Często działalność rolnicza jest mylona z pojęciem aktywnego rolnika – wskazał w swoim opracowaniu „Konsultacje Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Uwagi i rekomendacje”, przygotowanym we współpracy z Kazimierzem Gwiazdowskim, europoseł i były minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel.

Jak przypomniał, dotyczy to definicji, która aktualnie obowiązuje i najprawdopodobniej będzie obowiązywać w nowym okresie finansowym od 2023 r.

„Definicja mówi wprost że działalność rolnicza to:

- produkcja produktów rolnych, oraz/lub jako

- utrzymywanie użytków rolnych w stanie, dzięki któremu nadają się one do wypasu lub uprawy, bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających poza zwykłe praktyki rolnicze i użycie zwykłego sprzętu rolniczego” – podaje Jurgiel i podkreśla, że definicja działalności rolniczej składa się z dwóch części i jest związana z produkcją rolniczą lub utrzymaniem użytków rolnych w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy.

„To utrzymanie użytków rolnych nadających się do uprawy obecnie w Polsce zdefiniowanie jedynie jako obowiązek przeprowadzenia co najmniej jednego zabiegu agrotechnicznego mającego na celu usunięcie niepożądanej roślinności” - dodaje.

Rolnicy często podnoszą sprawę działalności rolniczej, kwestie aktywnego rolnika. „W swoich opiniach podnoszą, że tak naprawdę płatności bezpośrednie powinny przysługiwać tylko dla tych, którzy produkują i prowadzą działalność rolniczą. Takie jest i było stanowisko Polski. Chcieliśmy <aby> nasz kraj jak i inne państwa członkowskie miał możliwość wyboru (podejście fakultatywne) do definicji działalności rolniczej. Przykładowo, w takiej sytuacji państwo członkowskie miałoby prawo wybrać, że np. produkcja rolnicza to tylko produkcja produktów rolnych, bez tej drugiej części definicji” – pisze Jurgiel, ale dodaje ważną uwagę: otóż „definicja aktywnego rolnika nie dotyczy produkcji produktów rolnych. Rolnicy często niestety mylą dwa pojęcia, czym jest działalność rolnicza z definicją aktywnego rolnika. Definicja aktywnego (rolnika) nie dotyczy tego w jaki sposób określamy działalność rolniczą. Nie dotyczy produktów produkcji rolnych. Definicja aktywnego rolnika opiera się na badaniu, czy działalność rolnicza stanowi główną, znacząca działalność gospodarczą danego rolnika, np. badając jego dochody, nakłady pracy, przedmiot działalności gospodarstwa. Dochody z działalności rolniczej stanowią większą część dochodów jakie uzyskuje z innej dzielności gospodarczej”.

Jak uważa Krzysztof Jurgiel, należy poprzeć zaproponowana przez Radę Unii (Państwa Członkowskie, w tym Polskę) definicje aktywnego rolnika. „Państwa członkowskie mogą w swoich planach strategicznych WPR określić, których rolników należy uznawać za <rolników faktycznie prowadzących działalność rolniczą> na podstawie obiektywnych i niedyskryminujących kryteriów.”

„Przyjęcie i przestrzeganie definicji aktywnego rolnika ma wyeliminować z systemu unijnej pomocy tych, którzy oddali ziemię w cichą dzierżawę i tylko pobierają dopłaty. To jedna z bolączek naszego rolnictwa i wszystko wskazuje na to, że jest pomysł i należy podjąć próbę rozwiązania tego problemu. A bez tego pieniądze, mające wspierać gospodarstwa np. w ramach ekoschematów, wcale nie trafią do faktycznych rolników. Podobnie może być z płatnościami ekologicznymi. Duży nacisk na rozwój tego systemu produkcji i atrakcyjne dopłaty mogą doprowadzić albo do zalewu rynku produktami ekologicznym (i załamania cen na nie), albo (co bardziej prawdopodobne) do tworzenia kolejnej fikcji w postaci gospodarstw ekologicznych uprawiających głównie dopłaty, co już zresztą przerabialiśmy. Również i w tym przypadku definicja aktywnego rolnika mogłaby ograniczyć ryzyko nieprawidłowości. Zgadzam się z tak formułowanymi zarzutami i zagrożeniami” – uważa Krzysztof Jurgiel.

Jak podaje, aktualnie w ramach tak zwanych „Trilogów”, czyli negocjacji nowej perspektyw dla Wspólnej Polityki Rolnej 2023 – 2027 r. pomiędzy Komisją Europejską, Radą Europejską (Państwa członkowskie) i Parlamentem Europejskim rozważane są trzy definicje aktywnego rolnika:

"Propozycja Komisji Europejskiej (KE)

Osoby faktycznie prowadzące działalność rolniczą definiuje się w taki sposób, aby nie przyznawano wsparcia dochodu osobom, dla których działalność rolnicza stanowi tylko nieznaczącą część ich ogólnej działalności gospodarczej lub których główna działalność gospodarcza nie jest działalnością rolniczą, przy jednoczesnym niewykluczaniu ze wsparcia osób prowadzących działalność rolniczą i nierolniczą. Definicja umożliwia określenie tego, którzy rolnicy nie są uznawani za osoby faktycznie prowadzące działalność rolniczą, na podstawie warunków, takich jak: badanie dochodów, nakłady pracy w gospodarstwie, przedmiot działalności przedsiębiorstwa lub uwzględnienie w rejestrach.

Rada UE (państwa członkowskie)

Stanowisko Polski ( MRiRW)

Państwa członkowskie mogą w swoich planach strategicznych WPR określić, których rolników należy uznawać za „rolników faktycznie prowadzących działalność rolniczą” na podstawie obiektywnych i niedyskryminujących kryteriów.

Propozycja Parlamentu Europejskiego (PE)

Rolników aktywnych zawodowo definiuje się w taki sposób, aby zapewnić przyznawanie wsparcia wyłącznie osobom fizycznym lub prawnym bądź grupom osób fizycznych lub prawnych prowadzącym działalność rolniczą co najmniej na minimalnym poziomie i dostarczającym dobra publiczne zgodnie z celami planu strategicznego WPR oraz nie wykluczać z wsparcia rolników prowadzących działalność rolniczą i nierolniczą, w szczególności rolników pracujących w niepełnym wymiarze godzin, rolników prowadzących gospodarstwa niskotowarowe i rolnictwa o wysokiej wartości przyrodniczej. W każdym przypadku definicja chroni unijny model rodzinnego gospodarstwa rolnego o charakterze indywidualnym lub zorganizowanym niezależnie od rozmiarów i w razie potrzeby może uwzględniać szczególne cechy charakterystyczne regionów, o których mowa w art. 349 TFUE. W definicji należy zagwarantować, że nie przyznaje się wsparcia osobom fizycznym ani prawnym, jak i grupom osób fizycznych ani prawnych, które administrują portami lotniczymi, wodociągami, stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, jak również świadczą usługi przewozu kolejowego lub usługi w zakresie obrotu nieruchomościami. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o dodaniu do tego wykazu lub usunięciu z niego innych podobnych przedsiębiorstw lub rodzajów działalności pozarolniczej. Mogą też wyłączyć z tej definicji osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa zajmujące się przetwarzaniem produktów rolnych na dużą skalę z wyjątkiem grup rolników zaangażowanych w takie przetwarzanie. Jeżeli gospodarstwo korzystające z płatności w ramach WPR jest częścią większej struktury, głównie pozarolniczej, sytuacja ta musi być przejrzysta. Formułując definicję, państwa członkowskie: (i) stosują, na podstawie obiektywnych i niedyskryminacyjnych kryteriów, jeden lub więcej elementów, takich jak badania dochodów, nakłady pracy w gospodarstwie, przedmiot działalności przedsiębiorstwa, minimalne kryteria działalności rolniczej, odpowiednie doświadczenie, szkolenia lub umiejętności, włączenie ich działalności rolniczej do rejestrów krajowych; (ii) ustalają, na podstawie charakterystyki krajowej lub regionalnej, kwotę płatności bezpośrednich nieprzekraczającą 5 000 EUR, w ramach której rolnicy prowadzący działalność rolniczą co najmniej na minimalnym poziomie i dostarczający dobra publiczne są w każdym przypadku uznawani za „rolników aktywnych zawodowo”."