Komisja Europejska zażądała 26 marca od Bułgarii, Litwy, Słowacji i Węgier wyjaśnień dotyczących obowiązujących w tych krajach przepisów regulujących nabywanie gruntów rolnych. Zarzuciła tym krajom, że przyjęte tam przepisy mogą „ograniczać swobody przepływu kapitału i przedsiębiorczości, a każde ograniczenie tych swobód musi być uzasadnione i zgodne z zasadami niedyskryminacji i proporcjonalności.” Wprowadzone w tych krajach i kwestionowane przez KE przepisy to, jak informowała PAP: wymóg przebywania w danym kraju; restrykcje wobec osób, które nie mieszkają w danej okolicy lub wcześniej nie prowadziły tam działalności biznesowej; wymogi dotyczące posiadania wiedzy zawodowej w przypadku cesji użytkowania gruntu lub użytkowania ziemi należącej do osoby prawnej; konieczność zatwierdzenia umowy sprzedaży i wynikająca z tego niepewność prawna.

Tymczasem podobne rozwiązania są planowane w Polsce. Co na to Ministerstwo Rolnictwa?

Poprosiliśmy w Ministerstwie Rolnictwa o komentarz do stanowiska Komisji Europejskiej. Jakie jest stanowisko Polski w tej sprawie? Czy ministerstwo zamierza przedstawić własny projekt dotyczący rozwiązania problemu sprzedaży ziemi, czy poprze któryś aktualnie procedowany - i który? Kiedy będzie opinia rządu do przedstawionych projektów?

Jak wynika z udzielonej odpowiedzi, Ministerstwo Rolnictwa wciąż dużo ma do powiedzenia o tym, jak jest, natomiast mniej o tym, jak będzie.

I tak w udzielonej odpowiedzi czytamy:

<Odnosząc się do artykułu „KE kwestionuje ograniczenia w sprawie sprzedaży ziemi w czterech krajach UE” z dnia 26 marca 2015 r., w pierwszej kolejności należy wskazać, że zasady nabywania nieruchomości rolnych w Polsce przez cudzoziemców reguluje ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 2014 r., poz. 1380), zgodnie z którą nabycie nieruchomości rolnej przez cudzoziemca wymaga uzyskania przez niego zezwolenia wydawanego w drodze decyzji administracyjnej, przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej oraz w przypadku nieruchomości rolnych - minister właściwy do spraw rozwoju wsi. W myśl art. 8 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw - stron umowy  o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem nabycia nieruchomości rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, tj. do 1 maja 2016 r. Po upływie tego okresu, tj. po 1 maja 2016 r., wymóg uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych będzie w dalszym ciągu obowiązywał podmioty pochodzące spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego (kraje UE, Islandia, Liechtenstein i Norwegia) oraz Konfederacji Szwajcarskiej. W świetle powyższego nie jest prawdą, że „cudzoziemcy będą mogli nabywać ziemię bez konieczności ubiegania się o zezwolenie po 1 maja 2016 roku”.

Odnośnie pytania „czy ministerstwo zamierza przedstawić własny projekt dotyczący rozwiązania problemu sprzedaży ziemi, czy poprze któryś aktualnie procedowany – i który”, należy wskazać, że aktualnie w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej są trzy poselskie projekty ustaw nowelizujące obrót nieruchomościami rolnymi tj.: projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (druk nr 1659), projekt ustawy o zmianie ustawy  o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (druk nr 1925) oraz projekt ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 3109). Należy wskazać, że dnia 22 stycznia 2014 r. do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wpłynęło przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko rządu wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (druk nr 1659), natomiast dnia 22 października 2014 r. do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wpłynęło przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko rządu projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (druk nr 1925). W stosunku do projektu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 3109) nie zostało jeszcze przedłożone Marszałkowi Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej stanowisko rządu przyjęte przez Radę Ministrów, gdyż do pierwszego czytania projekt ten został skierowany dnia 3 lutego 2015 r. Projekt ten jest obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych.

Odnosząc się do kwestii zakwestionowania przez Komisję Europejską regulacji obrotu nieruchomościami rolnymi w Bułgarii, na Litwie, w Słowacji i na Węgrzech, należy wskazać, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie dysponuje oficjalnymi i szczegółowymi danymi na ten temat i nie może na obecnym etapie odnosić się do kwestii potencjalnych uchybień w legislacji innych krajów.>

A szkoda. Wiele wskazuje na to, że zamierzamy popełnić te same „uchybienia w legislacji” – dotąd prezentowane jako rozwiązania bezpieczne i należycie chroniące ziemię rolniczą przed spekulacją, a polskiego rolnika przed konkurencją zachodnich inwestorów, dużo lepiej sytuowanych. Co więcej, miały to być uregulowania możliwe do akceptacji w KE. Teraz wytwarza się wrażenie, że i te – dotąd oceniane jako niewystarczające i zbyt liberalne – warunki są za daleko idące. I może o to wrażenie chodzi, wszak mając je, nie wystąpimy już o coś więcej?

Warto też zauważyć, że projekt z druku 3109 wpłynął do Sejmu 1 lipca 2014 r., natomiast do projektu z druku 1659 rząd przedstawił negatywną opinię (to projekt PiS, zakładający m.in. , że nabywcą nieruchomości rolnej o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha wyłącznie rolnik indywidualny, osobiście prowadzący lub zamierzający utworzyć i osobiście prowadzić gospodarstwo rodzinne), zaś do projektu z druku 1925 zgłosił uwagi z zaleceniem dalszych prac nad projektem (ten projekt ustawy przewiduje m.in. umożliwienie zmiany umowy dzierżawy w zakresie wyłączenia 30% użytków rolnych dzierżawcom, którzy nie wyrazili na to zgody stosownie do przepisów ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1382) na tych samych zasadach co w tej ustawie).

Niedawno minister Sawicki stwierdził, że ten, kto oczekuje wprowadzenia zakazu sprzedaży ziemi cudzoziemcom powinien mówić jednocześnie, że wyjdziemy z Unii Europejskiej. Zapowiadał też wprowadzenie ograniczeń w sprzedaży ziemi na wzór Francji czy Niemiec.

Komisję Europejską tworzy 28 komisarzy, po jednym z każdego państwa członkowskiego. Z Polski komisarzem jest Elżbieta Bieńkowska.