Na ten temat rozmawiamy z przedstawicielką Łukasiewicz – Instytutu Nowych Syntez Chemicznych dr Anną Watros, kierownikiem Laboratorium Analitycznego oraz członkiem Zespołu Opiniowania Nawozów.

„Farmer”: 22 czerwca 2020 ogłoszona została w Dzienniku Ustaw (poz. 1069) ustawa z dnia 7 maja 2020 o zmianie Ustawy o nawozach i nawożeniu oraz Ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Jakich zmian one dotyczą?

Dr Anna Watros: Zmiany ogłoszone w powyższej ustawie dotyczą kilku obszarów. Jednym z nich jest konieczność uwzględnienia w legislacji krajowej zapisów z Rozporządzenia WE 2019/1009 z dnia 5 czerwca 2019 r. ustanawiającego przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE. W rozporządzeniu tym szczególną uwagę zwrócono na ocenę zgodności produktów z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu. Dokument będzie miał zastosowanie bezpośrednio we wszystkich krajach członkowskich od 16 lipca 2022 r., jednak niektóre wymagania wchodzą w życie wcześniej. Rozdział IV art. 20-36 – „Notyfikacja jednostek oceniających zgodność” stosuje się od dnia 16 kwietnia 2020 r. Zgodnie z ogłoszonym tekstem ustawy organem notyfikującym, czyli nadającym notyfikację (autoryzację) podmiotom oceniającym zgodność, został minister właściwy do spraw gospodarki. Ocenę i monitorowanie jednostek notyfikowanych powierzono Polskiemu Centrum Akredytacji.

Wspomniana ustawa to też przeniesienie kompetencji w zakresie nadzoru nad wprowadzaniem do obrotu nawozów, nawozów oznaczonych znakiem „NAWÓZ WE” i środków wspomagających uprawę roślin z Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) na Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN). Czy to jest w praktyce utrudnienie, czy wprost przeciwnie?

PIORiN od lat sprawuje nadzór nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin. Uzasadnione wydaje się przekazanie pod jurysdykcję tej inspekcji również wszelkich spraw związanych z obrotem i stosowaniem produktów nawozowych, co umożliwi pełną ochronę zdrowia roślin. Przypuszczam, że początkowo mogły być różnego rodzaju trudności, ponieważ był to nowy obszar i konieczne było zapoznanie się inspektorów PIORiN ze specyficznymi wymaganiami dla produktów nawozowych. Moim zdaniem prowadzenie nadzoru nad środkami ochrony roślin, dla których wymagania są dużo bardziej rygorystyczne i które są wprowadzane do obrotu niejednokrotnie przez te same podmioty co produkty nawozowe, niewątpliwie pozwoli Inspekcji na szybkie wejście w nowy obszar.

Jak zmieni się rynek nawozowy po 16 lipca 2022 r.?

16 lipca 2022 r. to data, od której stosowane będą wymagania zawarte w Rozporządzeniu WE 2019/1009. Od tego dnia na terenie Wspólnoty będzie można wprowadzać do obrotu, bez dodatkowych zezwoleń, produkty nawozowe spełniające wymagania Rozporządzenia WE 2019/1009 i oznaczone znakiem CE. Nie będzie możliwa dalsza produkcja nawozów oznaczonych jako „Nawóz WE” – będzie można wprowadzać do obrotu tego typu nawozy jedynie w przypadku ich obecności na rynku lub zapasów magazynowych. Nowe Rozporządzenie dotyczy dużo szerszej gamy produktów i obejmuje nawozy organiczne, organiczno-mineralne, mineralne, środki wapnujące, polepszacze gleby, podłoża do upraw, inhibitory, biostymulatory oraz produkty nawozowe mieszane. Przed wprowadzeniem do obrotu produktów nawozowych UE producenci są zobowiązani do sporządzenia dokumentacji technicznej oraz przeprowadzenia odpowiedniej procedury oceny zgodności, sporządzenia deklaracji zgodności UE i umieszczenia oznakowania CE. Procedura oceny zgodności zależy od kategorii produktu. W przypadku wprowadzania do obrotu nawozów o wysokiej zawartości azotu na bazie azotanu amonu lub produktów nawozowych zawierających w składzie np. kompost lub produkty pofermentacyjne w procedurze oceny zgodności konieczny jest udział jednostki notyfikowanej.

Wdrożenie wymagań rozporządzenia niewątpliwie wymaga dużego wysiłku od producentów, niemniej jednak wprowadzenie do obrotu produktu nawozowego z oznakowaniem CE może być szybsze i będzie dotyczyło całego rynku wspólnotowego.

Moim zdaniem, na polskim rynku nawozowym mogą pojawić się nowe, innowacyjne produkty. Prawdopodobna jest większa konkurencja – co może być dobrą informacją dla rolników.

Czy te zmiany będą miały wpływ na jakość sprzedawanych produktów nawozowych?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Rynek nawozowy jest bardzo zróżnicowany i wymagający. Najlepszą reklamą dla większości producentów jest jakość potwierdzona przez odbiorców. Na pewno wyrywkowa kontrola obecnych w sprzedaży produktów nawozowych w pewien sposób ograniczy obecność na rynku niepełnowartościowych nawozów lub pozwoli zidentyfikować nierzetelnych producentów. Zawsze jednak najważniejsza jest świadomość rolnika, że zastosowanie niepewnego, przeważnie tańszego produktu w konsekwencji może prowadzić do strat.

Jak nowe przepisy zmieniły pracę Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Nowych Syntez Chemicznych w dziedzinie legislacji nawozowej?
Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Nowych Syntez Chemicznych od lat zajmuje się szeroko pojętą legislacją nawozową. Jesteśmy jednostką upoważnioną do przeprowadzania badań nawozów oznaczonych znakiem „Nawóz WE” oraz badań i wydawania opinii o nawozach i środkach wspomagających uprawę roślin w zakresie spełniania wymagań jakościowych oraz wymagań dotyczących dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń. W strukturze Łukasiewicz – INS działa Laboratorium Badawcze, które od 20 lat posiada akredytację na przeprowadzanie badań nawozów. Usługi wykonujemy zarówno dla producentów nawozów, jak i rolników indywidulanych.
Rozporządzenie WE 2019/1009 określa limity zanieczyszczeń dla wszystkich produktów nawozowych w odniesieniu do metali ciężkich – kadmu, rtęci, niklu, ołowiu, arsenu oraz chromu sześciowartościowego. Określone zostały również dopuszczalne zawartości nadchloranów i biuretu. Dla produktów nawozowych zawierających więcej niż 1 proc. węgla organicznego ustalono dopuszczalne poziomy patogenów – Salmonelli oraz Escherichia coli.

W związku z powyższym w Laboratorium zostały wdrożone badania wymaganych parametrów zgodnie z zalecanymi normami, a obecnie trwa organizacja pracowni mikrobiologicznej. Naszym celem jest zapewnienie klientom dostępu do usług badawczych na najwyższym poziomie i umożliwienie potwierdzenia spełniania wymagań nowego rozporządzenia w jak najszerszym zakresie.

Dziękuję za rozmowę.