Utwardzanie powierzchni całego podwórza gospodarczego nie ma sensu. Warto natomiast twardą nawierzchnię wylać asfaltem lub betonem albo wyłożyć kostką brukową lub płytą ażurową w miejscach, gdzie grunt jest zwykle rozjeżdżany przez pojazdy, a także w miejscach postoju i parkowania maszyn rolniczych. Utwardzenia wymaga też teren wokół betonowej płyty obornikowej. Wokół płyty należy utwardzić pas gruntu o szerokości minimum 4 m i nadać mu spadek w kierunku przeciwnym do płyty, aby wody opadowe jej nie podtapiały. Innym miejscem wymagającym utwardzenia jest teren wokół studni w promieniu przynajmniej 1 metra i również ze spadkiem.

Nawierzchnia betonowa
Typową nawierzchnię betonową na placach postojowych i tam, gdzie ruch kołowy jest niewielki, wykonuje się z betonu klasy B30. Grubość warstwy powinna wynosić co najmniej 17 cm. Można ją położyć bezpośrednio na podbudowie z chudego betonu lub na gruncie stabilizowanym cementem lub wapnem. Grubość podbudowy ma wpływ na trwałość i wytrzymałość jezdni (pisaliśmy o tym w poprzednim artykule). Składnikami nawierzchni betonowej jest cement portlandzki i kruszywo łamane lub rzeczne o wymiarach ziaren do 30 mm. Zawartość cementu powinna wynosić minimum 350 kg w 1 metrze sześciennym.

Beton podczas wiązania kurczy się i powstają naturalne spękania. Aby proces ten odbywał się pod kontrolą i rysy nie powstawały w przypadkowych miejscach, przy wylewaniu betonu powinno się pozostawić szczeliny dylatacyjne o szerokości 5-8 mm. Odstępy między nimi nie mogą być większe niż 6 m, dlatego wylewaną nawierzchnię należy podzielić na pola o maksymalnych wymiarach 6 x 6 m. Jeśli przerwa w betonowaniu nawierzchni będzie trwała dłużej niż 1 godzinę, w miejscu połączenia „starego” betonu z nowym powstanie naturalna rysa (szczelina). Szczeliny dylatacyjne koniecznie trzeba wykonać także przy studzienkach kanalizacyjnych i korytkach ściekowych.

Nawierzchni betonowych nie powinno się wykonywać w temperaturze wyższej niż 25 st.C, a temperatura mieszanki betonowej nie może być wyższa niż 30 st.C.Beton po wylaniu powinien być utrzymywany w mokrym stanie przez co najmniej 7 dni. W tym czasie powinien być spryskiwany wodą i przykrywany matami dla spowolnienia parowania.

Nawierzchnia asfaltowa
Nawierzchni asfaltowej nie należy kłaść bezpośrednio na surowym gruncie, bo szybko się zniszczy. Im solidniejsza będzie podbudowa, tym trwałość nawierzchni i odporność na obciążenia będzie większa. Najprostszym rozwiązaniem jest wylanie cienkiego dywanika asfaltowego o grubości 3 cm na gruncie ustabilizowanym cementem lub wapnem.
 
Kostka betonowa 
W sąsiedztwie domu i wszędzie tam, gdzie należałoby zatroszczyć się nie tylko o trwałość, lecz także o estetykę nawierzchni, można wyłożyć ją kostką brukową. Bogata kolorystyka i różnorodność kształtów kostek pozwalają na wykonywanie ciekawych wzorów na jezdniach i chodnikach.

Betonowe kostki brukowe są bardzo wytrzymałe na ściskanie, a ich stopień szorstkości wyklucza poślizg. Kostki słabo nasiąkają wodą (tzw. nasiąkliwość wynosi do 5 proc.), co gwarantuje dużą mrozoodporność. 

W sprzedaży oferowane są kostki brukowe o grubości 5,5 cm – pod lekkie obciążenia i chodniki dla pieszych i o grubości 8 cm – do brukowania jezdni. Mają one też dwie klasy wytrzymałości na ściskanie – „50” i „35”. Ta druga niższa wytrzymałość jest wystarczająca do budowy jezdni pod pojazdy i maszyny rolnicze. Warto też wiedzieć, że im kostka brukowa ma bardziej złożony kształt, tym poszczególne kostki szczelniej zaklinowują się wzajemnie i przez to tworzą nawierzchnie odporne na odkształcenia pod dużym obciążeniem.

Większość produkowanych kostek ma tzw. boczne dystanse, które umożliwiają wykonanie spoin o szerokości 2-3 mm. Dzięki spoinom kostki nie ocierają się o siebie, co zapobiega odpryskom.

Kostkę układa się na warstwie suchego piasku zmieszanego z suchym cementem. Po opadach deszczu takie podłoże stworzy trwałą betonową skorupę odporną na znaczne obciążenia. Ułożona kostka powinna być zamieciona tak zwanym piaskiem spoinowym o grubości 0,6-1,3 mm.

Trwałość jezdni brukowej można dodatkowo zwiększyć przez odpowiednie ułożenie kostek. Nie powinno się układać ich równolegle do kierunku jazdy, jak to się z reguły wykonuje, ale raczej po przekątnej. W ten sposób nacisk kół zostanie lepiej rozłożony na nawierzchni.

Trwałość i estetyczny wygląd kostki brukowej można wydłużyć dzięki pokryciu jej specjalnym preparatem poliuretanowym. Nakłada się go wałkiem, pędzlem lub metodą natryskową. Taki zabieg w znacznym stopniu zapobiega wnikaniu w kostkę płynów ropopochodnych, takich jak: olej napędowy, silnikowy czy smary. Impregnacja preparatem poliuretanowym zwiększa też odporność na ścieranie o 40 proc. i dodatkowo zmniejsza i tak małą nasiąkliwość wodą. Najlepsze rezultaty osiąga się impregnując kostkę natychmiast po ułożeniu, gdy nie ma na niej jeszcze śladów użytkowania.

Ażurowe płyty
Na drogach dojazdowych i w innych miejscach zagrody, gdzie ruch pojazdów jest niewielki, nawierzchnia drogowa nie musi być w pełni szczelna. Takie miejsca można utwardzić  poprzez wykonanie tzw. nawierzchni otwartej. Służą do tego ażurowe płyty betonowe, umożliwiające posadzenie trawy w otworach wypełnionych ziemią. Polecane są one zwłaszcza tam, gdzie grunty są łatwoprzepuszczalne, takie jak piaski i żwiry. Ażurowe płyty betonowe można kupić gotowe lub można wykonać je samodzielnie, co obniży koszty inwestycji.

Jeśli na terenie zagrody tworzą się kałuże (mówimy o miejscach nieutwardzonych) i wsiąkanie wody trwa całymi tygodniami warto zastanowić się nad zdrenowaniem terenu. Służą do tego specjalne perforowane rury z PCV. Są one lepsze od kamionkowych, ponieważ są elastyczne, a przez to odporniejsze na uszkodzenia i zgniecenia w gruncie. Należy umieścić je w ziemi na głębokości około 1 metra, co zapewni niezamarzanie instalacji. Przewody drenarskie kładzie się ze spadkiem około 2 proc.. Techniczny sposób wykonania powinien być taki sam, jak opaski drenażowej wokół fundamentów budynku. Jeżeli pod terenem planowanych jest kilka przewodów drenarskich, należy poprowadzić je równolegle w odstępach nie większych niż 10 m. Na zakończeniu przewody łączone są kanalizacyjną rurą zbiorczą (bez otworów drenarskich) i po przejściu przez studzienkę do gromadzenia osadu, instalacja wyprowadzona jest do odbiornika ścieków.

Źródło "Farmer: 24/2005