Nie można przyjąć jednolitej zasady, że stawki podatku VAT na żywność zostały zmniejszone z 7 na 5 proc. Nie można także jednoznacznie stwierdzić, że VAT na żywność nieprzetworzoną wzrósł z 3 na 5 proc.


Analizując ustawy, które wprowadzają zmianę VAT-u można zobaczyć, że wiele produktów nieprzetworzonych zostało objętych nawet 8 proc. VAT-em.
Warto przypomnieć, że w odniesieniu do żywności przetworzonej rząd rozważał obniżenie VAT z 7 do 5 proc., ale dla żywności nieprzetworzonej wzrost z 3 do 5 proc. Ogólna zasada, o której mówił rząd jeszcze w połowie ubiegłego roku, nie ma zastosowania!


Główna przyczyna wzrostu stawek VAT wiąże się z redukcją deficytu budżetu państwa o ok. 5-5,5 mld zł (szacunki MF). Propozycje te przedstawione w dokumencie Rady Ministrów Wieloletni Plan Finansowy Państwa 2010-2013, wynikają także z konieczności dostosowania się do przepisów Unii Europejskiej. Z dniem 31 grudnia 2010 r. przestała w Polsce obowiązywać unijna derogacja dotycząca stosowania obniżonych stawek VAT: w wysokości 3 proc. na żywność nieprzetworzoną (m.in. na owoce, warzywa, orzechy, mięso i mleko płynne); w wysokości 0 proc. na książki i czasopisma specjalistyczne.


Rośnie stawka VAT na środki do produkcji - np. nawozy mineralne czy środki ochrony roślin. Od stycznia 2011 r. wynosi ona 8 proc. W ubiegłym roku VAT na te towary był niższy o 1 proc.


Wykaz towarów opodatkowanych stawką podatku w wysokości 5 proc. (wybrane pozycje):


Rośliny inne niż wieloletnie, z wyłączeniem: owsa, słomy i plew zbóż, nasion buraków cukrowych, tytoniu nieprzetworzonego, roślin włóknistych, pozostałych roślin innych niż wieloletnie.
Winogrona z wyłączeniem wina wyprodukowanego przez właściciela winnicy.
Owoce ziarnkowe i pestkowe.
Jagody.
Nasiona owoców.
Orzechy laskowe.
Orzechy włoskie.
Owoce oleiste.
Papryka słodka.
Zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego, z wyłączeniem: zwierząt żywych i ich nasienia, jaj wylęgowych, embrionów zwierzęcych do celów reprodukcyjnych, produktów zwierzęcych niejadalnych gdzie indziej nieklasyfikowanych, skór futerkowych surowych, dziko rosnące jadalne produkty leśne, ryby i pozostałe produkty rybactwa z wyłączeniem ryb żywych ozdobnych.
Mięso i wyroby z mięsa, zakonserwowane, z wyłączeniem: tłuszczów technicznych, produktów ubocznych garbarń, piór, puchu.
Owoce i warzywa przetworzone i zakonserwowane - wyłącznie: ziemniaki zamrożone, soki z owoców i warzyw, warzywa zamrożone.
Oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne - wyłącznie jadalne.
Wyroby mleczarskie, w wyłączeniem kazeiny do produkcji regenerowanych włókien tekstylnych oraz kazeiny do stosowania w przemyśle innym niż produkujący żywność, pasze lub w przemyśle włókienniczym.
Produkty przemiału zbóż, z wyłączeniem śruty.
Pieczywo świeże, którego data minimalnej trwałości, oznaczona zgodnie z odrębnymi przepisami nie przekracza 14 dni.
Pieczywo chrupkie, tostowe.
Makarony, pierogi, kluski i pochodne wyroby mączne.
Kuskus.
Gotowe posiłki i dania.
Jaja bez skorupek oraz żółtka jaj.
Soki i ekstrakty roślinne.
Napoje owocowe i warzywne.


Wykaz towarów opodatkowanych stawką podatku w wysokości 8 proc. (wybrane pozycje):


Rośliny inne niż wieloletnie (owies i in.), z wyłączeniem bawełny
Zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego, z wyłączeniem: wełny strzyżonej, potnej z owiec i kóz, skór futerkowych, pozostałych zwierząt żywych - wyłącznie króliki dzikie, pszczoły, jedwabniki.
Sadzonki drzew i krzewów leśnych.
Nasiona drzew i krzewów leśnych.
Drewno opałowe.
Leśne grzyby.
Ryby.
Śruta.
Kreda i dolomit inny niż kalcynowany - wyłącznie: kreda mielona, pastewna; kreda mielona, nawozowa; mączka dolomitowa.
Pozostałe minerały chemiczne i do produkcji nawozów - wyłącznie ziemia ogrodnicza Inna niż zawierająca torf jako zasadniczy składnik.
Torf - wyłącznie surowiec.
Cukier.
Gotowe pasze dla zwierząt gospodarskich.
Pozostałości i odpady browarne i gorzelniane - wyłącznie wywar.
Brykiety ze słomy i siana.
Związki fosforowe do mieszanek paszowych.
Nawozy azotowe mineralne, z wyłączeniem cyjanamidu wapnia.
Nawozy fosforowe mineralne.
Nawozy potasowe mineralne, z wyłączeniem chlorku potasu.
Nawozy naturalne.
Pestycydy i pozostałe środki agrochemiczne, z wyłączeniem środków odkażających.
Wapno palone, wapno gaszone i wapno hydrauliczne.
Wyroby higieniczne.


Towary, które nie pojawiły się w pozycjach 5 i 8 proc. VAT-u objęte są 23 proc. VAT - em.


Obniżoną stawkę 8 proc. podatku VAT stosuje się do dostawy, wewnątrz wspólnotowego nabycia i importu:


- makuchów
- siarczanu magnezowego
- azotu wapniowego i azotu magnezu
- związków fosforowych do mieszanek paszowych
- chlorku potasu
- azotanu potasu
- nawozów wapniowych i wapniowo - magnezowych
Ustawodawca zdefiniował słowa „do dostawy". Stawka 8 proc. VAT-u ma zastosowanie, jeżeli nabywca złoży sprzedawcy pisemne oświadczenie, że jest podatnikiem podatku rolnego.

Nowe stawki podatku VAT zostały uregulowane w trzech aktach prawnych: DZ.U. nr 238 poz. 1578; DZ.U. nr 226 poz. 1476 i DZ.U. nr 246 poz. 1649.