Lucernę najlepiej uprawiać na glebach o odczynie alkalicznym, przewiewnych, przepuszczalnych i szybko nagrzewających się, zaliczanych do kompleksów: 1– pszenny b. dobry, 2 – pszenny dobry, zwłaszcza gdy są zasobne w wapń znajdujący się w podglebiu. Uprawa lucerny możliwa jest również na glebach o niższej przydatności rolniczej: 3 – pszenny wadliwy, 4 – żytni b. dobry, 8 – zbożowo-pastewny mocny, 10 – pszenny górski.

Dobrym przedplonem dla lucerny i jej mieszanek z trawami są okopowe uprawiane na oborniku lub zboża ozime i jare w drugim roku po oborniku. Ze względu na choroby i szkodniki uprawa tych roślin po innych motylkowatych lub strączkowych nie jest wskazana, podobnie jak po kukurydzy odchwaszczanej dużymi dawkami herbicydów. Lucerna nie może być także często uprawiana po sobie. Zaleca się 3-4-letnią przerwę w uprawie.

Mieszanki lucerny z trawami mają mniejsze wymagania glebowe niż lucerna, można je uprawiać na wszystkich glebach przydatnych do uprawy lucerny oraz na glebach nieco gorszych, o lżejszym składzie mechanicznym i niższym pH, w siedliskach suchych i na terenach o dużym zróżnicowaniu siedlisk.

Lucernę i mieszanki lucerny z trawami uprawia się w siewie czystym lub wsiewa w roślinę ochronną, którą najczęściej są zboża. W gospodarstwach o dużym zapotrzebowaniu na pasze objętościowe lucernę i mieszanki można wsiać w owies na kiszonkę. Gdy potrzeby paszowe są mniejsze, dobrą rośliną ochronną jest jęczmień jary zbierany na ziarno.

Nawożenie przedsiewne
Nawożenie fosforowe i potasowe wykonuje się jesienią, a jeżeli nie było wtedy zastosowane, można nawozić wiosną, przed uprawą roli. Dawki tego nawożenia ustala się dla łącznego zapotrzebowania rośliny ochronnej i wsiewki. Dawka fosforu przeznaczona na pokrycie zapotrzebowania rośliny ochronnej i wsiewki w roku siewu oraz w pierwszym roku pełnego użytkowania przy średniej do niskiej zawartości tego składnika w glebie wynosi 80–110 kg fosforu  na hektar. Nawożenie potasem, przy średniej do niskiej zawartości tego składnika w glebie, ma wynosić 80–100 potasu na hektar. Dawka azotu stosowanego przedsiewnie zależy od rośliny ochronnej i wynosi dla jęczmienia jarego na ziarno 30–45 kg N/ha, natomiast dla owsa na zielonkę 60 kg N/ha.

Przygotowanie pod zasiew
Pierwszym wiosennym zabiegiem jest dokładne wyrównanie i spulchnienie gleby włóką albo broną. Następnie stosuje się nawożenie azotem pod zbożową roślinę ochronną i doprawia glebę agregatem uprawowym.

Po zasiewie zboża na głębokość 3–5 cm wskazane jest zwałowanie pola wałem gładkim, co umożliwi płytki wysiew nasion lucerny czy mieszanki lucerny z trawami na głębokość 1–1,5 cm. Bronowanie posiewne najlepiej wykonać broną lekką.

Pierwsze wschody roślin obserwuje się po upływie 7–10 dni po zasiewie nasion.

Początkowy powolny wzrost lucerny i traw sprzyja zachwaszczeniu plantacji. Jednym ze sposobów zapobiegania zachwaszczeniu jest wsiewanie w zbożową roślinę ochronną. Jednak jeśli lucerna czy jej mieszanka z trawą uprawiana jest bez rośliny ochronnej, to jedno lub dwukrotne podkaszanie w roku siewu na wysokość 10–15 cm we wczesnej fazie rozwojowej roślin jest skuteczną formą walki z chwastami głównie dwuliściennymi. W okresie wschodów możliwa jest także chemiczna walka z chwastami.

Przed zamarznięciem gleby późną jesienią, w okresie pod koniec października do połowy listopada w celu zwalczania chwastów dwuliściennych i niektórych jednoliściennych można zastosować Kerb 50 WP lub Kerb 500  S C w dawce 2kg/ha, natomiast do niszczenia perzu dawkę należy zwiększyć do 3–4 kg/ha. Na plantacjach w drugim roku po zasiewie po pierwszym pokosie chwasty dwuliścienne i niektóre prosowate do fazy 2 liści (także z odrostów) niszczy Pivot 100SL w ilości  0,75–1,0 l/ha.

Dobór mieszanek
Dobór trawy wysiewanej w mieszance z lucerną zależy od warunków siedliskowych. Odpowiednim gatunkiem trawy do uprawy w mieszance z lucerną na glebach bardzo dobrych i w warunkach suchych jest rajgras wyniosły, jedyna dostępna w kraju odmiana Median, a na gleby nieco gorsze poleca się stokłosę spłaszczoną (obiedkowatą), kupkówkę pospolitą lub festulolium (odmiany Suluno, Felopa Agula i Rakopan). Do uprawy w warunkach wilgotnych najodpowiedniejsza jest tymotka łąkowa. Festulolium jest cenną trawą o wysokim współczynniku strawności i wysokiej zawartości związków cukrowych. Poleca się ten gatunek trawy do uprawy w rejonach cieplejszych.

Dobór gatunków traw do mieszanek z lucerną nie wpływa na poziom ich plonowania. Produktywność dwu-, trój- i czterogatunkowych mieszanek lucerny z trawami wysiewanymi w proporcji 50 proc. lucerny i 50 proc. traw razem wszystkich gatunków kształtuje się na zbliżonym poziomie, niezależnie od ich składu gatunkowego. Uprawa mieszanek wielogatunkowych polecana jest głównie ze względu na stabilne plonowanie w  różnych warunkach wilgotnościowych i termicznych.

Siew mieszanek
Do wysiewu powinny być stosowane wyłącznie nasiona kwalifikowane, pochodzące z ostatniego roku zbioru i dobrze doczyszczone. Wskazane jest na 1–2 miesiące przed siewem zaprawianie nasion lucerny i traw preparatami grzybobójczymi zapobiegającymi zgorzeli siewek: Sarfun T 65 DS w dawce 3–4 g; Sarfun T 450 FS – 4 ml+ 8 ml wody lub Zaprawa nasienna T lub Funaben T – 20–40 g na 10 kg nasion. Na dzień przed siewem zalecane jest wymieszanie nasion lucerny z Nitraginą.

Optymalny termin siewu lucerny i jej mieszanek z trawami, uprawianych bez rośliny ochronnej, przypada na przełomie kwietnia i maja. Nieco wcześniej, w drugiej dekadzie kwietnia, wsiewa się te rośliny w zbożową roślinę ochronną. Norma wysiewu owsa na zielonkę wynosi 140–0160 kg/ha, a jęczmienia na ziarno – 80–100 kg na hektar. Wyższe normy wysiewu stosuje się na glebach słabszych. Letni termin siewu stosowany jest rzadziej ze względu na susze często występujące w tym okresie. Wykonanie siewu letniego poleca się tylko w przypadku nieudanego zasiewu wiosennego.

Przed siewem należy przygotować mieszankę nasion, uwzględniając ich siłę kiełkowania. Dobrze plonują mieszanki dwugatunkowe (lucerna i jeden gatunek trawy). Przy wysiewie mieszanki stosuje się najczęściej połowę ilości wysiewu nasion każdego z komponentów w stosunku do ilości zalecanej w siewie czystym.

W warunkach klimatycznych cieplejszych i suchszych korzystne jest zwiększenie udziału nasion lucerny do 75 proc. ich normy wysiewu w zasiewach jednogatunkowych i zmniejszenie udziału nasion traw do 25 proc. ich normy wysiewu. Jeżeli w skład mieszanki wchodzą bardziej agresywne gatunki traw, takie jak kupkówka pospolita lub rajgras wyniosły, ilość wysiewu tych traw można zmniejszyć do 25 proc. w stosunku do ilości zastosowanej w siewie czystym, a zwiększyć do 75 proc. ilość wysiewu lucerny. Mieszanki lucerny z trawami wysiewa się nasionami zmieszanymi.

Pielęgnacja w roku siewu
Zasiewy lucerny i mieszanki z odpowiednio dobranym do danego siedliska gatunkiem trawy, uprawiane bez rośliny ochronnej, poddaje się dwukrotnemu podkaszaniu w roku siewu. Termin zbioru pierwszego pokosu mieszanek przypada na fazę kłoszenia traw, drugiego – na początek kwitnienia lucerny. Koszenie należy wykonać na wysokość 10–15 cm. Jeśli rośliny te wsiano w owies, zbioru dokonuje się w fazie mlecznej dojrzałości ziarna, a zielonkę przeznacza się do zakiszania. Odrastające rośliny lucerny czy mieszanki, tzw. ściernianka, koszone są zwykle w końcu września. Przy wsiewaniu lucerny bądź mieszanki w jęczmień na ziarno odrost tych roślin jest zazwyczaj bardzo mały, a jego zbiór nieopłacalny.

Herbicydy do zwalczania chwastów w zbożach z wsiewką lucerny, według Zaleceń Ochrony Roślin

Chwasty dwuliścienne w fazie 2–6 liści:
Chwastox Extra 300 SL (2,5–3,5 l), Dicoherb 750 SL (0,75–1 l), U46-M Fluid SL (1,7–2 l), U-46 M Fluid 500 SL (1,5 l). Przy wsiewce w zboża stosuje się po wykształceniu przez lucernę 1–3 liści właściwych, a gdy zboża wykształcą zwarty łan, nie później jednak niż do końca krzewienia. Niższe z podanych dawek stosuje się wtedy, gdy w skład mieszanki wchodzi owies.

Chwasty dwuliścienne w fazie 3–4 liści:
Basagran 480 SL (2–3 l), Basagran 600 SL (1,6–2,4 l), Barox 460 SL (3 l). W roku siewu lucerny bez rośliny ochronnej stosuje się w fazie 2–3 liści. Jeżeli lucerna jest wsiewką w zboża, stosuje się wtedy, gdy lucerna wykształci pierwszy liść właściwy, a zboża osiągną fazę minimum 2 liści.

Autorka pracuje w Zakładzie Uprawy Roślin Pastewnych Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach

Źródło: "Farmer" 06/2006