• Spadający odczyn pH to naturalne zjawisko zachodzące w glebie, natomiast na gruntach rolnych jest ono potęgowane.
  • Szukając najlepszej oferty wapna warto zwrócić uwagę na koszty transportu, które obecnie mogą być bardzo wysokie.
  • Wapno dolomitowe pochodzi z rozdrobnionych skał wapienno- magnezowych. Efekt działania jest powolny, ale długotrwały, dzięki czemu jest to dobry rodzaj nawozu do wapnowania zapobiegawczego, służącego jedynie utrzymaniu dotychczasowego pH.

Uregulowany odczyn gleby to przede wszystkim optymalizacja kosztów w gospodarstwie, poprzez lepsze wykorzystanie nawozów i środków ochrony roślin, a więc możliwość stosowania niższych dawek bez utraty efektywności. Ustablizowane pH blokuje powstawanie w glebie związków szkodliwych dla roślin, a tym samym zapewnia ich lepszą zdrowotność.

Zakwaszenie gleb w Polsce

Udział gleb kwaśnych wynosi w Polsce aż 60%. Zużycie wapna w skali kraju zaspokaja rocznie zaledwie 1/3 faktycznego zapotrzebowania, a w niektórych województwach są to marginalne ilości. Odkładanie wapnowania na później to tylko pozorna oszczędność, gdyż na zakwaszonej glebie zużycie nawozów i środków ochrony roślin jest większe, natomiast potencjał plonowania słabiej wykorzystany. Wapnowanie powinno mieć więc pierwszeństwo przed stosowaniem innych nawozów.

Co ważne, obecnie dofinansowanie do wapnowania wynosi 100 zł/t. Najnowsze zmiany przepisów znoszą limit powierzchni gospodarstwa, a to oznacza, że o dofinansowanie mogą ubiegać się również rolnicy uprawiający więcej niż 75 hektarów.

Przyczyny i skutki zakwaszenia gleby

Spadający odczyn pH to normalne naturalne zjawisko zachodzące w glebie, uwarunkowane czynnikami środowiskowymi, jednak potęgowane czynnikami antropogenicznymi. Związane jest to z nadmiernym stosowaniem nawozów azotowych czy wynoszeniem wapnia z plonem. Zniwelowanie zakwaszenia spowodowanego nawożeniem azotowym wymaga 1,5-2 kg CaO na każdy kilogram wniesionego na pole azotu.

Skutkami zbyt niskiego pH są spowolnienie wzrostu i rozwoju roślin uprawnych czy słabsze wykorzystanie nawozów, a w konsekwencji mniejsze plony. Jednak ograniczenie dostępności składników pokarmowych dotyczy również tych znajdujących się już w glebie, jak również dostarczanych w nawozach organicznych. Pogorszeniu ulega również struktura gleby, zmniejszają się jej zdolności buforowe, a także wzrasta toksyczność glinu, kadmu, niklu czy ołowiu. W takich warunkach osłabieniu ulega odporność roślin na niekorzystne warunki pogodowe jak susze, ulewy czy silne wiatry. Na glebach o obniżonym odczynie pH rozwijają się również kwasolubne gatunki chwastów, a jednocześnie spada skuteczność herbicydów doglebowych.

Parametry wapna nawozowego

Najważniejsza przy wyborze wapna jest jego reaktywność. Ten parametr zależny jest od stopnia rozdrobnienia wapna oraz zawartości czystego CaO. Czyste wapno tlenkowe ma reaktywność 100%, natomiast w przypadku innych rodzajów nawozów, reaktywność może wynieść zaledwie 30%. W ostatnim czasie ważnym parametrem staje się też koszt transportu. Chodzi tu zarówno o przywiezienie wapna z kopalni lub magazynu dystrybutora na pole, jak i o rozsypanie nawozu.

Z chemicznego punktu widzenia reaktywność wapna jest szybkością wejścia w reakcję z substancjami chemicznymi znajdującymi się w glebie. Największą reaktywnością, a więc i najwyższą jakością charakteryzują się wapna o największej zawartości czystego CaO oraz o największym stopniu rozdrobnienia, stąd rosnąca popularność wapna pylistego.

Wapno tlenkowe

Wapno tlenkowe najlepiej nadaje się na gleby ciężkie, gwarantuje szybkie podniesienie pH. W większych dawkach jego działanie może być zbyt gwałtowne i szkodliwe dla roślin, dlatego nie można go też stosować pogłównie. Wapno tlenkowe jest silnie reaktywne. W dużych dawkach może działać destrukcyjnie na mikroorganizmy glebowe, ze względu na swoje żrące właściwości. Za wapno tlenkowe trzeba obecnie zapłacić średnio 160 zł/t, zależnie od zawartości czystego składnika czy rozdrobnienia.

Wapno węglanowe

Wapno węglanowe ze względu na mniejszą reaktywność jest bezpieczniejsze w stosowaniu niż tlenowe. Wapno węglanowe wytwarza się ze zmielonych skał wapniowych lub kredy jeziornej. Przy liczeniu dawki wapnowania należy mieć na uwadze, że formę CaCO3 trzeba przeliczyć na CaO, a więc przy dawce wapnowania 1 t/ha CaO, wapna węglanowego trzeba zastosować 1,78 t/ha. Za wapno węglanowe trzeba obecnie zapłacić średnio 45 zł/t do około 100 zł/t w przypadku wapna kredowego.

Wapno węglanowo- magnezowe

Wapno magnezowe jest szczególną formą wapna węglanowego. Oprócz właściwości odkwaszających, wynikających z dużej zawartości węglanu wapnia, charakteryzuje się również zawartością tlenku magnezu na poziomie najczęściej kilkunastu procent, co pozwala skutecznie dostarczyć roślinom ten cenny pierwiastek. Za wapno węglanowo- magnezowe trzeba obecnie zapłacić średnio 55 zł/t do około 120 zł/t w przypadku wapna dolomitowego.

Wapno defekacyjne, cukrownicze

Wapno defekacyjne jest produktem ubocznym cukrowni, dostępnym zazwyczaj dla współpracujących z nimi plantatorów buraków. Charakteryzuje się bardzo dobrym działaniem i niską ceną, ale jednocześnie jest trudno dostępne dla osób z zewnątrz. Ze względu na zróżnicowane partie surowca, wapno defekacyjne charakteryzuje się zróżnicowanym składem i może zawierać dużo zanieczyszczeń, ale jednocześnie cechuje się wysoką reaktywnością, a więc i skutecznością działania.

Wapno granulowane

Wapno granulowane jest szczególną formą różnych nawozów wapniowych. W formie granul można nabyć praktycznie każdy rodzaj wapna. Zaletą tej formy jest możliwość stosowania przy pomocy typowego rozsiewacza do nawozów. Oznacza to nie tylko wysoką skuteczność, ale i łatwość stosowania sprzętem dostępnym w niemal każdym gospodarstwie. Wadą tego rozwiązania jest natomiast cena. Wapna granulowane, zależnie od rodzaju i stopnia rozdrobnienia, kosztują obecnie 250-1000 zł/t.

Wapno pyliste

Wapno pyliste to najdrobniejsza frakcja nawozów wapniowych, charakteryzująca się dzięki temu największą reaktywnością, a dzięki temu najszybszym podniesieniem pH gleby. Rozdrobnienie jest jednocześnie pewnym mankamentem tego rodzaju nawozu, gdyż wymaga rozsiewacza z adapterem ślimakowym oraz transportu cysternami i przeładunku pneumatycznego. Z tego względu w wielu przypadkach takie wapno kupowane jest wraz z usługą wapnowania specjalistycznymi maszynami. Taki sprzęt zapewnia jednocześnie wysoką precyzję zabiegu i niemal do zera eliminuje straty.