Za dużo mniszka

Wiele roślin dwuliściennych uznawanych jest za pożądany element runi z racji cennego składu chemicznego, dużej smakowitości i chętnego wyjadania przez zwierzęta. Gdy występują one jednak w nadmiarze i utrudniają rozwój traw oraz obniżają plonowanie użytków zielonych, traktowane są jako chwasty.

Uporczywy chwast

Jedną z roślin częściej spotykanych na użytkach zielonych jest mniszek pospolity. To roślina wieloletnia o wysokości 10–30 cm. Rozmnaża się przez owoce roznoszone przez wiatr na duże odległości. Obecność tego gatunku daje się zauważyć zwłaszcza wiosną. Mniszek powtarza kwitnienie w ciągu sezonu wegetacyjnego jeszcze 1–2 razy, choć już mniej obficie. Jest rośliną agresywną i w skrajnych wypadkach może zdominować skład runi, zajmując prawie całą powierzchnię użytku zielonego. Eliminuje tym samym cenne gatunki traw, poważnie obniża plon i jakość zielonki. Jego usunięcie wymaga poniesienia sporych nakładów, przez co rosną koszty paszy.

Zwalczanie przez pielęgnację

Aby nie dopuścić do nadmiernego występowania mniszka pospolitego, należy w pierwszej kolejności zadbać o poprawę stosunków wodnych. Jednocześnie trawy należy kosić tak wcześnie, aby nie dopuścić do zakwitania i owocowania mniszka. W wypadku pastwisk ruń powinna być intensywnie spasana, a niedojady systematycznie wykaszane. Sposób użytkowania i zaproponowane zabiegi nie zniszczą mniszka, ale zdecydowanie powstrzymają jego dalsze rozprzestrzenianie i zapobiegną zwiększaniu się jego udziału w runi. Bardzo skutecznym sposobem walki jest przemienne użytkowanie gruntów. Stosowanie tego typu płodozmianu sprawia, że w okresie użytkowania pastwiskowego lub łąkowego niszczone są typowe chwasty polowe, natomiast wykorzystanie ich jako gruntów ornych uwalnia ziemię od chwastów łąkowo-pastwiskowych. W wypadku dużych obszarów użytków i silnego zachwaszczenia tą rośliną trzeba zastosować najradykalniejszy zabieg, jakim jest orka pługiem łąkowym w celu zlikwidowania starej darni i zasiew nowej mieszanki.

Herbicydy na mniszek

Chemiczne zwalczanie chwastów na użytkach zielonych jest trudne ze względu na występowanie na ich obszarze dużej różnorodności roślin o odmiennych właściwościach biologicznych. Możliwości stosowania herbicydów są więc zdecydowanie mniejsze niż w uprawie roślin polowych. Ograniczeniem jest niebezpieczeństwo zniszczenia runi razem z chwastami. Narażone na ich negatywny wpływ są zwłaszcza rośliny motylkowate drobnonasienne i zioła. Również pozyskiwanie zielonki jest utrudnione ze względu na konieczność przestrzegania odpowiednich okresów karencji. Wiele zabiegów agrotechnicznych, bardzo skutecznych w uprawie polowej, jak bronowanie, kultywatorowanie czy podorywka, z oczywistych względów także nie może być wykorzystywanych. W tych warunkach podstawową metodą walki z chwastami pozostaje stosowanie środków chemicznych. Dobór herbicydów do zwalczania mniszka pospolitego uzależniony jest od fazy rozwojowej tej rośliny.

Do zwalczania siewek mniszka zalecane są: Agritox 500SL (1,5 l/ha), Aminex 400 SL (2–2,5 l/ha) – okres prewencji dla zwierząt zapobiegający zatruciu 21 dni, Aminopielik D 450 SL (3 l/ha), Aminopielik Standard 600 SL (1,5 l/ha) – okres prewencji dla zwierząt 21 dni, Aminopielik Super 464 SL (0,8–1 l/ha) – okres prewencji dla zwierząt 21 dni, Chwastox Extra 300 SL (3 l/la w roku założenia użytku zielonego i 4–5 l/ha na starszych użytkach) – prewencja dla zwierząt 21 dni, Chwastox Super 450 SL (1,25–1,5 l/ha) – karencja na pastwiskach dla bydła mlecznego 21 dni, Chwastox Trio 540 SL (2 l/ha) – okres prewencji dla zwierząt 21 dni, Chwastox Turbo 340 SL (2 l/ha) – prewencja dla zwierząt 21 dni, Dicoherb 750 SL (1 l/ha), Dicopur 600 SL (1,5 l/ha) – prewencja dla zwierząt 21 dni, Duplosan Super 600 SL (1,5–2 l/ha), Lancet 530 EW (1–1,25 l/ha) – prewencja dla zwierząt 21 dni, Lontrel 300 SL (0,3–0,4 l,ha), MCPA 750 SL (1 l/ha) – prewencja dla zwierząt 21 dni, Pielik 85 SP (1–1,5 l/ha), Superselectyl 435 SL (2,5–4 l/ha), U 46 M- Fluid 500 SL (1,5 l/ha) – okres karencji od dnia ostatniego zabiegu do dnia zbioru i przeznaczenia do konsumpcji 42 dni.

Do zwalczania w pełni rozwiniętych roślin mniszka skuteczne są: Starane 250 EC – zalecana dawka wynosi 0,8–1,2 litra na hektar. Stosuje się go wiosną lub późnym latem, gdy mniszek osiągnie wysokość 8–10 cm i wytworzy przynajmniej 3–4 liście. Przy wczesnym występowaniu dawkę należy zwiększyć do 1,5 l. Po zastosowaniu tego preparatu wypas zwierząt może nastąpić po 7 dniach. Starane 250 EC (0,6–1 l/ha) + Chwastox Extra 300 SL (1,5 l/ha) – stosujemy je tak, jak oprysk samym Starane 250 EC. Wypas zwierząt jest możliwy po 21 dniach. Starane 250 EC (0,6–0,8 l/ha) + Aminopielik D 450 SL (2l/ha) – uwagi jak do poprzedniej mieszanki.

Chwastox Mix 292 EW (2–4 l/ha) – uwagi jak do poprzedniej mieszanki, ponadto preparat można także stosować 2–3 tygodnie po pierwszym pokosie w fazie formowania pąków kwiatowych przez mniszek. Fernando 225 EC (2–4 l/ha) – stosuje się go wczesną wiosną. Dawkę można dzielić. Rancho 242 EC (2 l/ha) – można stosować od wiosny do wczesnej jesieni, po wytworzeniu przez mniszek minimum 3–4 liści właściwych, ale nie później niż rośliny osiągną wysokość 25 cm.

Oprysk to nie wszystko

Należy pamiętać, aby po oprysku użytki zielone zasilić nawozami mineralnymi. Po zniszczonym mniszku pozostają bowiem puste miejsca, których powierzchnia jest tym większa, im więcej go rosło. Możliwość opanowania luk przez siewki chwastów stwarza niebezpieczeństwo powrotu do stanu wyjściowego. Zastosowanie po oprysku nawożenia azotem zapobiega temu poprzez silne rozkrzewienie się traw, wypełnienie powstałych luk i wytworzenie gęstej, zwartej runi. Użytki zielone na glebie mineralnej należy zasilić nawozem azotowym w dawce 40–60 kg N/ha. Nie wolno natomiast stosować nawożenia mineralnego na glebach organicznych.

Źródłem zachwaszczenia wtórnego są w dużym stopniu sąsiadujące nieużytki – miedze, przydroża i nieskoszone skarpy rowów. Najlepsza ochrona przed inwazją nasion z tych miejsc to gęsta ruń na łąkach i pastwiskach. Celowe jest więc uzupełnienie prac pielęgnacyjnych podsiewem mieszanką traw lub choćby koniczyną białą.

Skład botaniczny dobrego użytku

Na dobrej i trwałej łące wśród runi powinno się znaleźć:

50 proc. gatunków traw wysokich – kupkówka pospolita, tymotka łąkowa, kostrzewa łąkowa, mozga trzcinowata, stokłosa bezostna, rajgras wyniosły, wyczyniec łąkowy;
30 proc. traw niskich – wiechlina łąkowa, kostrzewa czerwona, życica trwała, mietlica biaława;
10 proc. motylkowatych drobnonasiennych – koniczyna łąkowa, koniczyna biała, koniczyna białoróżowa, komonica zwyczajna, lucerna chmielowa;
do 10 proc. ziół – mniszek pospolity, krwawnik pospolity, brodawnik jesienny, przywrotnik pasterski, krwiściąg lekarski, kminek zwyczajny.

Na dobrze użytkowanym pastwisku występują: