Racjonalne nawożenie należy rozpocząć od analizy gleby, na podstawie której ustala się dawki wapnia, fosforu, potasu, magnezu i siarki. Dawki azotu najlepiej ustalić na podstawie analizy gleby wykonanej przed wiosennym ruszeniem wegetacji. Zalecam wykonanie analizy gleby także na zawartość przyswajalnych form mikroskładników; boru, miedzi, manganu, cynku i molibdenu. Rzepak wymaga gleb o uregulowanym odczynie w granicach pH 6,1-7,0. W tym zakresie pobranie makroskładników z gleby jest bardzo dobre, natomiast mikroelementy (poza molibdenem) pozostają w formach trudno dostępnych dla roślin np. w postaci nierozpuszczalnych w wodzie wodorotlenków. Z tych powodów racjonalnym sposobem nawożenia mikroelementami jest nawożenie dolistne (całkowite zapotrzebowanie rzepaku na mikroelementy można dostarczyć w postaci dobrych nawozów dolistnych, dlatego celowo używam słowa „nawożenie" a nie „dokarmianie").
Jesień to ważny okres w rozwoju rzepaku. Zastosowanie odpowiedniej odmiany dla danego rejonu uprawy, zaprawionej, ustalenie optymalnej ilości nasion na hektar, terminowy siew w dobrze uprawioną glebę, wczesne zwalczanie chwastów oraz właściwe nawożenie makro i mikroskładnikami będą stanowiły o wielkości i jakości plonu. W okresie kiełkowania i wschodów tworzy się głównie system korzeniowy. Do prawidłowego rozwoju merystemów wzrostu korzeni i części nadziemnych potrzebny jest między innymi bor. Polskie gleby w ponad 70% charakteryzują się niską zawartością tego składnika. Rzepak z plonem 3,5 tony nasion pobiera około 500 g boru.
Biorąc pod uwagę straty w pobieraniu tego składnika przez rośliny zastosowanie 800-1000 g boru jest ilością optymalną. Prawidłowa ilość boru w uprawie rzepaku ma decydujące znaczenie dla przemiany i transportu węglowodanów, wzrostu elongacyjnego komórek w merystemach pędów i korzenia oraz produkcji pyłku. Należy podkreślić, że bor jest bardzo mało ruchliwy w roślinie (mała zdolność reutylizacji). Wniosek praktyczny z tego jest oczywisty: należy wykonać kilka zabiegów nawożenia dolistnego borem, zaczynając od jesieni. Niedobór boru jesienią powoduje ograniczenie rozwoju korzeni i powstawanie w miękiszu pustych przestrzeni. Szyjka korzeniowa w przekrojeniu wzdłużnym ma zabarwienie różowe z pustymi przestrzeniami.
Ograniczenie rozwoju systemu korzeniowego jesienią jest zjawiskiem bardzo niekorzystnym, szczególnie widocznym w czasie wiosennej suszy. Niedostatecznie rozwinięte korzenie pobierają mniejsze ilości wody i roślina redukuje zawiązywanie łuszczyn, jest także podatna na wyleganie. Pobranie boru z gleby przez rzepak jest uwarunkowane także ilością wody w glebie. O dobre zaopatrzenia w bor należy przede wszystkim zadbać w czasie niedoboru wody w glebie. Można to wykonać na dwa sposoby; zastosować nawóz Solubor DF 5kg/ha (doglebowo po rozpuszczeniu w wodzie) łącznie z herbicydem np. Butisan przed wschodami rzepaku lub dolistnie Solubor DF 1,5kg/ha lub ADOB 2.0 BOR 1,5 l/ha w fazie 2-4 liści. Bardzo duże znaczenie dla dobrej zimotrwałości rzepaku mają mikroskładniki: mangan, miedź, bor i cynk. Pierwiastki te są składnikami enzymów odpowiedzialnych za metabolizm węglowodanów i dostarczenie roślinom energii w przemianie materii. A zatem od pierwiastków tych zależy ilość wyprodukowanej substancji chroniącej przed mrozem czyli cukrów.
Molibden wchodzi w skład enzymu reduktazy azotanowej, która jest odpowiedzialna za przekształcanie azotanów do amoniaku, pośrednio bierze udział w powstawaniu białka. Przy brakach molibdenu jesienią w roślinie znajduje się dużo azotanów co obniża zimotrwałość rzepaku. Objawy niedoboru tego pierwiastka obserwuje się na liściach w postaci zahamowania rozwoju blaszki liściowej i jasnych przebarwień nerwów. Najczęściej jednak braki molibdenu są bezobjawowe i powodują straty plonu. Niedobór tego pierwiastka obserwuje się przede wszystkim na glebach o odczynie kwaśnym - uwstecznianie się do form niedostępnych dla roślin i na stanowiskach przepuszczalnych o odczynie zbyt wysokim, gdzie jest łatwo wymywany do głębszych warstw gleby. Rzepak w ciągu wegetacji pobiera około 8 g molibdenu z plonem głównym i pobocznym.
Po kiełkowaniu i wschodach formowanie rozety jest kolejną fazą krytyczną rozwoju rzepaku. Trwa ona około 55 dni. W okresie tym tworzy się potencjalny plon rzepaku. Rzepak do połowy października powinien wytworzyć 6 liści właściwych, w kącie każdego tworzy się zawiązek jednego pędu bocznego, średnica szyjki korzeniowej powinna wynosić 6 mm. Jeżeli w tym czasie (połowa października) po lustracji plantacji rzepaku stwierdzimy, że rośliny nie są tak rozwinięte jak przedstawiono wyżej, na liściach występują przebarwienia fioletowo-sine, panuje susza a obsada jest mała, należy zastosować nawożenie dolistne. Zastosowanie w stadium 5-6 liści nawozów Basfoliar 2.0 12-4-6+S, Solubor DF lub ADOB 2.0 Bor, ADOB 2.0 Mn, ADOB Mo pozwoli na kompleksowe zaopatrzenie roślin w makro i mikroelementy z niewielką ilością azotu. Mikroelementy zawarte w nawozie Basfoliar 2.0 12-4-6+S są całkowicie schelatowane nowym biorozkładalnym związkiem IDHA .
Obecnie, po 3 latach intensywnych badań powstała nowa generacja nawozów ADOB i Basfoliar - nawozy 2.0. Opracowano je przy współpracy z czołowymi instytucjami naukowo-badawczymi: Sabanci Universitesi w Stambule i Universidad Autonoma w Madrycie. Do sprawdzonej już formuły dodano tensydy, ktore ulepszyły parametry cieczy roboczej w trakcie oprysku, jednocześnie niezmieniony pozostał podstawowy skład nawozu. Wszystkie te nawozy są całkowicie klarowne i rozpuszczalne w wodzie dzięki czemu są szybko wchłaniane przez liście. W przeciwieństwie do nawozów zawiesinowych tzw. formułowanych mogą być stosowane w mniejszych ilościach i są bardzo szybko absorbowane przez liście. Synergizm występujący między pobieraniem składników przez liść i przez korzeń pozwala dzięki nawożeniu dolistnemu zwiększyć wykorzystanie składników znajdujących się w glebie.
Zabieg ten poprawia kondycję roślin oraz korzystnie wpływa na rozwój szyjki korzeniowej. Dobrze odżywiona roślina gromadzi w szyjce korzeniowej substancje zapasowe, z których będzie korzystała w chwili wiosennego ruszenia wegetacji. Zagęszczenie soków dzięki większej produkcji cukrów i związane z nim odciągnięcie wody z przestrzeni międzykomórkowych uzyskane dzięki zastosowaniu Basfoliaru 2.0 12-4-6+S jest kolejnym czynnikiem ograniczającym ryzyko wymarznięcia uprawy. Zahartowana roślina w warunkach bezśnieżnej zimy przetrzymuje bez uszkodzeń temperaturę do -150C, a przy dobrej okrywie śniegowej nawet do -250C.
Doświadczenia z wykorzystaniem łącznego stosowania wyżej wymienionych nawozów dolistnych w rzepaku ozimym wskazują na możliwość uzyskania nawet kilkunastoprocentowej zwyżki plonu nasion przy jednoczesnym poprawieniu ich wartości technologicznej. W przypadku niedostatecznego nawożenia potasem i fosforem rośliny rzepaku już jesienią wykazują objawy braku tych składników; przebarwienia fioletowo-czerwone - brak fosforu, sine - brak potasu. W przypadkach tych należy bardzo szybko zastosować nawożenie pogłówne potasem. Pogłówne stosowanie fosforu jest mało efektywne z powodu bardzo słabego przemieszczania się tego składnika w profilu glebowym. PPC ADOB produkuje nawoz do zastosowania dolistnego w takiej sytuacji jest nim ADOB PK-25-19 (10l/ha).
dr Błażej Chudziński
Obserwuj nas w Google News
Komentarze