarskie wydają lekarze rzeczoznawcy, a w drugiej - komisje lekarskie. Dwuinstacyjność systemu orzecznictwa lekarskiego daje możliwość sprawnego rozpatrzenia odwołań w sprawach, w których wydano orzeczenie w pierwszej instancji niezgodne z oczekiwaniami rolnika ubiegającego się o odszkodowanie lub rentę. Dzięki temu KRUS może sam naprawić swój błąd. Od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy KRUS, ustalającego procentowy uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem przy pracy rolniczej, przysługuje odwołanie do komisji lekarskiej w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia. Na podstawie orzeczenia lekarza rzeczoznawcy lub komisji lekarskiej oddział regionalny KRUS wydaje decyzję. Od tej decyzji można się odwołać do sądu w ciągu 30 dni. Jest to jakaś szansa, bo sądowi biegli zwykle łagodniej oceniają stan zdrowia i chętniej przyznają prawo do jednorazowego odszkodowania lub renty inwalidzkiej.

Odwołanie do sądu
Odwołanie do sądu od decyzji KRUS trzeba złożyć na piśmie, za pośrednictwem oddziału rejonowego KRUS, który wydał decyzję. Można także podyktować odwołanie do protokołu spisanego przez urzędnika KRUS. Do złożenia odwołania trzeba się dobrze przygotować. Urzędnik KRUS ma jedynie obowiązek dokładnie zapisać w protokóle słowa odwołującego się i nie kto inny, tylko sam rolnik powinien wiedzieć, co chce napisać i na jakie sprawy chce zwrócić uwagę, lub też, jakie nowe dokumenty chce dołączyć do odwołania.

KRUS ma obowiązek niezwłocznie przekazać odwołanie wraz z aktami sprawy do sądu. Może jednak jeszcze raz sprawę rozpatrzyć i jeśli tym razem uzna, że rolnik ma rację, może zmienić swoją decyzję i nie przekazywać sprawy do sądu.

Aby odwołanie zostało przyjęte, powinno zawierać oznaczenie (czyli numer) zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów oraz podpis rolnika lub jego pełnomocnika. Jeśli przy okazji rolnik wystąpi z nowym żądaniem, którego nie przedstawił uprzednio w KRUS-ie, sąd przyjmie to żądanie do protokołu, ale przekaże je do rozpatrzenia przez KRUS.

Świadkowie
Rolnicy odwołujący się od decyzji KRUS do sądu mają prawo domagania się przesłuchania świadków mogących potwierdzić ich wersje zdarzeń. Sąd z kolei ma też prawo wzywać tych i innych świadków, ale też np. biegłych (lekarzy) lub inne osoby w celu rozpoznania sprawy. Ważne jest, aby wezwanie do sądu zostało świadkom doręczone. Nie ma żadnych ograniczeń co do tego, kto może być świadkiem.

Apelacja i kasacja
Od wyroku sądu rejonowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych przysługuje apelacja do sądu apelacyjnego. Apelację wnosi się do sądu, który wydał wyrok, w ciągu dwóch tygodni od jego otrzymania.

Od wyroku sądu apelacyjnego przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego. Kasację wnosi się do sądu apelacyjnego, który wydał orzeczenie w ciągu miesiąca od jego otrzymania. Kasację wnosi się poprzez adwokata lub radcę prawnego.

Sąd odrzuci odwołanie rolnika po upływie terminu (30 dni), chyba, że jego przekroczenie nie było nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych.

Do sądu rejonowego trafiają sprawy o:
  • zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, macierzyński, porodowy, wychowawczy, pogrzebowy i rodzinny,
  • świadczenie rehabilitacyjne,
  • odszkodowanie za wypadek przy pracy w gospodarstwie rolnym, w drodze do pracy lub z pracy,
  • ustalenie stopnia niepełnosprawności,
  • prawo do świadczeń zdrowotnych z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,
  • świadczenie z funduszu alimentacyjnego.
Rolnik dochodzący roszczeń z zakresu ubezpieczeń nie ma obowiązku uiszczania opłat sądowych.

Źródło: "Farmer" 05/2005