Z  wadą rzeczy mamy do czynienia wtedy, gdy zmniejszyła się jej wartość lub użyteczność ze względu na wskazany w umowie cel, a także gdy rzecz nie ma właściwości, o których kupujący był zapewniany. Odpowiedzialność za wady ponosi sprzedawca albo producent. Roszczeń wobec sprzedawcy można dochodzić w ramach rękojmi czy  reklamacji, a wobec producenta w ramach gwarancji.

Rolnik przedsiębiorca

Gdy kupującym jest rolnik działający jako przedsiębiorca, jego prawa określa przede wszystkim Kodeks Cywilny, a dokładnie art. 556–581 KC, które regulują rękojmię za wady rzeczy, czyli odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego. Mówimy wtedy o obrocie profesjonalnym.  Zgodnie z art. 560 KC, gdy rzecz ma wady, kupujący może odstąpić od umowy albo żądać obniżenia ceny. Odstąpić od umowy nie można, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. To ograniczenie w możliwości odstąpienia od umowy nie ma zastosowania, gdy rzecz była już naprawiana albo wymieniana, chyba że wady są nieistotne. Ważne jest również to, że koszty kupującego związane z wymianą rzeczy ponosi sprzedawca.

Swoich praw kupujący może dochodzić przez rok od zakupu towaru, po upływie tego terminu uprawnienia wygasają. Poza tym umowa stron może ograniczyć albo w ogóle wyłączyć odpowiedzialność sprzedawcy. Na takie postanowienie umowy sprzedaży najlepiej po prostu się nie zgodzić. Żądania powinno się formułować na piśmie.  

Konsument ma lepiej

W przypadku rolnika działającego jako konsument zastosowanie ma: ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu Cywilnego (DzU nr 141 z 2002 r., poz. 1176). Tutaj mamy do czynienia z obrotem konsumenckim, pod warunkiem, że kupujemy od przedsiębiorcy. Te przepisy nie mają zastosowania, gdy kupujemy jakąś rzecz od innej osoby fizycznej, na przykład używany telewizor od znajomego. Wówczas zastosowanie mają przepisy Kodeksu Cywilnego, a obrót nazwiemy powszechnym.

Kupując, na przykład, sprzęt elektroniczny, konsument będzie o wiele lepiej chroniony, niż ma to miejsce w obrocie profesjonalnym lub powszechnym. Po pierwsze, ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Zawsze znajdzie zastosowanie: umowa stron nie może jej wyłączyć. Niezgodność towaru z umową jest rozumiana szerzej niż w Kodeksie Cywilnym. Korzystne dla konsumenta jest domniemanie, że jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona przed upływem sześciu miesięcy, to przyjmuje się, że istniała już w dniu wydania rzeczy. Zgodnie z art. 8 ustawy kupujący w razie stwierdzenia niezgodności towaru z umową może żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Wówczas można żądać obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Odstąpienie od umowy ma ten skutek, że sprzedawca ma 14 dni na ustosunkowanie się do żądań kupującego. Jego milczenie oznacza, że uznał je w całości za uzasadnione. Swoich praw kupujący może dochodzić przed upływem dwóch lat od dnia wydania towaru. Po tym terminie wyżej wymienione uprawnienia wygasają.

Gwarancja producenta

Odbierając rzecz ze sklepu, często słyszymy, że mamy na nią gwarancję. Zgodnie z wydanym dokumentem gwarancyjnym producent rzeczy w ten sposób bierze na siebie odpowiedzialność za pewne wskazane w nim uszkodzenia rzeczy, określa termin swojej odpowiedzialności oraz jej szczegółowe warunki. Kupujący może skorzystać z tych uprawnień, jeśli uzna, że będzie to dla niego bardziej korzystne niż dochodzenie roszczeń od sprzedawcy. Wypada powiedzieć, że gwarancja jest stosunkiem czysto umownym. To treść dokumentu gwarancyjnego decyduje o tym, jakie prawa przysługują kupującemu i w jakich okolicznościach. Może zdarzyć się tak, że producent wystawi gwarancję jakości na pół roku. Po upływie tego terminu kupujący będzie mógł dochodzić swoich praw tylko od sprzedawcy, ponieważ z Kodeksu Cywilnego wynika roczny termin odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady.

Z powyższego wynika, że odpowiedzialność sprzedawcy lub producenta  nie kończy się wcale z dniem wydania towaru. Swoich roszczeń można dochodzić w terminach określonych ustawowo (rękojmia, niezgodność z umową) albo umownie (gwarancja).

Przedsiębiorca i konsument  Każdy rolnik jako osoba fizyczna może występować w obrocie gospodarczym w dwojakim charakterze: jako przedsiębiorca albo jako konsument. Jest to bardzo ważny podział, ponieważ w zależności od tego, czy w konkretnej sytuacji mamy do czynienia z rolnikiem przedsiębiorcą czy konsumentem, zastosowanie będą miały inne przepisy. Na podstawie art. 431 Kodeksu Cywilnego rolnika można uznać za przedsiębiorcę, gdy jest osobą fizyczną, prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Definicja konsumenta znajduje się w art. 221 KC i zgodnie z nią jest nim osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Najlepiej tę różnicę widać na przykładzie: przedsiębiorcą jest rolnik kupujący maszynę rolniczą lub innego rodzaju wyposażenie gospodarstwa, natomiast konsumentem, gdy kupuje telewizor, rower lub prezenty na gwiazdkę.

Źródło: 'Farmer" 02/2008