W Polsce występują dwa gatunki skrzypionek należące do rodziny stonkowatych: skrzypionka zbożowa (Oulema melanopa L.) i skrzypionka błękitek (Oulema cyanella Voet.). Do niedawna liczebność skrzypionek była bardzo mała, nie powodowały one większych szkód gospodarczych, dopiero w ostatnich latach nasilenie występowania wzrosło na terenie całej Polski. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że w rejonie Polski Środkowej i Północnej dominującym gatunkiem jest skrzypionka zbożowa, mniej licznie występuje skrzypionka błękitek.

Natomiast w rejonie Polski Południowo- Wschodniej przeważa skrzypionka błękitek. Chrząszcze obydwu gatunków skrzypionek mają ciało wydłużone, różnią się jednak wyglądem. Zasadnicze różnice w biologii obu gatunków dotyczą miejsca przepoczwarczenia się larw.

Chrząszcze skrzypionki zbożowej długości 5-6 mm, pokrywy skrzydeł z podłużnie lekko punktowanymi dołkami o barwie niebiesko-zielonej i metalicznym połyskiem. Przedplecze i odnóża pomarańczowe, głowa i stopy czarne.

Przepoczwarczenie larw następuje w kokonach poczwarkowych w glebie.

Chrząszcze skrzypionki błękitek są nieco mniejsze od 4-5 mm długości, jednolicie niebieskie aż po niebiesko- zielone, przedplecze i nogi czarne.

Przepoczwarczenie larw następuje w widocznych, piankowatych, białawych kokonach umieszczonych na pochwach liściowych górnej powierzchni liści, kłosach, rzadziej na dokłosiu lub źdźble poniżej liścia flagowego. Samice składają jaja najczęściej pojedynczo lub w złożach po 2-3 sztuki wzdłuż nerwów liści w pobliżu ich nasady, lub w środku blaszki liściowej głównie po zewnętrznej stronie.

Młode larwy skrzypionek są brunatno- żółte, wyglądem przypominają małe ślimaczki o kulistej czarnej głowie.

Ciało larw pokryte jest lepkim śluzem i kałem. Poruszające się larwy pozostawiają część śluzowatej wydzieliny na powierzchni liści.

Chrząszcze skrzypionek najczęściej żerują na najmłodszych częściach roślin żywicielskich. Po kopulacji samica składa jaja od połowy maja przez 5 do 7 tygodni - owalne, lśniąco-żółte jaja pojedynczo lub w krótkich rzędach na górnej stronie liści znajdujących się każdorazowo najwyżej na roślinie. Preferuje gęste łany i rośliny z dużą powierzchnią liści, aby zabezpieczyć dobre odżywianie larw.

W sprzyjających warunkach atmosferycznych jedna samica może złożyć 200-300 jaj. Wylęgłe larwy najczęściej przed kłoszeniem zbóż, po bardzo krótkim 2-4-dniowym żerowaniu na dolnych liściach, wędrują do wyżej położonych młodszych liści, aby na nich kontynuować żer. Późnej wychodzące chrząszcze składają jaja także na liściach flagowych i podflagowych. Często na tych liściach można obserwować wylęgłe pierwsze larwy z dolnych liści, chrząszcze i jaja.

W zależności od przebiegu wiosennych warunków klimatycznych, gdy średnia temperatura powietrza przez 2-3 dni przekracza 9oC, chrząszcze opuszczają leże zimowe. Następuje to w kwietniu i częściowo na początku maja. Przy sprzyjających warunkach na końcu kwietnia i na początku maja, następuje żer regeneracyjny oraz kopulacja chrząszczy.

Już na początku maja dojrzałe samice skrzypionek składają jaja na najmłodszych liściach zbóż. Po złożeniu jaj chrząszcze skrzypionek zazwyczaj giną. Larwy wylęgają się w II i III dekadzie maja i na początku czerwca. Szczyt wylęgu zależny od wielu wspomnianych czynników, waha się od 7-10 dni i dłużej. Jeżeli w drugiej połowie maja wystąpi nawet krótki ulewny deszcz, to może spowodować obniżenie liczebności przyszłych populacji, ponieważ jaja i wylęgające się larwy zostaną zmyte z powierzchni liści. Pewną rolę w ograniczeniu liczebności jaj i larw skrzypionek odgrywają wrogowie naturalni, np. pasożytnicze błonkówki i inne. Jaja skrzypionek niszczone są np. przez larwy biedronek, natomiast larwy i poczwarki mogą być niszczone także przez niektóre grzyby pasożytnicze.

Żerowanie, szczególnie larw obydwu gatunków skrzypionek w warunkach masowego wystąpienia, posiada duże znaczenie gospodarcze. Powoduje uszkodzenie aparatu asymilacyjnego liści - przede wszystkim flagowych i podflagowych, mających decydujący wpływ na tworzenie plonu i suchej masy ziarna. Żerujące larwy nie przegryzają liścia na wylot, lecz uszkadzają górną skórkę i tkankę miękiszową, pozostająca dolna skórka zasycha i bieleje.

Progi ekonomicznej szkodliwości: 1-1,5 larwy na jednym źdźble: jęczmienia ozimego, pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta, 0,5-1 larwy na jednym źdźble: jęczmienia jarego, pszenicy jarej, pszenżyta jarego i owsa.

Do zwalczania skrzypionek należy stosować aktualnie zarejestrowane insektycydy (tab. 1). Zabiegi agrotechniczne, izolacja przestrzenna od innych roślin zbożowych oraz zrównoważone nawożenie, ograniczają liczebność skrzypionek.