Warto się zapoznać z tym dokumentem, który wprowadzi u nas założenia Europejskiego Zielonego Ładu, w tym strategii od pola do stołu, bo to on będzie wyznaczał cele na przyszłe lata. Wersja ostateczna tego dokumentu ma być gotowa do końca roku. Teraz czeka na ocenę środowiskową Brukseli.

- Dziś w debacie rolniczej najważniejsze są plany strategiczne. Zielony Ład żadnych praw ani obowiązków dla rolników nie stanowi. Nie ma i nie będzie ustawy "Zielony Ład". Będzie Plan Strategiczny i to w nim zdecyduje się przyszłość rolników i wszystko co dla nich najważniejsze – napisał na Twitterze Janusz Wojciechowski, komisarz ds. rolnictwa.

Na portalu farmer.pl już pisaliśmy o planach redukcji stosowania środków ochrony roślin. I limitach, które są zapisane w projekcie Planu.

Teraz skupiamy się na nawożeniu. Przypominamy, że jednym z ambitnych celów, które w maju 2020 r. przedstawiła Komisja Europejska w ramach strategii jest zmniejszenie strat składników pokarmowych o co najmniej 50 proc., przy jednoczesnym zapewnieniu, że nie doszło do pogorszenia żyzności gleby. Ograniczy to stosowanie nawozów o co najmniej 20 proc. do 2030 r.

Jak zmniejszenie stosowania nawozów ma wyglądać w praktyce w Polsce?

Jak wyniki z projekty PS dla Polski, który raczej nie zmieni się już znacznie, a dla nas będzie wiążący, do oceny realizacji ww. celu Komisja Europejska przewidziała następujące wskaźniki:
1. bilans azotu brutto w kilogramach na hektar wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych (w stosunku do danych z okresu referencyjnego tj. 2012-2014);
2. bilans fosforu brutto w kilogramach na hektar wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych (w stosunku do danych z okresu referencyjnego tj. 2012-2014);
3. odsetek stacji monitorowania wód podziemnych, gdzie stężenie azotanów przekracza 50 mg/l (w stosunku do danych z okresu referencyjnego tj. 2012-2015).

- Należy wskazać, że metodyka bilansowa azotu i fosforu brutto, stosowana do raportowania danych do KE, nie uwzględnia wszystkich elementów mających wpływ na rzeczywiste ograniczanie strat składników pokarmowych do środowiska. Ponadto, IUNG-PIB przelicza bilans na użytki rolne (UR) w dobrej kulturze rolnej (14 mln ha), natomiast w ramach sprawozdawania z realizacji dyrektywy azotanowej wartości bilansów odnoszone są do całości UR (18 mln ha) – czytamy w projekcie Planu Strategicznego.

Ważne jest, że jak przedstawiono w projekcie, według szacunków i przyjętych przez Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - PIB założeń, m.in. dotyczących udziału rolnictwa ekologicznego do 7 proc. pow. UR oraz działań/interwencji ujętych w ramach PS WPR na lata 2023-2027, przewiduje się:
- obniżenie wielkości stosowanych dawek azotu w nawozach mineralnych w roku 2030 o ok.10,1 kg N/ha UR w dkr, tj. 12,8% w porównaniu do lat 2012-2014 do poziomu 68,6 kg N/ha UR w dkr, a łączne zużycie może osiągnąć wielkość 943 tys. t N;
- zmniejszenie zużycia fosforu (wobec lat 2012-2014) w nawozach mineralnych o 3,2 kg P2O5/ha UR w dkr (o 12,6%) do poziomu 22,2 kg P2O5/ha UR w dkr w roku 2030. Łączne zużycie wyniesie 305 tys. t P2O5 wobec 366 tys. t w latach 2012-2014, czyli 338 tys. t średnio w latach 2016-2019;
- wzrost zużycia azotu brutto w nawozach naturalnych do roku 2030 o 14,3% w odniesieniu do okresu lat 2012-2014, a w przeliczeniu na ha UR w dkr o 20%, tj. z 36 kg do 43,2;
- zwiększone zużycie fosforu w nawozach naturalnych w stosunku do okresu 2012-2014 o 16,1%, czyli do poziomu 19,3 z 15,7 kg P2O5/ha UR w dkr, tj. o 22,9%;
- saldo bilansu azotu brutto zmniejszy się w odniesieniu do lat 2012-2014 o 0,7 kg/ha UR w dkr (o 1,5%) i 5,4 kg/ha UR w dkr, tj. o 10,3% w odniesieniu do okresu 2017-2019, będzie się kształtować na poziomie 47,1 kg N, a wskaźnik efektywności wykorzystania azotu wyniesie ok. 63,7%, po spadku o 0,1 p.p. wobec lat 2012-2014 i wzroście w stosunku do średniej z lat 2017-2019 o 3,0 p.p.;
- saldo bilansu fosforu do roku 2030 może znajdować się poniżej poziomu notowanego w ostatnich latach, tj. 2,5 kg P/ha UR w dkr i będzie nieco niższe o 0,1 kg P/ha UR w dkr, tj. 1,5%, niż w latach 2012-2014, a efektywność wykorzystania będzie wynosić ok. 87%.

Jak zrealizować cel strategii od pola do stołu?

Jak podano dalej, działania i propozycje interwencji na poziomie krajowym w ramach PS WPR, realizujące zakładany cel ograniczenia strat składników pokarmowych i zmniejszenie zużycia nawozów:
- Ekoschemat - Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia;
- Ekoschemat - Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji;
- Ekoschemat Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, tj. w formie aplikacji doglebowej;
- Ekoschemat - Rolnictwo ekologiczne;
- Ekoschemat - Uproszczone systemy uprawy;
- Ekoschemat - Utrzymanie zadrzewień śródpolnych;
- Ekoschemat - Utrzymanie systemów rolno-leśnych;
- Ekoschemat - Międzyplony ozime/Wsiewki śródplonowe;
- Ekoschemat - Zróżnicowana struktura upraw;
- Ekoschemat - Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin;
- Rozwój usług na rzecz rolnictwa i leśnictwa (rolnictwo precyzyjne);
- Inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej;
- Tworzenie zadrzewień śródpolnych;
- Zakładanie systemów rolno-leśnych;
- Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu (miejsca do przechowywania nawozów naturalnych, urządzenia do przetwarzania nawozów naturalnych, sprzęt do precyzyjnego stosowania nawozów/wymieszania nawozów z glebą);
- Rozwój usług rolnictwa precyzyjnego na rzecz ochrony środowiska i klimatu (Sprzęty wykorzystywane przy świadczeniu usług dla rolnictwa z uwzględnieniem odpowiedniej techniki aplikacji nawozów);
- Wsparcie gospodarstw demonstracyjnych (w zakresie transferu wiedzy o niskoemisyjnych technik magazynowania i stosowania nawozów naturalnych);
- Doradztwo (AKIS).

- Na realizację celu wpływają także działania realizowane poza PS WPR tj.: wynikające z wdrażania programu azotanowego; wprowadzony ustawą o nawozach i nawożeniu – zakaz stosowania mocznika w formie granulowanej z wyłączeniem stosowania mocznika w formie granulowanej zawierającego inhibitor ureazy albo powłokę biodegradowalną; rozwój biogazowni rolniczych – czytamy w projekcie PS.