Budynki znajdują się na działce, która wchodziła w skład przekazanego gospodarstwa rolnego. Moja matka nie była od czasu przekazania gospodarstwa właścicielką gruntu pod budynkami, więc ja jako jej spadkobierczyni też nie jestem właścicielką. Czy mogę uzyskać prawo własności gruntu związanego z tymi zabudowaniami, jaka powierzchnia działki mi przysługuje i do kogo mogę się zwrócić, aby załatwić tę sprawę? Barbara K. z woj. opolskiego
Z listu naszej czytelniczki (nazwisko i adres do wiadomości redakcji) wynika, że jej matka przekazała gospodarstwo rolne na rzecz Skarbu Państwa w zamian za rentę na podstawie przepisów nieobowiązującej już Ustawy o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne z 29 maja 1974 r. (Dz U z 1974 r., Nr 21, poz. 118). Na jej podstawie rolnik zachowywał jedynie prawo własności budynków mieszkalnych i gospodarczych wchodzących wcześniej w skład przekazywanego gospodarstwa rolnego, natomiast prawo własności gruntu pod tymi budynkami przechodziło na Skarb Państwa.
Aż do końca 1977 roku budynki pozostawione rolnikowi w zamian za rentę pozostawały jego własnością jedynie za życia. Nie mogły być więc dziedziczone przez spadkobierców, a po śmierci rolnika przechodziły na własność Skarbu Państwa. Dziedziczenie stało się możliwe dopiero od stycznia 1978 r. Od tego momentu rolnicy mogli przekazywać swoje prawo własności spadkobiercom, bo stawało się ono tzw. prawem dziedzicznym.
Barbara K., która odziedziczyła po matce prawo własności zabudowań wchodzących w skład przekazanego w zamian za rentę gospodarstwa rolnego, może ubiegać się o uzyskanie prawa własności gruntu pod tymi zabudowaniami na podstawie przepisów prawnych z 24 lutego 1989 r. zmieniających Ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin z 1982 r. oraz Ustawę o podatku rolnym (DzU z 1989 r. Nr 10, poz. 53). W myśl tych przepisów właścicielom budynków znajdujących się na działce (która wchodziła w skład gospodarstwa rolnego przekazanego państwu na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 1983 r.) przysługuje nieodpłatnie na własność działka, na której się one znajdują. Od tego bowiem roku o przeniesieniu prawa własności działki orzeka starosta w drodze decyzji administracyjnej. Nie ma znaczenia, czy dzisiaj właścicielem tych gruntów jest Skarb Państwa, czy też gmina. Aby otrzymać zwrot takiej działki, trzeba spełnić następujące warunki:
- o jej zwrot może ubiegać się jedynie właściciel (współwłaściciele) znajdujących się na działce zabudowań, oraz
- zabudowania te musiały wchodzić w skład gospodarstwa rolnego przekazanego na rzecz Skarbu Państwa w zamian za rentę na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 1983 r.;
- w chwili wydania decyzji (o przyznaniu prawa własności do gruntu pod budynkami) właścicielem gruntu jest Skarb Państwa albo gmina.
Zatem Barbara K. o zwrot działki pod zabudowaniami wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego przekazanego na rzecz Skarbu Państwa powinna wystąpić do właściwego – ze względu na miejsce położenia nieruchomości – starosty. Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego i ustaleniu, czy zostały spełnione wszystkie wymienione wcześniej przesłanki ustawowe niezbędne do przyznania prawa własności, starosta wyda decyzję o przyznaniu prawa własności do działki. Zgodnie z orzecznictwem sądowym zwrot tego rodzaju działki ma służyć bardziej racjonalnemu wykorzystaniu zarówno budynków, jak i gruntu związanego z tymi budynkami, co jest możliwe, gdy będą własnością tej samej osoby (wyrok NSA z dnia 25 kwietnia 1991 r., II SA 194/91,OSP 1992/63).
Osoba niezadowolona z decyzji starosty ma prawo odwołać się do właściwego ze względu na miejsce samorządowego kolegium odwoławczego. Należy przy tym pamiętać, że odwołanie to można wnieść w terminie czternastu dni od dnia doręczenia dokumentu. Po upływie tego czasu decyzja staje się ostateczna i może zostać zakwestionowana jedynie w postępowaniach nadzwyczajnych. Decyzję kolegium samorządowego można zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Ważne
Rolnik, który przekazał na rzecz Skarbu Państwa gospodarstwo rolne w zamian za emeryturę przed 1 stycznia 1983 r., mógł pozostawić sobie wyłącznie prawo własności zabudowań, nie miał natomiast prawa do działki, na której te budynki zostały wzniesione. Natomiast w sytuacji, gdy gospodarstwo rolne zostało przekazane na rzecz Skarbu Państwa w zamian za emeryturę po 1 stycznia 1983 r., miał on prawo pozostawić sobie własność działki siedliskowej wraz z zabudowaniami.
Autorka jest prawnikiem zatrudnionym w administracji samorządowej
Źródło: "Farmer" 03/2006
Komentarze