Jak zauważają projektodawcy w uzasadnieniu do proponowanego rozporządzenia (tj. MRiRW), w wyniku agresji Rosji na Ukrainę ograniczeniu uległ eksport zbóż z Ukrainy tradycyjnymi kanałami, tj. przez porty na Morzu Czarnym.
- Spowodowało to znaczący, nienotowany nigdy wcześniej, wzrost przewozu ukraińskich zbóż przez polską granicę. Nadmierny przywóz zbóż z Ukrainy destabilizuje krajowy rynek zbóż, szczególnie w regionach południowo-wschodniej Polski. Do Polski są przywożone w szczególności kukurydza i pszenica - zaznaczono.
Jak wylicza resort rolnictwa, w 2022 r. do Polski sprowadzono 3,27 mln ton zbóż ogółem, z czego 75% było sprowadzone z Ukrainy. Udział ukraińskiej pszenicy w imporcie pszenicy do Polski wyniósł 55%, natomiast kukurydzy aż 91%. Jednocześnie, według danych GUS, zbiory pszenicy w naszym kraju w 2022 r. były o 10% wyższe od zbiorów w 2021, a kukurydzy o 11% wyższe niż w 2021 r.
Sytuacja w związku z przywozem ziarna z Ukrainy jest napięta i budzi niepokoje wśród rolników
Jak przyznano wreszcie po wielu miesiącach zaprzeczania temu stanowi rzeczy:
- Wysokie krajowe zbiory, napływ zboża z Ukrainy oraz mniejszy popyt eksportowy na polskie zboże doprowadziły do powstania znacznych nadwyżek zbóż w Polsce oraz presji na ceny ziarna, szczególnie w regionach południowo-wschodniej Polski. Sytuacja w związku z przywozem ziarna z Ukrainy jest napięta i budzi niepokoje wśród rolników. Podejmowane działania mające na celu intensyfikację wywozu zbóż z Polski, mimo że bardzo istotne w obecnej sytuacji, nie są wystarczające, ponieważ część ukraińskich zbóż pozostaje w Polsce, stanowiąc konkurencję dla ziarna krajowej produkcji. Jednocześnie utrudnieniem dla eksportu zboża przez terminale portowe w Polsce stanowi znaczący obrót towarami pozarolniczymi (węgiel, drewno, rudy żelaza, drobnica).
Jak podkreślono też w uzasadnieniu, z dostępnych danych GUS wynika, że skup pszenicy i kukurydzy krajowej produkcji w sezonie 2022/2023 (od lipca do grudnia 2022 r.) jest mniejszy niż w analogicznym okresie sezonu ubiegłego, co przy wysokiej produkcji zbóż w 2022 r. nie pozwoli na upłynnienie nadwyżkowych ilości zboża zalegającego w magazynach zarówno rolników, jak i firm skupujących oraz przetwarzających zboże. Z informacji pozyskanych z rynku wynika, że firmy skupujące, jak i przetwórcy zbóż posiadają duże ilości nagromadzonych zapasów, a znacząca część podmiotów obracających zbożem nie prowadzi skupu z uwagi na niski popyt ze strony importerów. Poza tym zboże z Ukrainy jest bardziej konkurencyjne cenowo od zboża krajowej produkcji i wypiera z rynku zboże krajowe.
Resort rolnictwa jednocześnie zauważa, że wysokie koszty produkcji rolnej wynikające z agresji Rosji wobec Ukrainy powodują, że uzyskiwane przez producentów rolnych przychody ze sprzedaży pszenicy i kukurydzy nie pokrywają w pełni poniesionych kosztów na ich produkcję.
- Pomoc finansowa dla producentów pszenicy i kukurydzy mogłaby częściowo zrekompensować tym producentom dodatkowe koszty ponoszone w wyniku zakłóceń na rynku pszenicy i kukurydzy spowodowanych agresją Rosji wobec Ukrainy. Należą do nich m.in. wysokie koszty produkcji zbóż, koszty przechowywania zbóż zalegających w magazynach w związku z ograniczoną możliwością ich sprzedaży oraz koszty transportu zbóż w celu upłynnienia nadwyżek - podkreślono w projekcie rozporządzenia.
Fundusz Pomocy Ukrainie
- Proponuje się, aby pomoc dla producentów rolnych, którzy ponieśli dodatkowe koszty w wyniku zakłóceń na rynku pszenicy i kukurydzy spowodowanych agresją Rosji wobec Ukrainy w wysokości ok. 600 mln zł została sfinansowana ze środków Fundusz Pomocy (ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583, z późn. zm.) - wyjaśniono w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia.
Czyli, że Ukraińcy podzielą się z Polakami pieniędzmi.
Co to jest ten Fundusz Pomocy? Został ustanowiony w ub. roku specustawą przez Rząd. Ze środków Funduszu Pomocy finansowane są zadania na rzecz pomocy Ukrainie, w szczególności obywatelom Ukrainy dotkniętym skutkami konfliktu zbrojnego. Środki finansowe pochodzą m.in. z budżetu Polski, ale także i innych wpłat, w tym wpłat od darczyńców. Dokonuje się z nich wypłaty świadczeń rodzinnych, wychowawczych i z pomocy społecznej dla uchodźców z Ukrainy, finansuje opiekę medyczną, w tym również zakup i wydawanie produktów leczniczych, wypłatę innych świadczeń pieniężnych a także wspiera jednostki samorządu terytorialnego w zakresie wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz dowożenia uczniów.
Dla kogo pomoc?
Pomoc ma wypłacać ARiMR. Będzie się o nią mógł ubiegać producent rolny:
- któremu został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
- będący mikroprzedsiębiorstwem, małym albo średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 2022/2472 z dnia 14 grudnia 2022 r. uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ((Dz. Urz. UE L 327 z 21.12.2022, str. 1);
- który poniósł dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanych agresją Rosji wobec Ukrainy;
- który złożył wniosek o przyznanie płatności w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2022 r.
Jednocześnie w projekcie proponuje się, aby pomoc była przyznawana przez kierownika biura powiatowego Agencji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego, na wniosek tego producenta rolnego złożony do dnia 30 czerwca 2023 r. na formularzu opracowanym przez Agencję i udostępnionym na jej stronie internetowej. Kierownik biura powiatowego Agencji będzie przyznawał pomoc w drodze decyzji. Pozytywne decyzje o przyznaniu pomocy będą doręczane producentowi jedynie na jego wniosek. Natomiast negatywne rozstrzygnięcia będą przesyłane do każdego producenta, któremu odmówiono przyznania pomocy.
Wniosek o pomoc zgodnie z projektowanymi przepisami będzie zawierał niezbędne dane identyfikacyjne producenta rolnego, w tym m. in.:
- imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres producenta rolnego ubiegającego się o pomoc;
- numer identyfikacyjny producenta rolnego nadany w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
- numer identyfikacyjny powszechnego elektronicznego systemu ewidencji ludności (numer PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) producenta rolnego ubiegającego się o pomoc, a w przypadku osób fizycznych nieposiadających numeru PESEL – numer paszportu albo innego dokumentu stwierdzającego tożsamość;
- oświadczenie o poniesionych dodatkowo kosztach powstałych w wyniku zakłóceń na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanych agresją Rosji wobec Ukrainy,
- oświadczenie o dokonaniu sprzedaży w okresie od dnia 15 grudnia 2022 r. do dnia 31 maja 2023 r. pszenicy lub kukurydzy podmiotom prowadzącym działalność w zakresie obrotu, skupu lub przetwórstwa zbóż.
Dodatkowo do wniosku producent rolny będzie obowiązany dołączyć kopie faktur VAT lub ich duplikaty dokumentujące sprzedaż w okresie od dnia 15 grudnia 2022 r. do dnia 31 maja 2023 r. pszenicy lub kukurydzy podmiotom prowadzącym działalność w zakresie obrotu, skupu lub przetwórstwa zbóż.
Czytaj więcej
Będą rekompensaty dla producentów zbóż!Jaka będzie stawka pomocy?
Zgodnie z projektowanymi przepisami wysokość pomocy nie może przekroczyć iloczynu:
- stawki pomocy i powierzchni upraw pszenicy lub kukurydzy, do której producent rolny otrzymał płatności w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2022 r., jednak nie więcej niż 50 ha;
- stawki pomocy, liczby 1,665 (liczba umożliwiająca przeliczenie pomocy do produkcji z 1 ha, gdyż stawka pomocy obejmuje tylko jej część) i powierzchni upraw pszenicy lub kukurydzy stanowiącej iloraz ilości pszenicy lub kukurydzy wynikającej z dokumentów, potwierdzających sprzedaż pszenicy lub kukurydzy podmiotom prowadzącym działalność w zakresie obrotu, skupu lub przetwórstwa zbóż oraz liczby:
- 5,5 – w przypadku pszenicy (5,5 t/ha to średni plon pszenicy z hektara w 2022 r. według GUS),
- 7 – w przypadku kukurydzy (7 t/ha to średni plon kukurydzy z hektara w 2022 r. według GUS).
Pomoc będzie wypłacana do niższej z kwot wyliczonych na podstawie powyższych przepisów.
Proponuje się, aby stawka pomocy obejmowała jedynie część produkcji i była zróżnicowana w zależności od województwa, w którym jest prowadzona uprawa pszenicy lub kukurydzy i wynosiła odpowiednio:
- 825 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwie lubelskim i podkarpackim;
- 1050 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwie lubelskim i podkarpackim;
- 660 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwie małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podlaskim
- 840 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwie małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podlaskim;
- 495 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwach niewymienionych w pkt 1 i 3;
- 630 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwach niewymienionych w pkt 2 i 4.
- Uwzględniając projektowane stawki pomocy, ilość niesprzedanej pszenicy i kukurydzy oraz średnią miesięczną wysokość skupu tych zbóż szacuje się, że na realizację pomocy niezbędne są środki w wysokości 600 mln zł - podano.
Pomoc będzie wypłacana na rachunek producenta rolnego wskazany w systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Czekamy jeszcze na notyfikację KE
16 lutego br. omawiany projekt rozporządzenia skierowano do podpisu przez Prezesa Rady Ministrów.
Co bardzo ważne - omówiona wyżej pomoc będzie mogła być udzielana dopiero od dnia ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności ze wspólnym rynkiem w zakresie pomocy publicznej (tj. musi być notyfikowana przez KE).
- Wprowadzenie projektowanych przepisów będzie miało wpływ na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców prowadzących działalność rolniczą. Możliwość uzyskania projektowanej pomocy powinno wpłynąć na poprawę płynności finansowej podmiotów prowadzących działalność rolniczą, a tym samym docelowo na wzrost konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych na rynku Unii Europejskiej - zaznaczono w uzasadnieniu.
Obserwuj nas w Google News
Komentarze