Do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Wpłynął 19 czerwca, jego autorami są posłowie należący do PSL.

Projekt dotyczy zbywania wszystkich nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w drodze przetargu ograniczonego; wyjątkiem od tej zasady będzie sprzedaż w trybie pierwszeństwa w nabyciu (m.in. były właściciel nieruchomości, dzierżawca) oraz na rzecz najemców lokali mieszkalnych – tak scharakteryzowali go autorzy.

Projekt przewiduje, że dzierżawcy, którzy odrzucili otrzymaną od ANR po nowelizacji z września 2011 propozycję dokonania zmian umowy dzierżawy w zakresie wyłączenia z przedmiotu dzierżawy 30 proc.  użytków rolnych będących przedmiotem dzierżawy, będą mogli w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy złożyć oświadczenie o przyjęciu zaproponowanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych zmian umowy dzierżawy. „Dzięki tej regulacji Agencja Nieruchomości Rolnych będzie mogła wyłączyć z umów dzierżaw użytki rolne, a następnie przeznaczyć je do sprzedaży na rzecz rolników indywidualnych zamierzających powiększyć gospodarstwo rodzinne” – podano w uzasadnieniu.

Poza tym projekt zmienia zasady sprzedaży ziemi, która nie trafia do nowego właściciela na preferencyjnych warunkach (tj. do dzierżawcy czy poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy).

Grunty te w pierwszej kolejności podlegają sprzedaży w trybie publicznego przetargu ustnego (licytacja) „z zastrzeżeniem ust. 3, w którym mogą uczestniczyć wyłącznie podmioty, o których mowa w ust. 3b.”

Ów ust. 3 i 3b brzmi:

3. Na uzasadniony względami gospodarczymi wniosek właściwej miejscowo izby rolniczej Agencja może przeprowadzić przetarg ofert pisemnych (konkurs ofert), w którym mogą uczestniczyć wyłącznie osoby, o których mowa w ust. 3b pkt 1 lub pkt 2. Kryteriami wyboru oferty poza oferowaną ceną mogą być w szczególności powierzchnia gospodarstwa oferenta oraz odległość jego gospodarstwa od położenia sprzedawanej nieruchomości Zasobu.”,

b) po ust. 3b dodaje się ust. 3ba i 3bb w brzmieniu:

„3ba. W przetargach ograniczonych do osób, o których mowa w ust. 3b pkt 1 lub 2, nie może uczestniczyć osoba, która kiedykolwiek nabyła z Zasobu nieruchomości o powierzchni łącznej co najmniej 300 ha użytków rolnych, przy czym do powierzchni tej wlicza się powierzchnię użytków rolnych, które zostały nabyte z Zasobu, a następnie zbyte, chyba że zbycie nastąpiło na cele publiczne, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

3bb. Do osób, o których mowa w ust. 3b pkt 1, nie ma zastosowania wymóg dotyczący 5- letniego okresu osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, określony w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego, w przypadku gdy osoba ta nie ukończyła 40 roku życia do dnia ogłoszenia wykazu nieruchomości Zasobu przeznaczonych do sprzedaży.”

Jak zapewniają autorzy ustawy, nowelizacja ma sprzyjać powiększaniu gospodarstw rodzinnych i zapobiegać spekulacji ziemią przez osoby nabywające ziemię w trybie pierwszeństwa nabycia albo w trybie przetargu ograniczonego: „Zgodnie z projektowanym przepisem w przetargach ograniczonych na powiększenie albo utworzenie gospodarstwa rodzinnego nie będzie mogła wziąć udziału osoba, która kiedykolwiek nabyła z Zasobu nieruchomości o łącznej powierzchni co najmniej 300 ha użytków rolnych. W przypadku gdy osoba przystępująca do przetargu ograniczonego zbyła nabytą z Zasobu nieruchomość, jej powierzchnia będzie wliczana do powierzchni posiadanego przez nią gospodarstwa rodzinnego”. Jednocześnie nie stosowanie wymogu 5-letniego prowadzenia gospodarstwa umożliwi nabycie gruntów młodym rolnikom.

Projekt przewiduje, że w umowie sprzedaży określone będą sankcje finansowe za niedotrzymanie warunków umowy, zgodnie z którymi nieruchomości nabyte z Zasobu nie będą mogły zostać zbyte przed upływem 10 lat od dnia zawarcia umowy sprzedaży. Wcześniejsze zbycie nieruchomości lub obciążenie jej hipoteką będzie możliwe jedynie za pisemną zgodą Agencji w przypadku gdy przemawiają za tym ważne względy gospodarcze, społeczne lub losowe. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi ma określić w drodze rozporządzenia warunki i tryb udzielania pisemnej zgody na dokonanie tych czynności. W przypadku gdy nabywcy zbędą nieruchomość lub obciążą ją hipoteką bez zgody Agencji, będą zobowiązani do zapłaty na rzecz Agencji 40 proc. ceny sprzedaży, a Agencji będzie przysługiwało prawa odkupu tej nieruchomości. Ponadto każdy nabywca nieruchomości Zasobu przed zawarciem umowy sprzedaży będzie zobowiązany do złożenia oświadczenia o pochodzeniu środków na zakup nieruchomości, oraz że nie zawarł umowy przedwstępnej na sprzedaż tej nieruchomości.

Ułatwieniu rolnikom nabywającym nieruchomości Zasobu w trybie przetargu ograniczonego możliwości skorzystania z rozłożenia ceny sprzedaży na raty ma służyć możliwość zabezpieczenia spłaty przez hipotekę lub weksel in blanco .

Za bezumowne korzystanie z ziemi przewidziano już nie 5, a 20-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu.

„Regulacje zawarte w projektowanej ustawie wzmocnią pozycję gospodarstw rodzinnych, które zgodnie z art. 23 Konstytucji RP są podstawą ustroju rolnego w Polsce. Ponadto spowodują, że grunty Zasobu będą rolniczo wykorzystywane przez rolników indywidualnych. Projektowane przepisy przyczynią się do zwalczania przypadków bezumownego korzystania z nieruchomości Zasobu, a także nabywania ich przez osoby niezwiązane z rolnictwem w celach spekulacyjnych” – podsumowali cele ustawy autorzy.

Projekt trafił teraz do biura legislacyjnego i do oceny jego zgodności z przepisami UE.