Gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem gwaranta (najczęściej producenta) dotyczącym jakości towaru. Udzielenie gwarancji nie jest więc obowiązkowe i to od decyzji gwaranta zależy, na jaki okres jej udzieli oraz jak określi zakres swoich obowiązków. Zdarza się, że zakupiona maszyna rolnicza psuje się tuż po tym, gdy wygasła gwarancja albo dochodzenie praw z gwarancji jest z innego powodu niemożliwe czy utrudnione. Czy to oznacza, że rolnik zostaje z niczym? Niekoniecznie. W takiej sytuacji należy sprawdzić, czy nie przysługują nam uprawnienia z t ytułu rękojmi.
RĘKOJMIA ZA WADY FIZYCZNE
W przeciwieństwie do gwarancji rękojmia jest to prawo wynikające z zapisów ustawy i dotyczy nie producenta, a sprzedającego dany przedmiot. Sprzedawca odpowiada wobec kupującego za zgodność towaru z umową. Ponosi więc odpowiedzialność w szczególności za te cechy rzeczy sprzedanej, które strony uzgodniły w umowie sprzedaży (np. sprawność hamulców ciągnika czy szczelność zbiornika w opryskiwaczu) lub o istnieniu których zapewniał kupującego (określone parametry silnika), a także za te, które rzecz powinna posiadać ze względu na swoje przeznaczenie (kosiarka ma nadawać się do koszenia trawy, siewnik o określonej szerokości roboczej powinien rozsiewać nasiona na określonej szerokości pola).
Kupujący może skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli wada istniała w momencie wydania mu rzeczy (hamulce okazały się niesprawne, ale ich wada istniała już w chwili wydania ciągnika) lub jeżeli ujawniła się później w toku normalnej eksploatacji, ale jej źródło tkwiło w rzeczy już w chwili jej wydania (np. wada silnika wskutek błędów popełnionych w produkcji). Co istotne, sprzedawca nie odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie rzeczy w chwili zawarcia umowy.
Należy też wyraźnie zaznaczyć, że kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Innymi słowy: skorzystanie z jednego uprawnienia nie wyklucza możliwości skorzystania z drugiego. Kupujący może w ramach rękojmi żądać od sprzedawcy wymiany, naprawy, odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny także wtedy, gdy towar został wymieniony lub naprawiony przy okazji wcześniejszej reklamacji złożonej gwarantowi. Ale może również wybrać rękojmię jako pierwszą drogę dochodzenia swych praw.
SZANSE NA ZWROT PIENIĘDZY
Kilka miesięcy temu rolnik dokonał zakupu ciągnika rolniczego za ok. 250 tys. zł.
Po kilku tygodniach od zakupu pękło mocowanie kabiny. Uszkodzony element został naprawiony. Po następnych kilku tygodniach mocowanie ponownie uległo uszkodzeniu. Co w takiej sytuacji może zrobić rolnik, żeby uniknąć kolejnej naprawy?
Wśród uprawnień przysługujących z tytułu rękojmi wymienić możemy: żądanie wymiany rzeczy na rzecz wolną od wad, żądanie naprawy, żądanie obniżenia ceny i wreszcie żądanie odstąpienia od umowy (ale tylko wtedy, gdy wada jest istotna).
Jak widać, uprawnienia z tytułu rękojmi dają uprawnionym, przynajmniej teoretycznie, możliwość odstąpienia od umowy zawartej ze sprzedawcą. Teoretycznie, ponieważ w pierwszej kolejności to sprzedawca podejmie decyzję o sposobie realizacji praw rolnika. Możliwość skorzystania z uprawnienia do odstąpienia od umowy uzależniona jest przede wszystkim od tego, czy sprzedawca zdecyduje się na skorzystanie z przysługujących mu tzw. kontruprawnień.
Sprzedawca może bowiem zaproponować najpierw naprawę popsutej maszyny lub jej wymianę - wedle jego wyboru (w przypadku, gdy dotyczy to przedsiębiorców) oraz wedle wyboru kupującego - w przypadku, gdy rolnik nabywał maszynę jako konsument (choć i tu sprzedawca może przejąć inicjatywę, w uzasadniony sposób twierdząc, że wymiana jest niemożliwa albo wymagałaby nadmiernych kosztów w porównaniu z naprawą lub odwrotnie). Kupujący nie może sprzeciwić się propozycji sprzedawcy, jeżeli sprzedawca wymieni/naprawi maszynę niezwłocznie. Co oznacza "niezwłocznie", ocenia się w każdym przypadku odrębnie, jednak niezwłoczność dotyczy wymiany lub naprawy, a nie - gotowości do wymiany lub naprawy, i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.
Realizacja kontruprawnienia sprzedawcy blokującego prawo kupującego do odstąpienia od umowy czy obniżki ceny ma co do zasady charakter jednorazowy. Jeżeli więc sprzedawca choćby jeden raz naprawiał lub wymieniał zepsutą maszynę, to przy ponownym zepsuciu maszyny kupujący może od razu żądać rozwiązania umowy (oczywiście, jeżeli wada jest istotna) lub przystąpić do negocjacji ceny, a sprzedawca nie będzie mógł skutecznie się temu sprzeciwić.
W opisanej przykładowej sytuacji rolnik może więc wystosować do sprzedawcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy wraz z roszczeniem niezwłocznego zwrotu ceny, uzasadniając swoje żądanie wcześniejszą bezskuteczną naprawą.
PRZEDSIĘBIORCA CZY KONSUMENT?
Do rzeczników konsumentów, w szczególności obsługujących tereny wiejskie, o pomoc zwracają się rolnicy, którzy mają problem z wyegzekwowaniem swoich praw przysługujących im z tytułu rękojmi za wady fizyczne zakupionej maszyny rolniczej. Rzecznicy konsumenta zastanawiają się wtedy, czy mogą w ogóle pomagać rolnikowi, korzystając z ustawowych kompetencji. Niestety, zdarza się, że rozkładają ręce, twierdząc, iż rolnik nie korzysta z przymiotu bycia konsumentem. Dzieje się tak zapewne dlatego, że trudne jest jednoznaczne zakwalifikowanie rolnika jako konsumenta lub jako przedsiębiorcy w sytuacji, gdy rolnik kupuje maszyny rolnicze, które może wykorzystywać zarówno do zaspokajania potrzeb rodziny, jak i do prowadzenia działalności rolniczej albo działalności pozarolniczej regulowanej odrębnymi przepisami i nastawionej na zysk.
Kwalifikacja rolnika jako przedsiębiorcy czy konsumenta odbywać się będzie z uwzględnieniem przepisów kilku ustaw, w tym ustawy Prawo przedsiębiorców, przepisów regulujących status rolników. W pierwszej kolejności ocena statusu rolnika może zostać dokonana na podstawie treści umowy sprzedaży albo danych zawartych na fakturze sprzedaży określonej maszyny.
DIABEŁ TKWI W SZCZEGÓŁACH
W obrocie profesjonalnym strony umowy sprzedaży mogą, co do zasady, względnie swobodnie określić kształt uprawnień z tytułu rękojmi oraz zasady ich wykonywania, co prowadzi do tego, że odpowiedzialność z tytułu rękojmi na zasadach opisanych powyżej może zostać ograniczona lub nawet całkowicie wyłączona. Dlatego w momencie zawierania umowy sprzedaży powinniśmy mieć się na baczności i unikać postanowień typu: "sprzedawca nie odpowiada za wady rzeczy sprzedanej". Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest jednak bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym (co niekiedy może być trudne do udowodnienia).
Ograniczenie odpowiedzialności może też nastąpić np. poprzez uzgodnienie, że sprzedawca odpowiada jedynie za tzw. wady ukryte (które istniały w chwili wydania rzeczy, ale o których strony nie wiedziały) lub poprzez skrócenie terminu na dochodzenie odpowiedzialności sprzedawcy.
Odpowiedzialność z tytułu rękojmi obejmuje wady, które ujawniły się w terminie 2 lat od momentu wydania rzeczy kupującemu (termin na stwierdzenie wady), o ile strony profesjonalne inaczej nie uzgodniły, a kupujący ma 1 rok od momentu stwierdzenia wady na jej zgłoszenie sprzedawcy (termin na zawiadomienie o istnieniu wady). Ale uwaga - w obrocie profesjonalnym przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić sprzedawcę o stwierdzonej wadzie pod rygorem utraty uprawnień z tytułu rękojmi.
ZAKUP MASZYN UŻYWANYCH
Odpowiedzialność z tytułu rękojmi obejmuje również zakup rzeczy używanych. Ustawodawca nie ogranicza odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne wyłącznie do rzeczy nowych. Mając jednak na uwadze, że odpowiedzialność z tytułu rękojmi można umownie ograniczyć, przy zawieraniu umowy sprzedaży używanej maszyny należy zwracać szczególną uwagę na postanowienia dotyczące praw i obowiązków stron na wypadek wystąpienia wady rzeczy sprzedanej. Nawet w stosunkach na linii przedsiębiorca-konsument odpowiedzialność ta może zostać ograniczona poprzez skrócenie terminu na stwierdzenie wady do 1 roku od dnia wydania rzeczy.
Jak wynika z powyższego, zepsucie maszyny rolniczej po krótkim okresie gwarancji wcale nie musi oznaczać, że zostajemy z niesprawnym sprzętem, który pozostaje nam naprawić na własny koszt albo kupić nowy. Zanim podejmiemy decyzję o poniesieniu takiego kosztu, należy zorientować się, czy nie istnieją inne środki prawne służące przywróceniu przydatności sprzętu albo uzyskaniu środków na zakup nowego.
Obserwuj nas w Google News
Komentarze