Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą odprowadzać 19 proc. podatku dochodowego bez względu na wielkość osiągniętych dochodów w danym roku podatkowym. Aby skorzystać z tej możliwości, należy złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze tej formy opodatkowania. Pismo takie powinno być złożone najpóźniej do 20 stycznia roku podatkowego. W przypadku rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, oświadczenie powinno zostać złożone do dnia poprzedzającego rozpoczęcie działalności, nie później jednak niż w dniu osiągnięcia pierwszego przychodu. Oświadczenie to będzie skuteczne w dalszych latach prowadzonej działalności i nie wymaga składania dodatkowych pism co roku, chyba że zapragniemy wrócić do pierwotnej formy opodatkowania.

Mniejszy podatek
Opodatkowanie 19-proc. stawką podatku dochodowego wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami. Wybierając tę formę opodatkowania, nie można dokonywać wspólnych rozliczeń ze współmałżonkiem bądź z dzieckiem, które samotnie wychowujemy (w takich przypadkach wymagane jest opodatkowanie na zasadach ogólnych).

Przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej 19-proc. stawką podatku nie można łączyć z pozostałymi przychodami z innych źródeł, które podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach, np. dochodów pochodzących ze stosunku pracy. W takim przypadku inne przychody podlegają zwykłym zasadom rozliczania. Wykazywane są one również na odrębnych deklaracjach podatkowych PIT.

Powyższy sposób opodatkowania nie może być również zastosowany przez osoby, które w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonują czynności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców. Wystarczy że nasza działalność jest podobna do dawnej lub obecnej pracy. Regulacja ta ma przeciwdziałać zakładaniu działalności gospodarczej przez pracowników jedynie w celu obejścia płacenia wysokich stawek ZUS oraz skorzystania z niskiej 19-proc. stawki podatku dochodowego. Warto jednak zwrócić uwagę, że zakaz ten obowiązuje tylko wtedy, gdy pracownikami byliśmy nie dawniej jak w poprzednim roku podatkowym. Przy dłuższym odstępie czasu, zakaz nie obowiązuje.

Przedstawiona powyżej zasada dotyczy również sytuacji, gdy działalność gospodarcza wykonywana będzie z innymi wspólnikami w formie spółki niemającej osobowości prawnej (spółki niemające osobowości prawnej to: spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna. Przepis ten dotyczy także spółki cywilnej). Wówczas wymóg braku zatrudnienia dotyczy każdego wspólnika.

Wybór tej formy opodatkowania zawsze będzie dotyczył wszelkiej działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne. Zatem gdy podatnik prowadzi działalność samodzielnie oraz dodatkowo w ramach spółki (spółek) niemających osobowości prawnej, wybór formy opodatkowania obejmie wszystkie te formy działalności.

Bonus dla początkujących
Początkujący przedsiębiorcy mogą liczyć na pewne ułatwienia finansowe ze strony fiskusa. Dotyczy to osób po raz pierwszy prowadzących działalność gospodarczą, czyli takich, które w roku rozpoczęcia tej działalności i 3 lat poprzedzających nie prowadziły pozarolniczej działalności gospodarczej samodzielnie lub jako wspólnicy spółki niemającej osobowości prawnej. Działalności takiej nie mógł prowadzić również małżonek przedsiębiorcy, o ile istniała w tym czasie między nimi wspólność majątkowa.

Po pierwszym roku rozpoczętej działalności gospodarczej będzie można skorzystać ze zwolnienia w zakresie odprowadzania comiesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Zwolnienie to będzie obejmowało cały kolejny rok, zaś wypracowany dochód będzie podlegał rozliczeniu przez 5 kolejnych lat podatkowych. Tym samym podatek należny za drugi rok naszej działalności zostanie „odroczony” w czasie. Dochód z roku objętego zwolnieniem będzie doliczany w wysokości 20 proc. do dochodu uzyskanego w 5 kolejnych latach.

Jednym z warunków skorzystania z tej możliwości jest opodatkowanie w roku objętym zwolnieniem na zasadach ogólnych, tj. z zastosowaniem progresywnych stawek podatku dochodowego. Dodatkowo ustawodawca stanowi, że w okresie poprzedzającym rok korzystania ze zwolnienia należy osiągnąć średniomiesięczny przychód o wartości co najmniej 1000 euro oraz zatrudniać co najmniej 5 osób w przeliczeniu na pełne etaty. Musimy też posiadać od dnia rozpoczęcia nowej działalności do dnia rozpoczęcia korzystania ze zwolnienia status małego przedsiębiorcy (kryteria małego przedsiębiorcy zostały określone w art. 105 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej).
Aby skorzystać ze zwolnienia, należy złożyć najpóźniej do 31 stycznia w roku podatkowym objętym zwolnieniem stosowne pismo do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Dochód opodatkowany na powyższych zasadach nie może być łączony z dochodami z innych źródeł, np. ze stosunku pracy.

Warto jednak pamiętać, że prawo rozliczenia dochodu przez pięć kolejnych lat można utracić np. poprzez likwidację działalności, spadek średniomiesięcznego przychodu poniżej kwoty 1000 euro lub też spadek zatrudnienia w którymkolwiek z miesięcy poniżej 10 proc. w stosunku do najwyższego z poprzedniego roku podatkowego. Utrata powyższego zwolnienia może też być spowodowana zaległościami publicznoprawnymi, np. związanymi ze składkami ZUS, podatkiem bądź cłem. Utrata zwolnienia może nastąpić w roku korzystania ze zwolnienia bądź w 5 kolejnych latach podatkowych.

Przedstawione powyżej regulacje oparte są na przepisach obowiązujących w 2006 r. Zasady te, z uwagi na przygotowane zmiany legislacyjne, mogą ulec niewielkim modyfikacjom w roku 2007, m.in. w odniesieniu do stawek podatku. W świetle istniejących projektów ustaw podatkowych nie ulegną jednak istotnym zmianom i w dalszym ciągu będzie można z nich korzystać. O wszelkich zmianach podatkowych, które zostaną wprowadzone w przygotowywanej właśnie ustawie, poinformujemy z chwilą jej podpisania.

Autor jest radcą prawnym w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Przykład:
Jan Kowalski był zatrudniony na umowę o pracę w warsztacie samochodowym „Syrenka”. 31 grudnia 2004 r. rozwiązał umowę o pracę. 15 stycznia 2005 r. założył wraz Piotrem Nowakiem spółkę jawną zajmującą się naprawą samochodów. W powyższym przypadku ani Jan Kowalski, ani też Piotr Nowak nie będą mogli skorzystać z 19-proc. stawki podatku dochodowego. Wszelkie dochody z wykonywanej działalności w formie spółki jawnej wyłączone będą z uprzywilejowanego opodatkowania. Jeden ze wspólników wykonywał bowiem czynności w ramach stosunku pracy (do końca 2004 r.) podobne do wykonywanych obecnie przez spółkę. Wyłączenie obejmowało będzie rok 2005. W roku 2006, wspólnicy będą mogli zastosować 19-proc. stawkę podatku dochodowego z uwagi na upłynięcie wymaganego ustawą terminu.

Przykład:
1 stycznia 2004 r. Jan Nowak założył działalność gospodarczą. W roku następnym działalność przyniosła dochód do opodatkowania w kwocie 45000 zł. Korzystając z przywileju odroczonej płatności podatku, w roku 2005, Nowak nie zapłaci żadnego podatku. W następnych 5 latach działalności do osiąganego dochodu z każdego roku, doliczy jedynie po 20 proc. dochodu z roku w którym korzystał z odroczenia, tj. kwotę 2250 zł. Tym samym podatek z 2005 roku będzie płacony przez 5 kolejnych lat.

Źródło: "Farmer" 17/2006