Wykonanie słupów jest wprawdzie bardziej pracochłonne niż postawienie ścian i wymaga dużej staranności, jednak warto je stosować w budynkach inwentarskich i gospodarczych. Brak ścian nośnych pozwala łatwiej zagospodarować powierzchnię budynku oraz zmienić jego funkcję na inną.
Na przekrój słupa może przypadać dziesiątki razy większe obciążenie niż na tę samą powierzchnię ściany nośnej, dlatego wykonuje się go przeważnie z żelbetu. Obciążenia słupa należy bezpiecznie przenieść na grunt, a służą do tego głównie tzw. stopy fundamentowe. Stosuje się je przede wszystkim w sytuacjach, gdy odległość między sąsiednimi słupami jest dość duża, a także wtedy, gdy grunt ma wystarczająco dużą nośność, aby przenieść zwiększone obciążenie – w wypadku słupów naciski na grunt mogą być bowiem większe niż pod ścianą nośną.

Zasada projektowania przekroju stopy jest zbliżona do omówionej w poprzednim numerze ławy fundamentowej. Aby bezpiecznie rozłożyć naprężenia na grunt, wymagana jest odpowiednia powierzchnia styku stopy z gruntem.

Stopy betonowe
Przy niewielkich obciążeniach, jakie spotyka się zwykle w budownictwie zagrodowym, stosuje się stopy betonowe (a więc niezbrojone), zwykle o przekroju prostokątnym. Aby zaoszczędzić beton, projektuje się często stopę schodkową lub w kształcie ostrosłupa, choć wykonanie szalunku o takim kształcie jest znacznie trudniejsze niż prostokątnego.

Powierzchnia podstawy stopy będzie wynikała z maksymalnego dopuszczalnego nacisku na grunt, zaś jej przekrój, a więc i wysokość, identycznie jak dla ławy fundamentowej, wyznaczy również trapez, ale o ramionach znacznie mniej pochylonych. Podczas gdy w wypadku ławy wymagany jest kąt 45o, dla stopy należy założyć kąt pochylenia boków trapezu nie mniejszy niż 55–60o w stosunku do podstawy.
Jeśli słup przenosi duże obciążenie, należy je rozłożyć na większej powierzchni. W miarę wzrostu obciążenia podstawa trapezu, czyli stopy, musi być więc odpowiednio większa. Wraz ze wzrostem podstawy będzie rosła również wysokość trapezu. Duża i wysoka stopa betonowa stwarza problemy zwłaszcza w budynku podpiwniczonym, gdyż może wystawać ponad posadzkę piwnicy. Można tego uniknąć przez znaczne obniżenie poziomu fundamentowania: wówczas stopa schowa się pod warstwami podłogi. W rezultacie komplikuje to jednak budowę.

Stopy żelbetowe
Gdy wymiary stopy okazują się zbyt duże, prostszym rozwiązaniem jest zmniejszenie jej wysokości, przy zachowaniu tej samej powierzchni podstawy. Jest to możliwe, ale wówczas konieczne jest wprowadzenie zbrojenia prętami stalowymi. W rezultacie otrzymuje się stopę żelbetową, której kształt przekroju, wynikający ze wspomnianego już trapezu przenoszącego obciążenie (w stopie betonowej), jest mniej istotny. Szerokość stopy żelbetowej może znacznie wychodzić poza ramiona trapezu, ponieważ pręty zbrojeniowe powodują, że obciążenie przenosi cały przekrój (podobnie jak w ławie fundamentowej). Przy podstawie wymagane jest wówczas zbrojenie siatką z prętów stalowych o średnicy od 10 do 16 mm. Dla zagwarantowania właściwej współpracy zbrojenia i ochrony przed korozją pręty muszą być otulone betonem grubości minimum 5 cm. Jeśli stopa jest posadowiona na gruncie humusowym lub narażona na działanie agresywnych wód gruntowych, grubość otuliny betonowej musi być zwiększona do 7 cm.

Wspólna ława
Przy projektowaniu stóp podstawowe znaczenie ma jakość gruntu. Może okazać się na przykład, że grunt jest bardzo słaby, o niewielkiej nośności, lub niejednorodny, co narażałoby konstrukcję budynku na nierównomierne osiadanie. W takiej sytuacji z obliczeń może wynikać, że odległości między stopami słupów będą niewielkie lub stopy będą wręcz stykały się ze sobą. Wówczas najrozsądniej jest oprzeć szereg słupów na jednej wspólnej ławie fundamentowej. Upraszcza to prace budowlane i daje bardziej stabilną konstrukcję. Obciążona słupami ława pracuje tak samo, jak odwrócona belka, obciążona od dołu gruntem. Dlatego zbrojenie takiej ławy nie różni się niczym od zbrojenia belki.

Stopa schodkowa to sposób na zaoszczędzenie materiału, zwłaszcza w wypadku wysokich stóp betonowych. Słupy stojące blisko siebie należy posadowić nie na oddzielnych stopach,
lecz na wspólnej ławie.

Stopa schodkowa to sposób na zaoszczędzenie materiału, zwłaszcza w wypadku wysokich stóp betonowych. Słupy stojące blisko siebie należy posadowić nie na oddzielnych stopach,
lecz na wspólnej ławie. Rysunki: Autor

Stopa żelbetowa. Podstawa stopy żelbetowej może być szersza niż betonowej o tej samej wysokości, ponieważ nie ograniczają jej ramiona trapezu przenoszącego obciążenie

Zbrojenie stopy żelbetowej stanowi siatka z prętów o średnicy od 10 do 16 mm


Źródło: "Farmer" 13/2006