Zabieg T-3 zwalcza choroby kłosa

Ostatni zabieg, w którym stosowane są fungicydy w zbożach, określany jest jako tzw. T-3. Generalnie oprysk wykonuje się w fazie kłoszenia, co w skali BBCH zawiera się w przedziale 51-59, czyli od momentu, gdy szczyt kłosa wyłania się z pochwy i widać pierwszy kłosek do zakończenia kłoszenia, czyli gdy kłos jest całkowicie widoczny. Dokładny moment wykonania go zależy od kilku czynników m.in. od tego, czy był wykonywany zabieg T-2, czy ze względu na małą presję grzybów chorobotwórczych albo bardzo dobrą odporność odmiany na porażenie przez grzyby chorobotwórcze został on pominięty. Zależeć też będzie w dużej mierze od panujących warunków pogodowych, które przy dużej wilgotności i częstych deszczach sprzyjać mogą występowaniu fuzariozy kłosów czy septoriozy plew. W przypadku, gdy zabieg w terminie T-2 nie został wykonany, zalecane jest przyspieszenie aplikacji w terminie T-3. Jednocześnie jest to zabieg, który oprócz ochrony kłosa ma spełnić to zadanie w stosunku do dwóch bardzo ważnych dla roślin zbożowych liści - flagowego i podflagowego. Dla pszenicy są one w tym okresie głównym organem asymilacyjnym. Im dłużej są one zdrowe i zielone, tym bardziej można liczyć na pełniejsze wykorzystanie potencjału plonotwórczego uprawianej odmiany. Zabieg T-3 jest zabiegiem agrotechnicznym, którego podstawową funkcją jest utrzymanie tych organów asymilacyjnych w stanie wolnym od porażenia aż do czasu wejścia roślin w fazę dojrzewania i naturalnego zamierania.

Czynnikiem zaburzającym harmonijny rozwój roślin w tym okresie są panujące temperatury. Do optymalnego wzrostu i plonowania zbóż powinny zawierać się w przedziale 15-25 st. C. Niestety, zwykle są znacznie wyższe, szczególnie za dnia. Coraz częściej też towarzyszy im niedobór wody w glebie. Sumaryczne oddziaływanie wysokiej temperatury, silnego nasłonecznienia i okresowego niedoboru wody powoduje osłabienie roślin. Są one wówczas bardziej podatne na porażanie grzybami wywołującymi takie choroby, jak: mączniak prawdziwy (Blumeria graminis), septorioza plew (Stagonospora nodorum), fuzarioza kłosów (Fusarium spp.), rdza żółta (Puccinia striiformis), brunatna plamistość liści, DTR (Drechslera tritici-repentis), rdza brunatna (Puccinia recondita), rynchosporioza zbóż (Rhynchosporium secalis), septorioza paskowana liści (Mycosphaerella graminicola).

PRZED OPRYSKIEM ZIDENTYFIKUJ CHOROBĘ

Zabieg chemiczny będzie tylko wtedy skuteczny, gdy rolnik trafnie dobierze fungicyd, kierując się przy wyborze preparatu przede wszystkim obecnością w jego składzie takiej substancji czynnej, która gwarantuje eliminację występującego zagrożenia. Należy też kierować się zasadą, aby wykorzystywany w tym terminie preparat oparty był na innej substancji czynnej niż ta, która była wykorzystywana przy wcześniejszych opryskach. Wielokrotne posiłkowanie się tą samą substancją, np. tebukonazolem, może w przypadku niektórych sprawców chorób przyczynić się do powstania odporności. Minimalizacja skutków pojawiających się chorób w znacznym stopniu zależy też od szybkości reakcji plantatora. Zatem po stwierdzeniu pojawienia się choroby, należy niezwłocznie (o ile opady deszczu nie pokrzyżują zamierzeń) wykonać oprysk.

Trafny wybór środka grzybobójczego wymaga od rolnika umiejętności identyfikacji przeciwnika (pasożytniczego grzyba) na roślinach. W przypadku mączniaka prawdziwego jest to bodaj najłatwiejsze. Jego białe poduszeczki na liściu lub źdźble większość rolników potrafi rozpoznać. Gorzej z identyfikacją jego objawów na kłosie, a są to białe wałeczki grzybni u nasady kłoska lub kłosków.

Z innymi chorobami bywa jeszcze gorzej. Po czym poznamy, że kłosy zaatakowała np. rdza żółta? Należy wiedzieć, że gdy zielony jeszcze kłos opanowała ta choroba, to plewy lub całe kłoski przebarwiają się na beżowo lub słomkowo i zmiana barwy w krótkim czasie obejmuje znaczną część kłosa. Dla potwierdzenia, że mamy do czynienia z rdzą żółtą, należy wyrwać plewę z podejrzanych o porażenie kłosków. Gdy po jej wewnętrznej stronie będzie widoczny żółty lub pomarańczowy pył (teliospory grzyba), to znaczy, że zmiany na kłosie są na pewno wywołane przez rdzę żółtą. Gdy wnętrze plewy jest wolne od tego pyłu, a u nasady kłoska widoczne są struktury o barwie łososiowej lub różowej, to będzie oznaczać, że kłos porażony jest przez sprawcę lub sprawców fuzariozy kłosów. Innym przykładem choroby zwalczanej w terminie T-3 jest septorioza plew. Jej objawy na kłosie to fioletowo-brązowe przebarwienia plew na szczycie lub brzegach i nekroza osadki kłoska.

FUZARIOZA KŁOSÓW

Jedną z groźniejszych chorób zwalczanych w terminie T-3 jest fuzarioza kłosów. Choroba ta występuje w uprawie wszystkich zbóż. Grzyby rodzaju Fusarium powodujące chorobę wpływają nie tylko na obniżenie plonu, lecz także na pogorszenie jego jakości. Kłosy z objawami fuzariozy kłosów częściowo lub całkowicie wcześniej bieleją. Zdarzyć się może, że dokłosie również przedwcześnie zasycha. Ziarno z objawami porażenia jest zdrobniałe, pomarszczone i niekiedy towarzyszy mu zmiana barwy na pomarańczową lub różową - widoczne wtedy są pomarańczowe sporodochia grzyba. Charakteryzuje się również gorszymi parametrami technologicznymi, takimi jak białko i gluten. Zdarza się też, że ziarno jest porażone bezobjawowo, tzn. bez widocznych zmian na powierzchni ziarniaka. Gdy wyłoży się takie ziarniaki na pożywkę mikologiczną lub zasieje w glebie, będą widoczne objawy porażenia przez grzyby rodzaju Fusarium w postaci zgorzeli siewek. Grzyby te oprócz fuzariozy kłosów i wspomnianej zgorzeli siewek, którą zwalczamy poprzez wykonanie zabiegu zaprawiania, powodować mogą fuzariozę liści. Kolejną chorobą powodowaną przez grzyby rodzaju Fusarium jest fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni, której sprawców zwalcza się poprzez wykonanie zabiegu w terminie T-1, czyli od końca fazy krzewienia do początku strzelania w źdźbło (faza 1., 2. kolanka - BBCH 31-32). Ostatnim organem porażanym przez grzyby rodzaju Fusarium są kłosy. Zabieg T-3 zwalczający fuzariozę kłosów jest zakończeniem walki z grzybami z rodzaju Fusarium i ma duże znaczenie dla uprawianych roślin po chronionej uprzednio roślinie zbożowej. Oprócz wymienionych powyżej objawów grzyby powodujące fuzariozę kłosów wytwarzać mogą szkodliwe dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt mikotoksyny. Są to związki, które mogą wykazywać działanie kancerogenne, estrogenne i mutagenne. Powyższe przykłady szkodliwości fuzariozy kłosów wskazują na duże niebezpieczeństwo wystąpienia tej choroby. Dlatego tak ważne jest wykonanie zabiegu w terminie T-3.

TEST KOPERTOWY

Aby prawidłowo określić terminu zabiegu, można wspomóc się prostym testem kopertowym. W tym celu pobiera się z kilku miejsc plantacji po kilkanaście kłosów i umieszcza w kopercie, owijając je uprzednio zwilżoną bibułą lub ręcznikiem papierowym. Następnie umieszcza się je w szufladzie. Po 2-3 dniach należy obejrzeć kłosy pod kątem występowania białego, różowego, karminowego lub pomarańczowego nalotu. Jeżeli nie widać zmian, można wstrzymać się z zabiegiem, a test powtórzyć. Należy oczywiście brać pod uwagę inne choroby występujące w tym czasie na kłosach i liściu flagowym. W uprawie pszenicy występować mogą rdza żółta, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści (DTR), septorioza plew i czerń zbóż. W uprawie jęczmienia oprócz wystąpienia fuzariozy kłosów, która w przypadku jęczmienia browarnego może pogarszać parametry jakościowe piwa, zagrożenie może też stanowić rynchosporioza, której objawy widoczne są w postaci brązowych przebarwień krótkich odcinków ości jęczmienia. W pszenżycie występować mogą te same choroby jak pszenicy, ale również rynchosporioza. Wspomniana rdza żółta, której sprawcą jest grzyb Puccinia striiformis, to choroba, której coraz więcej poświęca się badań naukowych ze względu na przystosowanie się patotypów grzyba do cieplejszych temperatur. Dlatego też choroba, która pojawiała się w latach chłodniejszych ze względu na dłuższy okres występowania, zaczęła stanowić większe zagrożenie. Związane jest to również z jej występowaniem „pod plewką” - w celu zaobserwowania pojawienia się choroby z podejrzanych (pobielałych) kłosów należy odgiąć plewę, ponieważ w jej wewnętrznej części występują uredinia - zarodniki grzyba w postaci drobnego, żółtego pyłu.

Do stosowania w terminie T-3 zarejestrowanych jest wiele fungicydów (tabela), które mogą być użyte do początku fazy kłoszenia z możliwością przesunięcia w przypadku niektórych fungicydów do końca fazy kwitnienia, a nawet do dojrzałości wodnej ziarna. Zastosowanie zabiegu „na kłos” zamyka ochronę zbóż przed grzybami chorobotwórczymi.