Magnez jest niezwykle ważnym składnikiem pokarmowym w żywieniu roślin uprawnych. Stanowi centralny atom w cząsteczce chlorofilu, przez co nawożenie magnezem intensyfikuje proces fotosyntezy. Jest również aktywatorem enzymów biorących udział w przemianach metabolicznych, takich jak synteza cukrów, tłuszczów i białek. Bierze aktywny udział w transporcie asymilatów, a także stabilizuje ściany komórkowe roślin. Poprawia jakość konsumpcyjną, paszową i przetwórczą plonu. Gromadzony jest w nasionach przede wszystkim w celu zaspokojenia potrzeb energetycznych kiełkującej siewki.

Jego niedobór objawia się chlorozami między żyłkami na liściach, które przechodzą w nekrozy. Pierwszych objawów należy się doszukiwać na najstarszych liściach i warto zwrócić uwagę na fakt, że nerw liściowy pozostaje intensywnie zielony.

MAGNEZ W GLEBIE

W glebie pierwiastek ten można spotkać głównie w postaci minerałów, w niewielkich ilościach także w próchnicy i w mikroorganizmach glebowych. Ilość magnezu zależy w głównej mierze od składu granulometrycznego gleby i jest ściśle związana z zawartością w niej części spławialnych i koloidalnych. Im jest ich więcej, tym też jest wyższa ilość magnezu.

Głównym czynnikiem mającym wpływ na przyswajalność tego składnika dla roślin jest odczyn gleby. Najwyższa jest, gdy pH zawiera się w przedziale pomiędzy 5,0 a 7,5. Szacuje się, że m.in. z powodu powszechnie występującego zakwaszenia gleb aż 2/3 użytków rolniczych w Polsce cierpi na zbyt niską zawartość tego składnika.

Aby móc ocenić, jak kształtuje się zasobność gleby w magnez przyswajalny dla roślin, ustalono dla odpowiednich kategorii agronomicznych pewne wartości graniczne wyrażone w miligramach magnezu na 100 gramów badanej gleby (tab.). Najbardziej pożądana klasa zasobności to średnia. Oznacza ona pełne pokrycie zapotrzebowania roślin na ten pierwiastek, a pewien nadmiar może zostać okresowo przechowany przez sorpcję wymienną, zapobiegając jego wymyciu przez opady deszczu. Nie wpływa także na zmniejszenie pobierania potasu przez rośliny, co ma miejsce przy wysokiej zasobności gleby w magnez - zjawisko antagonizmu jonowego.

ZAPOTRZEBOWANIE ROŚLIN NA MAGNEZ

Jak już wcześniej wspomniano, magnez jest niezbędnym pierwiastkiem w życiu każdej rośliny, ponieważ wchodzi w skład chlorofilu, odpowiedzialnego za fotosyntezę. Jednak każdy gatunek rośliny uprawnej charakteryzuje się indywidualnym zapotrzebowaniem na ten składnik pokarmowy. Z tego względu rośliny dzieli się według wymagań względem pobrania tlenku magnezu w kilogramach na hektar. Dużym zapotrzebowaniem, tzn. powyżej 50 kg MgO/ha, cechują się buraki cukrowe i pastewne, kukurydza, koniczyna, lucerna oraz użytki zielone. Rzepak, ziemniak i bobowate grubonasienne pobierają od 20 do 50 kg tlenku magnezu z hektara i jest to średnie zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Z kolei zboża, zarówno ozime, jak i jare, pobierają najmniej tego składnika z gleby, bo nie więcej niż 20 kg.

Obecnie panująca w kraju susza z całą pewnością nie sprzyja wysokiej dostępności tego pierwiastka, nawet na glebach ciężkich.

Kolejnym utrudnieniem jest wspomniane już zakwaszenie gleb. Już przy pH równym 5,2, szczególnie na glebach lekkich, wyraźnie wzrasta możliwość wypłukania jonów magnezu z warstwy ornej w głąb profilu glebowego. Stąd też takie stanowiska zazwyczaj odznaczają się najniższą zawartością tego pierwiastka.

ŹRÓDŁA MAGNEZU W GLEBIE

Głównym źródłem magnezu w glebach użytkowanych rolniczo są nawozy mineralne i organiczne. Wysoką zasobnością w ten pierwiastek charakteryzuje się obornik i, według różnych szacunków, rozrzucając ten nawóz naturalny w dawce 30 t/ha, wprowadzamy do gleby od 40 do 60 kg MgO/ha.

Bardzo efektywnym źródłem tego pierwiastka dla gleby jest wapno magnezowe. Zawartość magnezu w tym przypadku zależy od producenta oraz pochodzenia konkretnego nawozu. W przypadku uregulowanego odczynu oraz optymalnej zasobności gleby w ten pierwiastek zaleca się systematyczne wysiewanie małych, tzw. podtrzymujących, dawek nawozu. Optymalna roczna dawka tego składnika to od 50 do 100 kg MgO na hektar, natomiast maksymalna jednorazowa to 200 kg MgO na hektar. Magnez jest pierwiastkiem bardzo ruchliwym i dość szybko ulega wymyciu w głąb profilu glebowego, dlatego w odróżnieniu od wapnia i fosforu nie jest uzasadnione wysiewanie nawozów wapniowo-magnezowych ,,na zapas".

Oprócz wapna magnezowego na rynku dostępny jest również inny nawóz bogaty w magnez - kizeryt. Zawiera on ok. 25 proc. MgO oraz 50 proc. SO3. Nawóz jest całkowicie rozpuszczalny w wodzie, przez co jest niemal natychmiast dostępny dla roślin. Do jego zalet należy również zaopatrywanie roślin w siarkę. Dawkę nawozu ustala się na podstawie wyników badań gleby, kategorii agronomicznej oraz potrzeb pokarmowych uprawianej rośliny.

W wyjątkowych sytuacjach, gdy widać wyraźnie, że rośliny wykazują objawy niedoboru magnezu, można spróbować ratować je za pomocą nawożenia nalistnego. Pamiętajmy jednak, by w przyszłości stworzyć im optymalne warunki do wzrostu i rozwoju oraz zawczasu doprowadzić odczyn gleby do optimum dla danego gatunku. Ponadto zastosowanie wodnego roztworu siarczanu magnezu powoduje wzrost ilości tego pierwiastka w roślinach, natomiast jest bez wpływu na ilość magnezu w glebie.

 

Artykuł ukazał się we wrześniowym numerze miesięcznika "Farmer"