W Krajowym Rejestrze w 2018 r. figurowało w sumie 17 odmian soi (w momencie oddania artykułu do druku, nie było jeszcze informacji na temat odmian z 2019 r.). Przeważnie zostały one zarejestrowane w dwóch ostatnich latach, bo aż 11 z nich zostało wpisanych do KR w latach 2017-2018. To pokazuje, jak ogromny potencjał drzemie w tej roślinie, która może stać się "drugą kukurydzą", a więc uprawą, która w krótkim czasie znacznie zwiększyła swój areał. Zadanie to nie jest proste, ale zarówno firmy hodowlano-nasienne, jak i sami rolnicy widzą w niej duży potencjał. Przede wszystkim istnieje potrzeba uniezależnienia się od soi tzw. GMO, importowanej do naszego kraju. Istnieje też potrzeba poprawy bilansu paszowego i białkowego w kraju i poprawienie ryzyka niepowodzenia jej uprawy. Warto stawiać na odmiany sprawdzone w naszych warunkach gospodarowania, przebadane, gdyż nadal mamy do czynienia z dość dużym zróżnicowaniem choćby w zakresie: plonowania, wysokości roślin, plastyczności środowiskowej, wysokości osadzania dolnych strąków czy terminu dojrzewania. Dlatego w artykule skupimy się na odmianach wpisanych do Krajowego Rejestru. Nie zapominamy przy tym, że w Unii Europejskiej, w tym i w Polsce, rośnie znaczenie tego gatunku i tym samym wzrasta też liczba odmian zagranicznych - pochodzących ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Rolniczych (CCA). One też są dostępne na naszym rynku.

Potencjał rozwojowy uprawy tego gatunku widać również w liczbie odmian soi, której nasiona reprodukowane są w kraju. W roku 2018 było ich 35, w 2017 - 25, a dla porównania w roku 2012 jedynie 5. Trzeba jednak przyznać, że większość z nich pochodzi z CCA. Dodatkowo dystrybutorzy materiał siewny sprowadzają również z zagranicy.

Potencjał jest duży, ale czy zostanie wykorzystany, czas pokaże. Zdaniem niektórych specjalistów związanych z branżą ważna będzie skala produkcji, a ta jest trudna na razie do oszacowania. W 2018 r. według niektórych źródeł areał uprawy tego gatunku wynosił u nas ok. 20 tys. ha, według innych nawet 30-40 tys. ha. Z czego wynikają tak duże rozbieżności? Rolnicy często wykorzystują do siewu nasiona z własnego rozmnożenia, a nie materiał kwalifikowany. Skala ta może być znacznie większa i może sięgać nawet 250 tys. ha, tylko uprawa ta musi się po prostu opłacać. Niestety, rolnicy napotykają przeszkody, chociażby związane z ochroną upraw i zmniejszającą się pulą pestycydów lub biurokracją (zakaz stosowania środków ochrony roślin w ramach tzw. programów środowiskowych).

ODMIANY Z REJESTRU

Poniżej przedstawiamy charakterystykę odmian soi wpisanej do KR. W części opisowej wybrane są poszczególne cechy odmian, inne ukazane są w tabeli (dane na podstawie COBORU).

Abelina (KR 2016) - odmiana średnio wczesna. Plon nasion i białka duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia długi. Początek dojrzewania i dojrzałość techniczna - średnio wczesna. Rośliny wysokie, najniższe strąki osadzone dość wysoko. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem dość małe. Odporność na bakteryjną ospowatość powyżej średniej. Skłonność do pękania strąków dość mała. Reprezentant hodowcy: Saatbau Polska.

Aldana (KR 1992) - wczesna odmiana dojrzewająca po ok. 120 dniach od siewu, polecana do uprawy w każdym regionie kraju z pominięciem północy i podgórza. Charakteryzuje się wysoką zawartością białka i tłuszczu surowego. Równomiernie dojrzewa oraz rzadko wylega przed zbiorem. Reprezentant: Hodowla Roślin Strzelce - Grupa IHAR.

Aligator (KR 2015) - odmiana późna do bardzo późnej. Plon nasion i białka bardzo duży, bardzo stabilny w latach badań. Termin kwitnienia roślin średni. Okres kwitnienia dość długi. Rozpoczyna dojrzewanie późno. Dojrzałość techniczną osiąga bardzo późno. Rośliny średnio wysokie, osadzenie najniższego strąka

średnie. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Podatność na patogeny mała. Dojrzewanie nierównomierne. Reprezentant: Euralis Nasiona.

• Augusta (KR 2002) - odmiana ta dojrzewa wcześnie, w zależności od warunków pogodowych na przełomie sierpnia i września, zwykle po 120 dniach od siewu. Jest nieco mniej plenna od Aldany. Zawiera dużo białka oraz tłuszczu. Augusta charakteryzuje się równomiernym dojrzewaniem strąków, niestety nie jest bardzo odporna na wyleganie. Reprezentant: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.

• Coraline (KR 2018) - odmiana bardzo późna, przeznaczona do uprawy w rejonach południowej Polski. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia bardzo długi. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej bardzo późny. Rośliny bardzo wysokie. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia duża, przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną ospowatość i na zgorzelową plamistość średnia do dużej, na bakteryjną plamistość duża. Reprezentant: Saaten-Union Polska.

• Erica (KR 2017) - odmiana wczesna. Plon nasion i białka w yraźnie powyżej odmian o podobnej wczesności. Termin kwitnienia roślin bardzo wczesny, okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej wczesny. Rośliny średnie do niskich. Osadzenie najniższych strąków średnie do niskiego. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia i przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną ospowatość i na zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: DANKO Hodowla Roślin.

• ES Comandor (KR 2018) - odmiana późna. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia dość duża, a na bakteryjną ospowatość i zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: Euralis Nasiona.

• GL Melanie (KR 2017) - odmiana późna. Plon nasion duży, plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia i przed zbiorem dość duża. Odporność na bakteryjną ospowatość i na zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: IGP Polska.

• Madlen (KR 2015) - odmiana późna. Plon nasion dość duży. Plon białka duży. Termin kwitnienia roślin średni do dość późnego. Okres kwitnienia średni. Rozpoczyna dojrzewanie późno. Rośliny średnie do niższych. Osadzenie najniższego strąka średnie. Wyleganie w fazie początku kwitnienia bardzo małe, w końcu kwitnienia małe, przed zbiorem średnie. Wyleganie w fazie początku kwitnienia bardzo małe, w końcu kwitnienia małe, przed zbiorem średnie.

Podatność na patogeny mała. Reprezentant: Naukowo Badawcze Centrum Rozwoju Soi "AgeSoya".

• Maja (KR 2017) - odmiana średnio wczesna. Plon nasion nieco poniżej wzorca, plon białka duży. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia krótki. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej średni. Rośliny wysokie. Osadzenie najniższych strąków dość wysokie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia mała, przed zbiorem dość mała. Odporność na bakteryjną ospowatość i na zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: Naukowo Badawcze Centrum Rozwoju Soi "AgeSoya".

• Mavka (KR 2013) - plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia średni, dojrzewania dość późny, okres kwitnienia dość długi. Rośliny wysokie, osadzenie najniższego strąka wyższe niż u innych odmian zarejestrowanych. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienie bardzo małe, przed zbiorem średnie. Podatność na patogeny mała. Reprezentant: Naukowo Badawcze Centrum Rozwoju Soi "AgeSoya".

• Oressa (KR 2018) - odmiana wczesna. Plon nasion zbliżony do odmian o podobnej wczesności, rejestrowanych w ostatnich latach. Plon białka mały. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia krótki. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej wczesny. Rośliny średnie do niskich. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia średnia, a przed zbiorem średnia do dużej. Odporność na bakteryjną ospowatość i na zgorzelową plamistość średnia, na bakteryjną plamistość mała. Reprezentant: DANKO Hodowla Roślin.

• Paradis (KR 2017) - odmiana wczesna. Plon nasion i białka powyżej odmian o podobnej wczesności. Termin kwitnienia roślin bardzo wczesny, okres kwitnienia dość krótki. Termin osiągniecia dojrzałości technicznej i żniwnej wczesny do bardzo wczesnego. Rośliny dość niskie. Osadzenie najniższych strąków średnie do dość niskiego. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia duża, przed zbiorem dość duża. Odporność na bakteryjną ospowatość średnia i zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: Saatbau Polska.

• Petrina (KR 2017) - odmiana bardzo późna. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej bardzo późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia duża, przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną ospowatość średnia do dużej, na zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: DANKO Hodowla Roślin.

• Regina (KR 2018) - odmiana późna. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późnej. Rośliny średnie do niskich. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia bardzo duża, przed zbiorem średnia do dużej. Odporność na bakteryjną plamistość duża, a na bakteryjną ospowatość i zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: Saatbau Polska.

• Sculptor (KR 2017) - odmiana średnio wczesna. Plon nasion i białka średni. Termin kwitnienia roślin

i okres kwitnienia średni. Termin osiągniecia dojrzałości technicznej i żniwnej średni. Rośliny wysokie. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia i przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną ospowatość i zgorzelową plamistość średnia. Reprezentant: Saaten-Union Polska.

• Viola (KR 2018) - odmiana późna. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin średni, a okres kwitnienia dość długi. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średnie do wysokich. Osadzenie najniższych strąków średnie do dość niskiego. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia średnia do dużej, przed zbiorem średnia. Odporność na zgorzelową plamistość i na bakteryjną plamistość bardzo duża, a na bakteryjną ospowatość średnia do dużej. Reprezentant: DANKO Hodowla Roślin.