Ślimaki są szkodnikami roślin rolniczych, warzywnych, ozdobnych, truskawek, upraw pod osłonami i w pieczarkarniach. Duże szkody powodują w roślinach rolniczych, zwłaszcza w uprawach rzepaku ozimego i pszenicy ozimej. Na plantacjach rzepaku niszczą liścienie i pierwsze liście. W pszenicy ślimaki zjadają zarodki i kiełki ziarna. Dlatego w uprawach rzepaku należy z nimi walczyć między siewem a wschodami roślin. Natomiast w pszenicy ozimej przed siewem, podczas siewu lub po siewie. Najlepsze efekty zwalczania ślimaków uzyskuje się w godzinach popołudniowych lub wieczornych.
Co lubią?
Ślimaki zjadają podziemne i nadziemne części roślin. W liściach robią nieregularne lub podłużne, poszarpane otwory, a na częściach podziemnych – płytkie wyżerki. Zwierzęta te są aktywne od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Optymalna temperatura ich rozwoju wynosi od 12 do180C. Największe szkody powodują w wilgotnym środowisku, na zwięzłych, lekko zasadowych glebach. Objawy żerowania powodowane przez ślimaki podobne są często do uszkodzeń czynionych przez larwy rolnic. Ale w miejscach ich żeru znajduje się zawsze zaschnięty, błyszczący śluz.
Ślimaki unikają suchego środowiska, nie lubią wiatru i ulewnych deszczów. Podczas suchej, słonecznej pogody przestają żerować i chronią się w miejscach ocienionych, wilgotnych, pod resztkami pożniwnymi, łętami, kamieniami, w zagłębieniach gruntu i innych miejscach o wysokiej wilgotności.
Ślimak pod lupą
Narząd gębowy ślimaków zbudowany jest z pojedynczej szczęki. Język pokryty jest tarką – twardymi wyrostkami. Ślimaki zeskrobują pokarm roślinny tarką lub odgryzają jego kawałki szczęką. Dolna część ciała jest przekształcona w spłaszczoną stopę, przystosowaną do pełzania.
Zimują najczęściej w formie galaretowatych, kulistych, błyszczących jaj składanych w zagłębieniach ziemi, pod resztkami roślin i innych zacienionych wilgotnych stanowiskach. Znaczna część jaj ginie w suchym środowisku. Są one jednak odporne na niskie temperatury i wytrzymują mrozy do –110C. Larwy podobne są do osobników dorosłych, rozwijają się bez przeobrażenia i linienia. Młode larwy najpierw żywią się resztkami materii organicznej i humusem, a następnie uszkadzają szczególnie najmłodsze rośliny. Najbardziej aktywne są w godzinach nocnych oraz w wilgotne i pochmurne dni.
Znaczna część lądowych gatunków ślimaków nie należy jednak do szkodników. Spełniają one pożyteczną rolę w środowisku, rozkładając substancję organiczną, poprawiają strukturę i właściwości chemiczne gleby.
Walka ze szkodnikiem
Podstawowym zabiegiem ochrony przed ślimakami jest osuszanie zbyt wilgotnych stanowisk, niszczenie chwastów, wykaszanie traw w sąsiedztwie upraw w rowach i na miedzach, a także usuwanie resztek pożniwnych, kamieni i innych przedmiotów leżących na ziemi, stanowiących kryjówki w okresach dla ślimaków niekorzystnych.
Na mniejszych działkach oraz w uprawach pod osłonami dobre wyniki w ochronie przed ślimakami można osiągnąć przez wykładanie w międzyrzędziach przynęt w formie przepołowionych bulw ziemniaków, korzeni marchwi lub innych warzyw, na których gromadzą się ślimaki. Ich szkodliwość można ograniczyć przez grabienie i motyczenie międzyrzędzi w celu wyrzucenia na powierzchnię jaj i młodych ślimaków, które wówczas szybko wysychają i giną.
Dobrym sposobem ograniczenia szkodliwości ślimaków na małych powierzchniach jest ich zbieranie rano i wieczorem.
W miejscach, gdzie ograniczona jest działalność człowieka, populacje ślimaków są niszczone przez licznych wrogów naturalnych, takich jak: drapieżne chrząszcze, ropuchy, jaszczurki, gawrony, jeże, krety i ryjówki. Należy więc chronić te pożyteczne zwierzęta.
Stosuje się też pasmowy wysiew parzących nawozów mineralnych w międzyrzędziach oraz od strony inwazji ślimaków: wapno palone lub kainit w dawce około 40 kg na 1000 m2. Nawozy te powodują odwodnienie ślimaków i ich zamieranie. Jednak należy zachować szczególną ostrożność, aby nawozem nie posypać liści. W miejscach pozbawionych roślin, w których wcześniej stwierdzono szczególnie duże zagrożenie przez ślimaki, można zastosować – w okresie przygotowywania pola do siewu lub sadzenia opylanie całej powierzchni wapnem palonym lub kainitem w dawce 400 kg jednego z nawozów w przeliczeniu na ha. Zabieg należy wykonać wieczorem dwukrotnie, w odstępie jednej godziny, stosując jednorazowo połowę zalecanej dawki. W znacznym stopniu redukuje on liczebność ślimaków.
Przynęty chemiczne
W wypadku większego zagrożenia zaleca się bardziej radykalną metodę zwalczania ślimaków przy zastosowaniu jednego z następujących środków ślimakobójczych (moluskocydów):
- Ślimax – 04 GB. Zawiera 4 proc. składnika czynnego metaldehydu – IV klasa toksyczności,
- Ślimakol 06 GB. Jako składnik czynny zawiera 6 proc. metaldehydu – IV klasa toksyczności,
- Anty-Ślimak Spies 04 GB. Zawiera 4 proc. składnika czynnego metaldehydu – IV klasa toksyczności,
- Mesurol Schneckenkorn 04 GB. Jako składnik czynny zawiera 4 proc. merkaptodimeturu – III klasa toksyczności,
- Mesurol Alimax 02 RB. Zawiera 2 proc. składnika czynnego merkaptodimeturu – III klasa toksyczności.
W uprawach warzywnych i ozdobnych preparaty stosuje się pasmowo w międzyrzędziach oraz na brzegach pola od strony migracji ślimaków, a w szklarniach i tunelach foliowych preparat należy rozsypywać między roślinami. Należy zwracać uwagę, aby środek nie dostał się na liście roślin.
Na polach, gdzie w roku przeszłym wystąpiła silna gradacja ślimaków, moluskocyd można zastosować na całej powierzchni.
Przed zastosowaniem moluskocydu należy uważnie przeczytać instrukcję jego stosowania umieszczoną na opakowaniu i ściśle przestrzegać podanych tam zaleceń dotyczących chronionych gatunków roślin, terminów zabiegów, dawek środka i bezpieczeństwa stosowania.
Szczególną ostrożność należy zachować przy stosowaniu szkodliwych środków należących do III klasy toksyczności w ogródkach działkowych i przydomowych, ze względu na wysoką toksyczność tych preparatów także dla organizmów pożytecznych. Można je wykorzystać w pułapkach przynęcających. Do tego celu należy użyć podstawki pod doniczki lub innego naczynia, gdzie wsypuje się po kilkanaście granul moluskocydu i tak przykrywa naczynia, aby pozostała szczelina umożliwiająca przedostanie się przez nią ślimaków.
Do najgroźniejszych szkodników upraw należą ślimaki nagie:
Pomrowik plamisty o długości 45 mm., ubarwienie ciała kremowe, słomkowe lub jasno kawowe,
Ślimak ogrodniczy o długości ciała 30-40 mm, barwy szaro czarnej lub brązowo czarnej,
Pomrowik polny o długości 40–50 mm barwy białej lub jasnobrunatnej,
Pomrów wielki o długości ciała 120–200 mm, barwa zmienna od cielistej do czarnej,
Pomrów cieplarniany o długości ciała 40–45 mm zmiennej barwie najczęściej słomkowo kremowej,
Ślimak wielki osiąga długość do150 mm., ubarwienie zmienne od pomarańczowego do prawie czarnego.
Ze ślimaków skorupkowych na plantacjach różnych roślin można spotkać następujące gatunki: ślimak winniczek, ślimak gajowy, ślimak ogrodowy oraz ślimak zaroślowy.
W warzywnictwie ślimaki atakują: marchew, pietruszkę, selery, buraki, fasolę, sałatę, warzywa kapustne i inne gatunki. W kwiaciarstwie uszkadzają cebule tulipanów, lilie, narcyzy, aksamitki, cynie i inne. W pieczarkarstwie wyżerają grzybnię i wyrastające owocniki. Najbardziej na uszkodzenia narażone są siewki i sadzonki różnych roślin. Mogą one być całkowicie zniszczone przez te szkodniki.
Autor pracuje w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach
Źródło: "Farmer" 17/2006
Obserwuj nas w Google News
Komentarze