Ekoschematy budzą w rolniczym środowisku wiele emocji. Również z tego powodu, że nie do końca wiadomo, jaki będzie konkretnie mechanizm ich funkcjonowania.

Rolnicy pytają o ekoschematy

Dlatego rolnicy piszą do redakcji farmer.pl prosząc: - Czy redakcja może poprosić o ściślejsze informacje dot. nowej WPR odpowiedni urząd? Po przeczytaniu ostatecznej wersji projektu nowej WPR zauważyłem, iż sporo kluczowych informacji jest pominięte. Interesuje mnie, jakie są proporcje zmniejszanie kwot w przypadku realizacji kilku ekoschematów na jednej działce. Zasiewy ozimin w roku 2022 będą uwzględniane już w nowej WPR, więc ekoschematy, takie jak m.in. badanie gleby, uprawa uproszczona będzie już można wykonywać w tym roku, a rolnicy dalej nie poznali proporcji, w jakiej każdy ekoschmat zostanie zmniejszony.

Dodatkowo nie znalazłem wystarczających informacji na temat łączenia działania rolno-środowiskowo-klimatycznego jakim jest rolnictwo zrównoważone z ekoschematami. Realizując ten pakiet nie wiadomo do końca, które ekoschematy można połączyć z tym programem, ponieważ część założeń jest podobna, takie jak badanie gleby, ale nie mam pojęcia co wtedy kiedy międzyplon ozimy nie jest realizacją praktyki. Czy można go wtedy uznać za ekoschemat? Co więcej w przypadku zróżnicowania upraw są też różnice.

Na koniec poprosiłbym o informacje do kiedy maksymalnie plan strategiczny zostanie ostatecznie zatwierdzony. Mam nadzieję, że będzie to przed początkiem sierpnia, ponieważ wtedy większość rolników zaczyna zasiewy roślin, na których możliwa będzie realizacja zobowiązań. Pozdrawiam.

Czym są ekoschematy?

- Na wstępie należy wyjaśnić, że ekoschematy to nowy rodzaj płatności na rzecz środowiska i klimatu, na które, zgodnie z przepisami Unii Europejskiej państwa członkowskie są zobowiązane przeznaczyć co najmniej 25% płatności bezpośrednich. Zatem płatność ta jest obowiązkowa do wdrożenia przez państwo członkowskie, natomiast dobrowolna dla rolników. Zgodnie z przepisami UE ekoschematy (będące również interwencjami w formie płatności bezpośrednich) mają być ukierunkowane przede wszystkim na realizację celów środowiskowo-klimatycznych (m.in. ochronę i zwiększenie bioróżnorodności na użytkach rolnych, poprawę jakości gleb, ochronę wód przed zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego, przeciwdziałanie skutkom zmian klimatu) i dobrostanu zwierząt - pisze w odpowiedzi na przesłane przez redakcję farmer.pl pytanie rolnika Dariusz Mamiński, radca Wydziału Prasowego Departamentu Informacji i Komunikacji w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Ekoschematy mają być powszechne

- Projektując ekoschematy, jako płatność I filaru WPR, starano się zapewnić, aby były one dostępne dla wszystkich rolników, a przez to powszechnie stosowane w gospodarstwach tak, aby poprzez efekt skali (jak największa powierzchnia użytków rolnych (UR) objęta ekoschematami) osiągnąć najwyższą efektywność w zakresie pozytywnego oddziaływania na środowisko i klimat. Oznacza to, że co do zasady dopuszcza się możliwość realizacji kilku ekoschematów w ramach jednego gospodarstwa, a także możliwe będzie łączenie ekoschematów na poziomie tej samej powierzchni (działki rolnej) - wyjaśnia dalej MRiRW.

Jak przyznaje: - Rozważane jest również łączenie ekoschematów z innymi interwencjami Planu Strategicznego, w tym działaniami rolno-środowiskowo-klimatycznymi. Niemniej jednak szczegóły są jeszcze w opracowaniu.

Czy ekoschematy będzie można łączyć?

- Należy przy tym mieć na uwadze, że Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 został przekazany przez Polskę do Komisji Europejskiej w dniu 22 grudnia 2021 roku i obecnie podlega dalszej weryfikacji. Czekając na jego zaopiniowanie, resort rolnictwa rozważa szereg scenariuszy dotyczących możliwości łączenia poszczególnych interwencji. Niemniej, udzielenie szczegółowej informacji na ten temat nie jest możliwe, dopóki nie jest znany ostateczny kształt ekoschematów i działań rolno-środowiskowo-klimatycznych, który będzie wynikiem uzgodnień z Komisją Europejską - zaznacza w odpowiedzi Dariusz Mamiński.

Co ze stawkami w ekoschematach?

- Odnosząc się do pytania o mechanizm zmniejszania stawek w ramach ekoschematów, należy przedstawić następujące wyjaśnienia: przepisy UE nakładają na państwa członkowskie obowiązek wskazania w Planie Strategicznym, oprócz warunków przyznania wsparcia, także planu finansowego zawierającego stawki wsparcia oraz powierzchnię na jakiej będzie realizowana dana interwencja (tzw. wskaźnik produktu) na cały okres programowania tj. lata 2023-2027. Należy przy tym podkreślić, że ekoschematy, tak jak obecnie wszystkie płatności bezpośrednie, są instrumentem I filara, w ramach których rozliczanie środków finansowych odbywa się w ujęciu rocznym – w zakresie określonego budżetu. Z uwagi na fakt, że ekoschematy są nowym instrumentem i brak jest doświadczeń w zakresie ich wdrażania, trudno jest przewidzieć jakie będzie faktyczne zainteresowanie nimi wśród rolników - stwierdza radca Wydziału Prasowego Departamentu Informacji i Komunikacji w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

I dodaje: - W sytuacji jeśli faktyczny poziom zainteresowania realizacją ekoschematów okaże się wyższy niż zakładano (ponad projektowany budżet), konieczna będzie redukcja stawek płatności, aby wsparciem (w ramach określonego rocznego budżetu) objąć całą powierzchnię zadeklarowaną przez rolników do ekoschematów.

Zabezpieczenie przed nadmiernym obniżeniem stawek w ekoschematach

Dlatego - jak podkreśla również Dariusz Mamiński - w przypadku realizacji co najmniej dwóch ekoschematów na tej samej powierzchni (działce), w sytuacji gdy powierzchnia zgłoszona do ekoschematów będzie wyższa niż zakładano, proponuje się wprowadzenie mechanizmu zabezpieczającego przed nadmiernym obniżeniem stawek w ramach realizowanych ekoschematów.

- W takim przypadku zakłada się, że płatność w pełnej stawce byłaby przyznana za jeden ekoschemat o najwyższej stawce, a stawki w odniesieniu do kolejnych ekoschematów na tej samej powierzchni byłyby proporcjonalnie zmniejszane. Poziom zmniejszenia tych stawek będzie uzależniony od powierzchni faktycznie zadeklarowanej do wsparcia. Szczegóły w tym zakresie będą doprecyzowane na poziomie przepisów krajowych - wyjaśnia redakcji farmer.pl Dariusz Mamiński.

- Ponadto informujemy, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest świadome występowania analogicznych praktyk zarówno w Pakiecie 1. Rolnictwo Zrównoważone Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 oraz w niektórych ekoschematach. Obecnie trwają prace nad określeniem możliwości łączenia poszczególnych interwencji o charakterze środowiskowo-klimatycznym na tej samej powierzchni - dodaje.

- Tak jak wspomniano powyżej, trwają prace oraz uzgodnienia w zakresie programowania wsparcia w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Planuje się, że w 2022 r. Komisja Europejska zatwierdzi proponowane w projekcie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 rozwiązania, tak aby od roku 2023 rolnicy mogli korzystać ze wsparcia - zapewnia Dariusz Mamiński.