W dobie rekordowo wysokich cen nawozów azotowych na znaczeniu zyskuje wapnowanie ścierniska. Do zakupu wapna przekonuje się wielu rolników, którzy dotychczas na słomę stosowali choćby RSM. Wapnowanie przynosi szereg korzyści, jednak warto zgłębić wiedzę na jego temat, by przeprowadzić zabieg prawidłowo.

Niskie pH gleby

Powszechnym problemem polskich gleb jest zakwaszanie. Udział gleb kwaśnych wynosi w skali kraju aż 60%. Warto pamiętać, że wapnowanie jest najprostszym i najtańszym zabiegiem pozwalającym uzyskiwać zadowalające plony na stanowiskach o obniżonym pH. Stosowanie wapna powinno mieć też pierwszeństwo przed nawozami mineralnymi, gdyż tylko uregulowany odczyn gleby pozwoli właściwie wykorzystać dostarczone w nich składniki pokarmowe.

Spadający odczyn pH to normalne naturalne zjawisko zachodzące w glebie, uwarunkowane czynnikami środowiskowymi, jednak potęgowane czynnikami antropogenicznymi. Zniwelowanie zakwaszenia spowodowanego nawożeniem azotowym wymaga 1,5-2 kg CaO na każdy kilogram wniesionego na pole azotu. W kresie pożniwnym warto również pomyśleć o uzupełnieniu wapna wynoszonego z pola wraz z plonem.

Rozkład resztek pożniwnych

Wapnowanie ścierniska w celu usprawnienia rozkładu resztek pożniwnych zyskuje w ostatnim czasie na znaczeniu. Nagłaśnianą coraz bardziej wadą tego rozwiązania jest jednak fakt, że wapno może szkodzić organizmom glebowym. Pewnym mankamentem tego rozwiązania, oprócz wzrostu cen samego wapna, są dawki liczone w tonach, generujące stosunkowo duże koszty transportu, załadunku i rozwiezienia po polu.

Niemniej jednak zastosowanie wapna niweluje szkodliwe w warunkach beztlenowych działanie kwasów octowego, propionowego i masłowego, powstających podczas rozkładu beztlenowego resztek pożniwnych. Ogranicza również gromadzenie się substancji fitotoksycznych powstających podczas rozkładu mikrobiologicznego. Wapno przyspiesza także mineralizację resztek pożniwnych, dzięki czemu zapobiega powstawaniu słomianej maty na podeszwie płużnej, a przez to blokowaniu podsiąku wody.

Rozdrobniona słoma to lepsza mineralizacja

Jeszcze przed rozpoczęciem wapnowania, na etapie przygotowywania kombajnu do żniw, warto pamiętać, że zdecydowanie szybciej rozkładają się resztki pożniwne rozdrobnione i równomiernie rozprowadzone po powierzchni pola. Z tego względu warto korzystać z zamontowanej w kombajnie sieczkarni i rozrzutnika plew. Zastosowane wapno najlepiej wraz z resztkami pożniwnymi płytko zmieszać z powierzchniową warstwą gleby. Po wapnowaniu ważne jest, aby pozostawić przynajmniej 2-3 tygodniowy odstęp przed stosowaniem innych nawozów, zwłaszcza azotowych.

Reaktywność wapna

Najważniejszym parametrem przy wyborze wapna jest jego reaktywność. Ten parametr zależny jest od stopnia rozdrobnienia wapna oraz zawartości czystego CaO. Czyste wapno tlenkowe ma reaktywność 100%, natomiast w przypadku innych rodzajów nawozów, reaktywność może wynieść zaledwie 30%. Również w przypadku wapna tlenkowego zazwyczaj nie można liczyć na reaktywność 100%, gdyż ze względu na różnego rodzaju zanieczyszczenia zazwyczaj wynosi ona bliżej 90%. W ostatnim czasie ważnym parametrem staje się też koszt transportu. Chodzi tu zarówno o przywiezienie wapna z kopalni lub magazynu dystrybutora na pole, jak i o rozsypanie nawozu wraz z załadunkiem.

Wapno tlenkowe

Wapno tlenkowe najlepiej nadaje się na gleby ciężkie i gwarantuje szybkie podniesienie pH. W większych dawkach jego działanie może być zbyt gwałtowne i szkodliwe dla roślin, dlatego w żadnym wypadku nie można go stosować pogłównie. Wapno tlenkowe jest silnie reaktywne. W dużych dawkach może też działać destrukcyjnie na mikroorganizmy glebowe, ze względu na swoje żrące właściwości. Za wapno tlenkowe trzeba obecnie zapłacić średnio 160 zł/t, zależnie od zawartości czystego składnika czy rozdrobnienia.

Wapno węglanowe

Wapno węglanowe ze względu na mniejszą reaktywność jest bezpieczniejsze w stosowaniu niż tlenkowe. Ten rodzaj wapna nawozowego wytwarza się ze zmielonych skał wapniowych lub kredy jeziornej. Przy liczeniu dawki wapnowania należy mieć na uwadze, że formę CaCO3 trzeba przeliczyć na CaO, a więc przy dawce wapnowania 1 t/ha CaO, wapna węglanowego trzeba zastosować 1,78 t/ha. Za wapno węglanowe trzeba zapłacić średnio 75 zł/t do około 130 zł/t w przypadku wapna kredowego.

Wapno magnezowe

Wapno magnezowe jest szczególną formą wapna węglanowego. Oprócz właściwości odkwaszających, wynikających z dużej zawartości węglanu wapnia, na poziomie 40-50%, charakteryzuje się również zawartością tlenku magnezu na poziomie najczęściej kilkunastu procent, co pozwala skutecznie dostarczyć roślinom ten cenny pierwiastek. Za wapno węglanowo- magnezowe trzeba obecnie zapłacić średnio 90 zł/t do około 130 zł/t w przypadku wapna dolomitowego.

Wapno granulowane

Wapno granulowane jest szczególną formą różnych nawozów wapniowych. W formie granul można nabyć praktycznie każdy rodzaj wapna. Zaletą tej formy jest możliwość stosowania przy pomocy typowego rozsiewacza do nawozów. Oznacza to nie tylko wysoką skuteczność, ale i łatwość stosowania sprzętem dostępnym w niemal każdym gospodarstwie. Wadą tego rozwiązania jest natomiast cena. Wapna granulowane, zależnie od rodzaju i stopnia rozdrobnienia, kosztują obecnie od około 280 zł/t w przypadku wapna węglanowego do blisko 1000 zł/t w przypadku wapna tlenkowego. Im drobniejsza frakcja wapna została zgranulowana, tym cena wyższa.