Niemcy

Ceny ziemi rolniczej w Niemczech są bardzo zróżnicowane. W starych landach ziemia jest ponad dwa razy droższa niż w byłym NRD. Tendencja ta utrzymuje się od lat. Tradycyjnie najdroższa jest ziemia w Bawarii. Mimo to tendencje wzrostowe cen ziemi dotyczą zarówno starych jak i nowych landów, a różnica między cenami w nich zmniejszają się.

W 2014 r. średnia cena ziemi w Bawarii wynosiła 39 797 euro/ha i była o 25 proc. wyższa niż w 2012 r. W Nadrenii Westfalii ziemia kosztowała średnio 33 951 euro/ha. Na trzecim miejscu była Dolna Saksonia z ceną 25 181 euro/ha. Najtańsza ziemia rolnicza była w Turyngii ze średnią ceną 8191 euro/ha, Brandenburgii - 8533 euro/ha i Saksonii - 9211 euro/ha. Według IERiGŻ-PIB, średnia cena ziemi rolniczej w całych Niemczech wyniosła w 2014 r. 18 099 euro/ha. Największe areały zostały sprzedane w nowych landach. Średnia wielkość sprzedanego areału wynosiła 2,37 ha.

Za główne przyczyny wzrostu cen gruntów rolnych w Niemczech uważany jest regionalny wzrost cen w dawnych krajach związkowych, niski poziom stóp procentowych, brak możliwości uzyskania wysokich dochodów z inwestycji lub wysokich dochodów z alternatywnych źródeł energii oraz dążenie rolników do powiększania gospodarstw w celu utrzymania konkurencyjności.

W Niemczech nad obrotem państwowymi nieruchomościami rolnymi czuwa Federalne Ministerstwo Finansów Spółki Użytkowania i Zarządu Gruntami. Do końca 2014 r. Zajmuje się ono reprywatyzacją, sprzedażą i dzierżawą gruntów. Do końca 2015 r. wskaźnik reprywatyzacji gruntów rolnych wzrósł do 83,9 proc. Prywatyzacja ma zakończyć się do końca 2025 r.

Do 2009 r. grunty z 35 procentową zniżką od ceny rynkowej rolne mogli nabywać wywłaszczeni właściciele i dzierżawcy. Od 2010 r. obowiązują nowe zasady sprzedaży dla dzierżawców, dzięki którym mogą oni nabywać ziemię bez przetargu w ramach tzw. zakupu bezpośredniego. Maksymalny areał zakupu dzierżawionego gruntu nie może przekroczyć 450 ha, a w Saksonii-Anhalt 100 ha.

Dania

Według IERiGŻ-PIB, w Danii są dwa rynki ziemi rolniczej: wolny i rodzinny polegający na odpłatnym przeniesieniu własności na następcę przy przechodzeniu właściciela gospodarstwa rolnego na emeryturę. W 2014 r. średnia cena gruntu rolnego na wolnym rynku osiągnęła 23 200 euro/ha, a w obrocie rodzinnym 18 100 euro/ha. W stosunku do 2013 r. cena w obrocie rodzinnym spadła o 5,9 proc., w wolnorynkowym wzrosła o 4,2 proc.

W Danii nie ma ograniczeń dotyczących powierzchni posiadanego lub dzierżawionego gospodarstwa i wymogu posiadania kwalifikacji rolniczych przy nabywaniu gruntu lub gospodarstwa. W 2015 r. rozszerzona została lista osób prawnych, które mogą nabywać nieruchomości rolne.

Belgia i Francja

W 2014 r. średnia cena gruntu rolnego w Belgii osiągnęła 30 000 euro/ha, a w niektórych rejonach kraju w przetargach publicznych przekroczyła 60 000 euro/ha

W związku z tak wysokimi cenami zaczął upowszechniać się zwyczaj wykupu gruntów rolnych przez nabywców spoza rolnictwa celem wydzierżawiania jej rolnikom. Niestety, ceny dzierżawy przekraczają często trzy lub cztery razy dotychczasowe rynkowe wartości czynszów.

Jak informuje IERiGŻ-PIB, średnia cena ziemi rolniczej we Francji w 2014 r. wynosiła 5 910 euro/ha. Przy czym średnia cena ziemi na obszarach, gdzie prowadzono produkcję roślinną wynosiła 6 810 euro, a tam gdzie preferowana była produkcja bydła wynosiła średnio 4 390 euro/ha. W ciągu kilku lat poprzedzających 2014 r. średnie ceny ziemi rolniczej we Francji wzrosły o kilkaset euro za hektar.

W tym samym czasie o 4 proc. do 4 410 euro wzrosły opłaty za dzierżawę.

W 2014 r. w obrocie ziemią we Francji zarejestrowano 81 tys. transakcji, czyli o 2 proc. więcej niż w 2013 r. Właścicieli zmieniło 338 tys. hektarów o wartości 4 mld euro w 2013 r. wartość ta była o 4 proc. mniejsza.

We Francji powodem przyczyną utrzymywania się niskich cen transakcyjnych ziemi rolnej jest działalność Krajowej Federacji Spółek Urządzeń i Osadnictwa Rolnego SAFER, która posiada szerokie uprawnienia do pierwokupu.

Czechy i Słowacja

Średnia cena rynkowa ziemi rolniczej w Czechach w 2014 r. wynosiła 5 100 euro/ha, przy wartościach od 3 600 do 7 200 euro/ha. Najdroższe były grunty powyżej 2 ha. 75,7 proc. ziemi rolniczej w Czechach było dzierżawione.

W Czechach funkcjonuje też system stanowienia urzędowych cen ziemi wykorzystywany m.in. do ustalania podatku gruntowego i podatku od sprzedaży nieruchomości rolnych. Średnia urzędowa cena gruntu wynosiła w 2014 r. 2 200 euro/ha.

Od 2000 r. sprzedano prawie cały zasób państwowych gruntów rolnych, a pozostała część nie będzie już sprzedawana.

Obecne obowiązujące w Czechach przepisy prawne, umożliwiające nabywanie nieruchomości rolnych podmiotom z krajów UE. Dotychczas obcokrajowcy nabyli 28 tys. ha czeskich gruntów ornych, a firmy zagraniczne lub z udziałem zagranicznym użytkują łącznie około 200 tys. ha ziemi.

Na Słowacji średnia cena ziemi rolniczej w 2014 r. wynosiła 3 700 euro/ha i była taka sama jak w 2012 i 2013 r. Obecnie w sprzedaży są niewielkie areały ziemi.

W 2014 r. weszły w życie nowe przepisy o nabywaniu gruntów rolnych. Precyzuje ona wymogi dotyczące nabywcy odnośnie pobytu na Słowacji oraz prowadzenia działalności gospodarczej i pracy w rolnictwie.

Niewielka skala obrotu nieruchomościami rolnymi na Słowacji po transformacji spowodowała, że na Słowacji funkcjonuje również system stanowienia cen urzędowych gruntów rolnych.

Litwa

Średnia cena ziemi rolniczej na Litwie w 2014 r. wynosiła 2 150 euro/ha i była o 240 euro niższa od ceny w 2013 r.

W 2014 r. na Litwie weszła w życie nowelizacja ustawy o nabywaniu gruntów rolnych. Zniosły one ograniczenia w nabywaniu gruntów rolnych przed podmioty prawne z UE i Szwajcarii. Jednocześnie wprowadzono do ustawy ograniczenia obowiązujące zarówno Litwinów jak i podmioty zagraniczne, a dotyczące doświadczenia zawodowego oraz maksymalnego areału, jaki można nabyć.

Ministerstwo rolnictwa i podległe mu agendy uprawnione są do wystawiania zaświadczeń o prawie pierwokupu.

Dotychczasowe funkcjonowanie przepisów ustawy o nabywaniu gruntów pokazuje, że nowe wymogi znacznie ograniczyły popyt na grunty. W porównaniu z 2013 r. liczba transakcji spadła o 22 proc., a powierzchnia, której dotyczyły transakcje był o 30 proc. mniejsza.