Normy zostały określone w rozporządzeniu UE dotyczącym planów strategicznych (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2021/2115). Szczegółowe zapisy będzie zawierało rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie norm dobrej kultury zgodnej z ochroną środowiska.

Ponieważ w tłumaczeniu rozporządzenia 2021/2115 używa się skrótowca angielskiego GAEC (ang. Good Agricultural and Environmental Conditions – dobra kultura rolna zgodna z wymogami środowiska), zamiast poprzednio używanego skrótu DKR, teraz będziemy mówić o warunkowości GAEC.

Mamy tych norm dziewięć, oznaczonych GAEC 1-9. Tylko spełnienie nałożonych w normach obowiązków (oraz wymogów SMR – czyli przestrzegania innych przepisów prawa) pozwala na otrzymanie pełnej płatności obszarowej.

Kierownik ARiMR zdecyduje

Norma GAEC 1 dotyczy utrzymania trwałych użytków zielonych TUZ (była już stosowana w zasadzie wzajemnej zgodności).

Łąki i pastwiska są elementami krajobrazu rolniczego najbardziej zbliżonymi do naturalnego. Występują na nich także bogactwa dzikich organizmów – owadów, ptaków, ziół. Dlatego postanowiono chronić powierzchnie TUZ przed zmniejszaniem. Ustanowiono poziom referencyjny – za bazowy przyjęto rok 2018, kiedy TUZ stanowiły 18,34 proc. użytków rolnych UR – corocznie we wrześniu jest ogłaszane obwieszczenie ministra w tej sprawie. Odsetek ten nie może spaść o więcej niż 5 proc. – czyli poniżej poziomu 17,23 proc. W poprzednich latach odsetek ten spadał, by osiągnąć w 2022 roku 17,43 proc. – bardzo blisko progu. Głównej przyczyny należy upatrywać w likwidacji mniejszych stad bydła. Co się stanie, gdy spadnie więcej? Nie będzie można TUZ zaorywać czy przeznaczać na inne użytkowanie. W wyjątkowych przypadkach będzie to dozwolone – każdy zamiar zaorania łąki czy pastwiska musi być jednak zgłoszony do biura powiatowego ARiMR z uzasadnieniem – to jego kierownik będzie decydował, czy zezwoli na przekształcenie użytku zielonego. Dodatkowo rolnicy, którzy przekształcili użytki zielone wcześniej, mogą otrzymać pismo nakazujące przywrócenie co najmniej części TUZ.

Tereny podmokłe pod restrykcjami

Norma GAEC 2: Ochrona terenów podmokłych i torfowisk.

Celem normy jest zachowanie gleb bogatych w węgiel, aby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych. Dodatkowo grunty te dobrze akumulują wodę, co jest istotne w obecnych czasach (...).