UE wprowadziła liberalizację taryfową w kontaktach handlowych z Ukrainą

W dniu 3 czerwca 2022 r. Komisja Europejska opublikowała rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/870 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie środków tymczasowej liberalizacji handlu będących uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do ukraińskich produktów na podstawie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskim, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, które od dnia 4 czerwca 2022 r. do dnia 5 czerwca 2023 r. wprowadza liberalizację taryfową w kontaktach handlowych z Ukrainą.

 Na mocy tych przepisów:

• preferencyjne stawki celne na przywóz do Unii niektórych produktów przemysłowych pochodzących z Ukrainy, które objęte są siedmioletnim okresem wycofywania zgodnie z załącznikiem I-A do układu o stowarzyszeniu, ustala się na poziomie zerowym;
• zawiesza się stosowanie systemu cen wejścia w odniesieniu do produktów, w odniesieniu do których ma on zastosowanie zgodnie z załącznikiem I-A do układu o stowarzyszeniu. W odniesieniu do tych produktów nie obowiązują żadne należności celne;
• zawiesza się wszystkie kontyngenty taryfowe ustanowione na podstawie załącznika I-A do układu o stowarzyszeniu, a produkty objęte tymi kontyngentami dopuszcza się do przywozu do Unii z Ukrainy bez żadnych należności celnych;
• na zasadzie odstępstwa od art. 14 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1036 w żadnym momencie, w tym po wygaśnięciu niniejszego rozporządzenia, nie pobiera się ceł antydumpingowych od przywozu pochodzącego z Ukrainy i realizowanego w okresie stosowania niniejszego rozporządzenia;
• stosowanie rozporządzenia (UE) 2015/478 zostaje tymczasowo zawieszone w odniesieniu do przywozu pochodzącego z Ukrainy.

Ukraina musi się też dostosować

UE zaznacza jednak, że korzystanie z ww. preferencji jest możliwe pod pewnymi warunkami. Chodzi tu o:

1. zgodność z regułami pochodzenia produktów i związanymi z nimi procedurami przewidzianymi w układzie o stowarzyszeniu;
2. powstrzymanie się przez Ukrainę od wprowadzania nowych ceł lub opłat o skutku równoważnym oraz nowych ograniczeń ilościowych lub środków o skutku równoważnym wobec przywozu pochodzącego z Unii oraz od podnoszenia obecnych poziomów ceł lub opłat oraz od wprowadzania wszelkich innych ograniczeń, w tym dyskryminujących wewnętrznych środków administracyjnych, chyba że jest to wyraźnie uzasadnione w kontekście wojny; oraz
3. przestrzeganie przez Ukrainę zasad demokratycznych, praw człowieka i podstawowych wolności oraz poszanowanie zasady praworządności, a także stałe i nieustające działania w zakresie walki z korupcją i nielegalną działalnością, przewidziane w art. 2, 3 i 22 układu o stowarzyszeniu.

W razie naruszeń warunków liberalizacji - powrót do poprzednich ustaleń

Jeżeli Komisja stwierdzi (sama lub na wniosek państwa członkowskiego), że istnieją wystarczające dowody naruszenia przez Ukrainę ww. warunków liberalizacji, może w drodze aktu wykonawczego zawiesić całość lub część wymienionych w rozporządzeniu środków preferencyjnych.

W rozporządzeniu zapisano też klauzulę, która mówi, że w przypadku gdy produkt pochodzący z Ukrainy jest przywożony na warunkach, które powodują poważne trudności lub stwarzają zagrożenie wystąpienia poważnych trudności dla unijnych producentów produktów podobnych lub bezpośrednio konkurencyjnych, na taki produkt w dowolnym momencie mogą zostać ponownie nałożone cła, które w przeciwnym razie miałyby zastosowanie na podstawie układu o stowarzyszeniu.

Komisja zaznacza też, że będzie ściśle monitorować wpływ omawianego rozporządzenia, w tym w zakresie cen na rynku unijnym, z uwzględnieniem informacji na temat wywozu, przywozu i produkcji w Unii produktów będących przedmiotem środków liberalizacji handlu przewidzianych w rozporządzeniu.

Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi Polski z Ukrainą

Według analiz KOWR, Ukraina jest umiarkowanie ważnym rynkiem zbytu dla produktów rolno-spożywczych eksportowanych z Polski, ale o dużym potencjale rozwojowym. W 2021 r. na rynek ukraiński trafiły produkty rolno-spożywcze, których wartość stanowiła ponad 2% polskiego eksportu tych towarów ogółem.

Artykułami rolno-spożywczymi, które wygenerowały największe przychody z eksportu do Ukrainy były produkty mleczne.

Szczególnie duży wzrost wartości eksportu tej grupy towarowej odnotowano w latach 2020–2021. W 2021 r. wartość wywozu produktów mlecznych z Polski na rynek ukraiński wyniosła 123 mln EUR, co stanowiło 15% udział w eksporcie rolno-spożywczym do tego kraju.

Poniższy wykres przedstawia strukturę towarową eksportu rolno-spożywczego z Polski do Ukrainy w 2021 r.:

Według KOWR, dynamika importu przewyższa dynamikę eksportu. W latach 2009–2021 import towarów rolno-spożywczych z Ukrainy do Polski stanowił około 4% wartości krajowego importu. W 2021 r. wartość importowanych z Ukrainy towarów żywnościowych wyniosła 919 mln EUR i była o 27% wyższa niż w 2020 r. oraz ponad sześciokrotnie wyższa niż w 2009 r.

Jak wykazuje KOWR, w pierwszym kwartale 2022 r. tempo wzrostu importu było jeszcze większe. W tym okresie Polska zakupiła w Ukrainie towary rolno-żywnościowe o wartości 296 mln EUR, o 92% wyższej niż w analogicznym okresie 2021 r. Tak duży wzrost wartości importu wynikał ze znacznie wyższych cen transakcyjnych importowanych produktów (m.in. tłuszczów roślinnych i produktów paszowych, które stanowią duży udział w strukturze importu z Ukrainy).

Obroty handlu zagranicznego towarami rolno-spożywczymi Polski z Ukrainą przedstawia poniższa grafika: