Facelia błękitna jest jedną z najbardziej niezawodnych roślin poplonowych uprawianych na wszystkich rodzajach gleb. Potrafi pobierać wymyte składniki pokarmowe z głębszych warstw gleby (ma głęboki, dobrze rozwinięty system korzeniowy) i przemieszczać je do swoich organów w części nadziemnej. Posiada niewielkie wymagania glebowe, jest odporna na suszę, a ponadto dość dobrze znosi jesienne przymrozki do minus 7-10oC. Zalety facelii to także krótki okres wegetacji, wynoszący 90-110 dni (zależny od warunków pogodowych).

W sprzyjających warunkach pogodowych dobry plon zielonej masy można otrzymać już po 50-60 dniach. Szybkie tempo wzrostu powoduje zagłuszanie wschodzących chwastów i chroni glebę przed stratami wilgoci. W poplonie ścierniskowym, gdy rośliny facelii osiągną wysokość 30-40 cm, można otrzymać 20-30 t/ha zielonki.

Materiał siewny znajdziesz na Giełdzie Rolnej!

Ważna materia organiczna

W gospodarstwach bezinwentarzowych poplony mają za zadanie pozostawić po sobie dużą ilość materii organicznej.

Poprawa żyzności gleby przyczynia się do uzyskania zadowalających plonów o dobrej jakości. Poplony zazwyczaj wysiewamy na polach, które przeznaczamy pod uprawę roślin jarych (zboża jare, buraki cukrowe, kukurydza, ziemniaki).

Gospodarstwa, w których udział zbóż w strukturze zasiewów przekracza 70 proc., powinny być w pierwszej kolejności obsiewane poplonami, aby poprawić wartość stanowiska. Wiele badań wskazuje na fakt, że zboża uprawiane po nich dają zwyżkę plonu do 5 dt w porównaniu ze zbożami uprawianymi po sobie.

Zaleca się tzw. mulczowanie gleb, które między innymi zapobiega erozji wietrznej i wodnej gleb. Ma ono duże znaczenie, zwłaszcza na glebach lekkich. Facelia jako roślina poplonowa uprawiana na mulcz, łatwo się kruszy po przemarznięciu i wiosną można zastosować siew bezpośredni buraków czy kukurydzy w mulcz.

Po kolei

Dobór poplonów oraz termin siewu zależą od rejonu kraju. Z reguły siewu facelii można dokonać po zbiorze kombajnowym przedplonu (najczęściej po zbożach) od 25 lipca do 15 sierpnia.

Wcześniejszy wysiew facelii ogranicza się tylko do stanowisk po sprzęcie pierwszych przedplonów takich jak: jęczmień ozimy czy rzepak. Wysiew dokonany w terminie późniejszym nie zapewni dobrych plonów biomasy. Zaleca się wysiew w ilości 8 - 10 kg na hektar (na lepszych glebach). W słabszych stanowiskach normę wysiewu można zwiększyć do 12 (15) kg. Przedsiewna uprawa gleby polega na bezpośrednim wykonaniu orki na głębokość 12-15 cm po zbiorze przedplonu oraz doprawieniu agregatem z wałem strunowym na głębokość 2-3 cm.

Aby uzyskać dobry plon facelii, należy zadbać o jej nawożenie: przed wykonaniem orki należy zastosować do 50 kg P2O5 i 60-80 kg K2O na hektar. Azot trzeba podać w ilości 60 kg na hektar, połowę zalecanej dawki przed siewem facelii, a resztę w czasie wegetacji. Nasiona facelli błękitnej powinno się wysiewać w rzędy 10-15 cm lub 20-25 cm, na głębokość 2-3 cm. Preferuje się lekkie wałowanie gleby przed siewem, aby umożliwić szybsze wschody i lepsze podsiąkanie wody.

Gdy facelię chcemy uprawiać w poplonach, po wcześnie schodzących przedplonach, to można ją wysiewać w następujących mieszankach: facelia (4 kg) + wyka (40 kg), facelia (4 kg) + seradela (40 kg). W praktyce stosuje się często mieszanki: facelia (6 kg) + gorczyca (10 kg), facelia (3 kg) + łubin żółty (80 kg).

Masa zielona

Należy podkreślić, że jakość zielonki z facelii uprawianej w czystym siewie jest obniżona ze względu na szorstkie włoski i tendencję do gorzknięcia po zwiędnięciu. Z tego względu przeżuwacze powinny otrzymywać zielonkę tylko do momentu rozpoczęcia kwitnienia, w późniejszej fazie nadaje się tylko do przyorania. Łan mieszany facelii z innymi roślinami charakteryzuje się wolniejszym drewnieniem łodyg facelii i zielonka może być skarmiana także w fazie kwitnienia. Facelię można zbierać, gdy rośliny mają około 30 cm wysokości, zawierają wtedy najwięcej białka, chociaż plon jest mniejszy. Zielonka z facelii zawiera dużo soli mineralnych, przede wszystkim wapnia.

Zieloną masę facelii można bezpośrednio przyorać, zwałować lub rozdrobnić sieczkarnią i przyorać. Rośliny są bardzo kruche i nie ma problemu z dobrym przyoraniem.

Przyorana zielona masa może zastępować obornik, jego równowartość dochodzącą do 200-250 dt. Zielona masa facelii w porównaniu z innymi poplonami, nie starzeje się tak szybko. Korzystny stosunek C: N wpływa na dobry rozkład w glebie.

Nie lubią jej agrofagi

Facelia z przeznaczeniem na przeoranie jest szczególnie zalecana przy rekultywacji gruntów zdegradowanych (czasowo wyłączonych z produkcji).

Na podkreślenie zasługuje fakt świadczący o fitosanitarnym oddziaływaniu facelii na glebę, ograniczającym ilość mątwika. Facelia nie jest atakowana przez choroby i szkodniki w związku z tym, że pomiędzy nią a innymi gatunkami uprawnymi nie występuje pokrewieństwo gatunkowe. Facelia błękitna (Phacelia tanacetifolia) należy do rodziny faceliowatych (Hydrophyllaceae).

Jest rośliną jednoroczną, szorstkoowłosioną, obcopylną, zapylaną głównie przez pszczoły.

Często sygnalizuje się fakt, że rolnicy w płodozmianach typowo zbożowych stosują jako poplon żyto ozime, stwarzając warunki do rozwoju chorób podsuszkowych.

Do poprawy warunków fitosanitarnych może przyczynić się inny zalecany poplon, jakim jest gorczyca.

Inny przykład to gospodarstwa uprawiające rzepak w plonie głównym; w takich warunkach nie powinno się wysiewać rzepaku jako poplonu, ze względu na niebezpieczeństwo rozpowszechnienia chorób i szkodników występujących przez pokrewieństwo gatunkowe z tej samej rodziny (kapustnych inaczej krzyżowych). Na polach o częstej rotacji rzepaku można zastosować facelię w poplonie.

Na podstawie danych COBORU można uznać, że w obrocie znajdują się następujące odmiany facelii: Angelia, Asta, Lisette, Mira (ogranicza występowanie mątwika burakowego), Natra, Stala, Vetrovska.