Na rozbieżności dotyczące tego problemu wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz w wystąpieniu do Andrzeja Grossa, prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

To nie pierwsze wątpliwości RPO w tej sprawie. Już 10 września 2012 r. rzecznik skierowała wystąpienie do ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie niezgodności polskich przepisów dotyczących przyznawania pomocy w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom” z prawem Unii Europejskiej.

Jak stwierdza rzecznik, niezgodność ta wynikała z uregulowania pojęcia „prowadzenie działalności rolniczej” w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi  z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-  2013 (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 201).

Przepis § 2 ust. 2 pkt 1 tego rozporządzenia  stanowi: „uznaje się, że osoba fizyczna prowadziła działalność rolniczą, jeżeli była  właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych co  najmniej 1 ha, z wyłączeniem przypadku, gdy nabyła tę nieruchomość w drodze spadku, a w terminie 12 miesięcy od tego dnia dokonała zbycia tej nieruchomości albo udziału  we współwłasności tej nieruchomości, jeżeli nieruchomość stanowi współwłasność”.

 Z tego wynika, że za osobę prowadzącą gospodarstwo może być uznany każdy, kto był właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, nawet jeśli nie kierował tym gospodarstwem.

Obecnie jednak wsparcie dla młodych rolników jest uregulowane rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 7 grudnia 2013 r. Zgodnie ze znajdującą się w nim definicją „młody rolnik” to osoba, która w chwili składania wniosku ma nie więcej niż 40 lat, posiada odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe, a także po raz pierwszy rozpoczyna działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący tym gospodarstwem. 

Jak stwierdza rzecznik, mimo zapowiedzi uregulowania sprawy, przyznawanie pomocy w ramach  działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom” na 2014-2020 jest regulowane nadal tym samym rozporządzeniem ministra rolnictwa i rozwoju wsi, zmienionym w części rozporządzeniem z dnia 17 kwietnia 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom ” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2014 r. poz. 501), co oznacza, że dla uznania rolnika za  rozpoczynającego działalność gospodarczą wystarczające jest przyjęcie, że on albo jego mąż lub żona byli właścicielami gospodarstwa, niezależnie od kryterium faktycznego  kierowania tym gospodarstwem.

Rzecznik podaje też, że orzecznictwo sądów administracyjnych przyjęło, że wymienienie w rozporządzeniu przypadków, w których rolnik nie jest uznany za osobę rozpoczynającą działalność rolniczą, stanowi domniemanie, które może zostać obalone przez osobę ubiegającą się o pomoc. Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd  Administracyjny min. w wyroku z dnia 10 lutego 2011 r. o sygn. II GSK 124/10, z dnia 17 lutego 2011 r. o sygn. II GSK 234/10 oraz z dnia 17 lutego 2011 r. o sygn. II GSK 235/10. Z kolei organy administracji są zobowiązane do wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego w sprawie, automatyczna zaś dyskwalifikacja wniosku o pomoc bez dokładnego zbadania stanu faktycznego stanowi naruszenie prawa.

W związku z wciąż istniejącymi problemami z wykładnią i interpretacją pojęcia osoby pierwszy raz podejmującej działalność rolniczą Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o poinformowanie o podjętych czynnościach w przedmiotowej sprawie.