Badanie azotu mineralnego

Efektywne gospodarowanie nawozami i lepsze plonowanie upraw to cel w produkcji roślinnej. Do jego osiągnięcia farmerów przybliży uwzględnienie zawartości azotu mineralnego w glebie przy planowaniu wiosennej dawki nawożenia tym składnikiem.

---

---

Tylko cześć azotu znajdującego się w glebie jest dostępna dla roślin – to azot mineralny (Nmin), który rośliny mogą pobierać w postaci jonów N-NO3 (azotany) i N-NH4 (amonowe). Nmin jest ruchliwy, jego zawartość w glebie zmienia się dość dynamicznie. Straty Nmin są uzależnione od tempa przemian związków azotu. Mogą wynosić 30-50 proc. i wynikają z:

• immobilizacji azotu, czyli włączenia go do glebowej materii organicznej, co oznacza, że azot pozostaje w glebie i w niewielkim stopniu może być wykorzystany;
• wymywania;
• ulatniania się amoniaku i denitryfikacji.

Pewna część Nmin pozostaje w glebie w formie dostępnej dla roślin. Dlatego planując nawożenie azotem na wiosnę, powinniśmy uwzględnić jego obecność w glebie i odpowiednio korygować dawkę nawożenia. W tym celu przeprowadza się test Nmin, który jest bezpośrednią i najbardziej precyzyjną metodą oceny zasobów tego składnika w glebie. Na jego podstawie możemy ustalić pierwszą, wczesnowiosenną dawkę nawożenia azotem. Test Nmin polega na określeniu zawartości dostępnych dla roślin form azotu: azotanowej (N-NO₃) i amonowej (N-NH₄) na głębokości do 60 cm gleby, czyli w warstwie, w której rozmieszczona jest główna masa korzeni. Próbki gleby pobieramy wczesną wiosną, krótko przed ruszeniem wegetacji, przed zastosowaniem nawozów. Jednocześnie uwzględnić musimy czas niezbędny na przeprowadzenie analizy, zanim otrzymamy informację zwrotną z wynikiem (kilka-kilkanaście dni). Badania przeprowadzają Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze (OSChR).

Pobieranie prób

Próbki pobieramy za pomocą zestawu lasek glebowych (np. Egnera) kolejno, w tych samych otworach wykonanych w glebie z poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm.

10-15 próbek pierwotnych składa się na 1 próbkę zbiorczą (oddzielna dla każdego poziomu). Liczba próbek pierwotnych zależy od wielkości pola, zmienności glebowej, przedplonu, stosowania nawozu naturalnego.

Próbek nie pobieramy z obrzeży pól w pasie do 4 m.

Próbka zbiorcza nie powinna dotyczyć większego obszaru niż 4 ha; przy wysokiej zmienności gleby obszar należy zmniejszyć.

Próbkę zbiorczą o masie ok. 0,25 kg tworzymy z połączenia próbek pierwotnych (oddzielnie dla każdego poziomu), które dokładnie mieszamy, oczyszczamy z resztek roślin, drobnych kamieni i innych zanieczyszczeń.

Próbki zbiorcze umieszczamy w szczelnych, czystych woreczkach z tworzywa sztucznego, opisujemy je, podając numer próbki oraz poziom pobrania (np. I dla 0-30, II dla 30-60).

Analizy wykonywane są w świeżych próbkach przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze. Dlatego umieszczamy, ewentualnie przechowujemy je (nie dłużej niż przez trzy dni) w opakowaniach zabezpieczających przed wysychaniem w temp. 2-5°C. Przy dłuższym przechowywaniu konieczne jest ich zamrożenie do temperatury -18°C.

Cena za analizę laboratoryjną na zwartość Nmin w glebie jest różna w zależności od wybranego wariantu, na jaki się zdecydujemy. W OSChR możemy wykonać np. badanie:

2 poziomów: 0-30, 31-60 cm z oceną zawartości Nmin na potrzeby ustalenia dawek azotu, bez pobrania próbek za ok. 30 zł. Za pobranie próbki dopłacimy ok. 20 zł;

2 poziomów: 0-30, 31-60 cm z oceną zawartości Nmin z ustaleniem dawki azotu, bez pobrania próbek zapłacimy ok. 45 zł.

Wyniki wiosennego testu

Po analizie gleby otrzymujemy wynik testu. Dane Nmin wskazane w mg/kg gleby przeliczamy na zawartość Nmin w kg/ha. Wykorzystujemy współczynniki przeliczenia odpowiednio dla danej klasy agronomicznej gleby (tab. 1). Wynik wyrażony w kg Nmin/ha odnosimy wprost do potrzeb pokarmowych uprawianych roślin (tab. 3). Jeśli wynik testu Nmin mieści się w przedziale zawartości średnich dla danej kategorii agronomicznej gleby, planowana dawka azotu nie wymaga korekty. Wtedy zaleca się przeciętne dla danego siedliska dawki nawozów azotowych. W przypadku stwierdzenia niskiej lub bardzo niskiej zawartości składnika planowaną dawkę nawożenia azotem zwiększamy o różnicę pomiędzy dolną granicą zawartości średniej i oznaczoną zawartością Nmin w glebie. Przykładowo: do głębokości 60 cm stwierdzono 50 kg N/ha. Planowaną dawkę azotu należy zwiększyć o 21 kg N/ha (71 kg N/ha – 50 kg N/ha; tab.3). Jeśli analiza wskazuje na wysoką lub bardzo wysoką zawartość azotu mineralnego w glebie, to dawkę nawożenia można zmniejszyć o różnicę pomiędzy zawartością Nmin w glebie pobranej z pola i górną granicą zawartości średniej dla danej kategorii gleby. Przykładowo analiza wskazuje zawartość Nmin w glebie lekkiej na poziomie 110 kg N/ha. Dawkę azotu można zmniejszyć o 30 kg N/ha (110 kg N/ha – 80 kg N/ha).

Szacowanie ilości azotu

Pierwszą wiosenną dawkę nawożenia stosujemy w momencie, gdy zezwalają na to przepisy i możliwy jest wjazd w pole.

Powinniśmy ją podać tuż przed ruszeniem wegetacji. Jeśli z pewnych względów (np. niemożność pobrania prób z powodu zamarzniętej gleby) nie uda się przeprowadzić analizy na wiosnę, można oszacować zasoby azotu w glebie na podstawie pomiarów wykonanych jesienią. Musimy liczyć się z tym, że jest to analiza szacunkowa, opatrzona pewnym błędem, ponieważ wyniki jesienne nie są w pełni aktualne na wiosnę. Biorąc pod uwagę ruchliwość azotu w glebie przy wiosennej korekcie nawozowej uwzględniamy wyniki testu z głębokości, do 90 cm. Zasobność w Nmin w glebie wiosną, na podstawie wyniku pomiaru jesiennego, szacujemy wykorzystując współczynniki przeliczeniowe (tab. 2).     

---

---

Podobał się artykuł? Podziel się!