• Podstawowe zasady agrotechniki rodzimych bobowatych grubonasiennych
  • Głębokość siewu  grochu i bobiku większa niż w przypadku zbóż
  • Prawidłowa obsada i nawożenie
  • Zróżnicowane wymagania glebowe gatunków z rodziny bobowatych

Groch, bobik czy łubiny ponownie zyskują popularność. Atrakcyjne dopłaty czy własne źródło białka zachęcają do zainteresowania się tymi roślinami. Daleko nam jeszcze do 20-lecia międzywojennego, kiedy samego bobiku uprawiało się w Polsce prawie tyle, ile teraz wszystkich bobowatych razem wziętych, ale warto wspomnieć, że rok 2015 był rekordowy pod względem powierzchni zasiewów łubinu wąskolistnego.

Bobik

Pierwsze wzmianki na temat uprawy bobiku pochodzą ze starożytnego Egiptu, gdzie prawdopodobnie dotarł z Azji Środkowej. Z Egiptu z kolei trafił na teren dzisiejszej Hiszpanii i Portugalii, a stamtąd w VII wieku p.n.e. został sprowadzony na teren Polski. Szczyt popularności bobiku przypadł na 20-lecie międzywojenne, a dziś roślina ta powraca do łask jako „soja północy”.

Bobik charakteryzuje się największym spośród bobowatych potencjałem plonowania, mogąc wytworzyć nawet ponad 8t na hektar bogatych w białko nasion. Jednocześnie jest też rośliną wymagającą. Do siewu najlepiej przystąpić na dobrych glebach gliniastych, czarnych ziemiach i madach, od klasy bonitacyjnej IVa w górę. Odczyn powinien mieścić się w zakresie 6,8-7,2. Najlepszym przedplonem dla bobiku są zboża, a w przypadku nawożenia obornikiem bobik najlepiej siać w trzecim roku po jego zastosowaniu.

Gleba, w którą będzie siany bobik, powinna być starannie spulchniona na głębokość 10-12cm, gdyż siew będzie odbywał się dużo głębiej, niż ma to miejsce w przypadku zbóż. Przed zespołem uprawek przedsiewnych warto jeszcze zadbać o nawożenie. Jeśli chodzi o azot, w zupełności wystarczy jedna dawka startowa 20-30kg/ha. Większe znaczenie w przypadku bobiku ma nawożenie fosforem i potasem- odpowiednio 60-100kg/ha i 80-140kg/ha, zależnie od zasobności gleby.

W przypadku bobiku bardzo ważne jest dotrzymanie prawidłowych parametrów siewu. Szczególnie istotna jest głębokość umieszczenia nasion wynosząca 6-10cm, zależnie od rodzaju gleby. Obowiązuje tu zasada, że im gleba lżejsza, tym nasiona powinny być umieszczone głębiej. Za prawidłową obsadę przyjmuje się zazwyczaj 60-70szt./m2. Rozstawa rzędów roślin optymalnie powinna się mieścić w zakresie 15-20cm. Termin siewu bobiku przypada zależnie od rejonu Polski, na ostatnią dekadę marca lub pierwsze dni kwietnia.

Groch

Gatunek ten uprawiony był na terenie Polski już w VII wieku p.n.e. Sprowadzony został z basenu morza śródziemnego, gdzie trafił wcześniej z terenu dzisiejszego Afganistanu. Początkowo znany był jako roślina jadalna, a forma pastewna uprawiana była w Wielkopolsce od połowy XIX wieku, plonując na poziomie około 0,6t/ha.

Groch charakteryzuje się nieco mniejszymi wymaganiami niż bobik. Do jego uprawy najlepiej nadają się gleby klas bonitacyjnych IVa i IVb, kompleksu pszennego wadliwego, żytniego dobrego i żytniego słabego. Stanowiska pod uprawę grochu powinny być utrzymane w dobrej kulturze, mieć uregulowane stosunki wodne, a ich odczyn powinien mieścić się w zakresie 6,5-7,2. Najlepszym przedplonem są zboża, najgorszym natomiast bobowate i ziemniaki.

Gleba, w którą będzie siany bobik, powinna być starannie spulchniona na głębokość 8-10cm, gdyż siew będzie odbywał się nieco głębiej, niż ma to miejsce w przypadku zbóż. Przed zespołem uprawek przedsiewnych warto jeszcze zadbać o nawożenie. Jeśli chodzi o azot, w zupełności wystarczy dawka startowa 20-25kg/ha. Większe znaczenie w przypadku grochu ma nawożenie fosforem i potasem- odpowiednio 60-80kg/ha i 100-160kg/ha, zależnie od zasobności gleby.

W przypadku grochu ważne jest dotrzymanie prawidłowych parametrów siewu. Szczególnie istotna jest głębokość umieszczenia nasion wynosząca 6-8cm, zależnie od rodzaju gleby. Za prawidłową obsadę przyjmuje się zazwyczaj 75-100szt./m2. Rozstawa rzędów roślin optymalnie powinna się mieścić w zakresie 15-20cm. Termin siewu grochu przypada zależnie od rejonu Polski, na ostatnią dekadę marca i pierwszą dekadę kwietnia. Nasiona grochu poradzą sobie z przymrozkami nawet do -5°C, a kiełkowanie rozpoczyna się już przy 2°C.

Łubin wąskolistny

Gatunek ten wywodzi się z basenu morza śródziemnego i był uprawiany już w starożytnym Egipcie. Do Niemiec dotarł w XVIII wieku jako roślina ozdobna, a na cale paszowe i jako zielony nawóz jest uprawiany od połowy XIX wieku. W 2015 roku odnotowano rekordową w Polsce powierzchnię uprawy tego gatunku, wynoszącą około 220 tysięcy hektarów.

W 2014 roku średni plon łubinu wąskolistnego wyniósł 1,7t/ha, jednak plantacje uzyskujące dwukrotnie wyższe wyniki świadczą o potencjale plonowania tego gatunku. Łubin wąskolistny najlepiej uprawiać na glebach klas bonitacyjnych IIIb-IVb, kompleksu pszennego dobrego, żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego. Najodpowiedniejsze dla tego gatunku są lżejsze gliny o pH 5,5-7,0.

Przygotowanie stanowiska pod łubin wąskolistny, jak i termin jego siewu są podobne jak w przypadku zbóż jarych. Jeśli chodzi o nawożenie, niezbędny jest fosfor w dawce 50-70kg/ha i potas 80-90kg/ha. Warto też zastosować startową dawkę azotu na poziomie 20kg/ha. Nasiona łubinu wąskolistnego umieszcza się na głębokości 3-4cm, a optymalna obsada wynosi 100-120szt/m2.

Łubin żółty

Gatunek ten wywodzi się z półwyspu iberyjskiego, gdzie przez długi czas był rośliną dziko rosnącą. Na terenie Hiszpanii i Portugalii uprawiany na cele paszowe i na zielony nawóz od XIX wieku. Tamtejsi rolnicy zauważyli, że jest to gatunek dobrze radzący sobie na kwaśnych glebach i zostawiający dobre stanowisko pod roślinę następczą. W Polsce upowszechnił się na początku XX wieku jako doskonała roślina na gleby lekkie.

Łubin żółty ma niewielkie wymagania i sprawdza się nawet na glebach klasy VI, jednak dla osiągnięcia wysokich plonów potrzebuje stanowisk klasy IVa-IVb, kompleksu żytniego bardzo dobrego, żytniego dobrego i żytniego słabego. Sprawdza się w uprawie na glebach zakwaszonych, o pH 5,5-6,5. Najlepszym przedplonem dla tego gatunku są zboża, zwłaszcza żyto i pszenżyto.

Przygotowanie stanowiska pod łubin żółty, jak i termin jego siewu są podobne jak w przypadku zbóż jarych. Jeśli chodzi o nawożenie, niezbędny jest fosfor w dawce 50-70kg/ha i potas 70-90kg/ha. Na bardzo słabych stanowiskach warto też zastosować startową dawkę azotu na poziomie 30kg/ha. Nasiona łubinu wąskolistnego umieszcza się na głębokości 3-4cm, a optymalna obsada wynosi 90-100szt/m2.

Łubin biały

Ten gatunek uprawiany był na cele spożywcze już 3.000 lat temu w starożytnym Egipcie, Rzymie czy Grecji. Do drugiej wojny światowej znany był głównie we Włoszech i Hiszpanii. Obecnie w Polsce uzyskuje się średni plon na poziomie 3-3,5t/ha, jednak w sprzyjających warunkach łubin biały wydaje ponad 4t/ha nasion bogatych w białko.

Łubin biały ma największa wymagania spośród łubinów. Najlepiej sprawdza się na glebach klas IIIb-IVb, kompleksu pszennego dobrego, pszennego wadliwego, żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego. Potrzebuje także pH gleby na poziomie 6-7. Najlepszym przedplonem dla tego gatunku są zboża.

Przygotowanie stanowiska pod łubin biały, jak i termin jego siewu są podobne jak w przypadku zbóż jarych. Jeśli chodzi o nawożenie, niezbędny jest fosfor w dawce 50-70kg/ha i potas 50-70kg/ha. Warto też zastosować startową dawkę azotu na poziomie 25-30kg/ha. Nasiona łubinu wąskolistnego umieszcza się na głębokości 4-5cm, a optymalna obsada wynosi 60-80szt/m2.