„Dotychczas Najwyższa Izba Kontroli nie badała funkcjonowania funduszy sołeckich, mimo iż ze względu na specyfikę zadań z nich finansowanych oraz liczbę podmiotów uczestniczących w procesie obszar ten obarczony jest znacznym ryzykiem wystąpienia nieprawidłowości. Dokonane ustalenia pozwolą ocenić przestrzeganie zasad tworzenia funduszy, rozdysponowanie środków na sołectwa i ich wykorzystanie, refundację wydatków poniesionych z funduszu, a także wybrane elementy systemu kontroli zarządczej” – uzasadniano potrzebę przeprowadzenia kontroli w załączniku do uchwały Kolegium Najwyższej Izby Kontroli z dnia 14 grudnia 2011 r.

NIK kontrolowała fundusz sołecki w 11 województwach.

W większości z analizowanych  wystąpień Izba oceniła funkcjonowanie funduszy sołeckich pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości - podsumowuje Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich.

Warto zwrócić uwagę na stwierdzenie przez  NIK, że wójt nie posiada uprawnień do korygowania kwot ani rodzaju przedsięwzięć wskazanych we wnioskach sołectw. Ustawa nie przyznała wójtowi uprawnień do korygowania wniosków (nawet jeżeli byłyby do tego podstawy). Stosownie do przepisu art. 4 ust 5 ustawy o funduszu sołeckim wójt może jedynie odrzucić wniosek nie spełniający wymogów określonych w art. 4 ust. 2-4.

Wyłącznie mieszkańcy sołectwa na zebraniu wiejskim, formułując treść wniosku o fundusz sołecki i podejmując stosowną uchwałę, decydują o przedsięwzięciach funduszu sołeckiego.

Wzór zawarty w ustawie o funduszu sołeckim pozwala obliczyć wysokość funduszu przypadającego na każde sołectwo. Działania zmierzające do obniżenia wysokości funduszu sołeckiego pozbawione są podstaw prawnych.