Głównym miejscem fotosyntezy u roślin rolniczych są liście. Aby liście mogły w procesie fotosyntezy absorbować energię słoneczną na Ziemi z oddalonego o 150 mln km Słońca, powinny być w pełni zdrowe. W takiej sytuacji liście zbóż, pochwy liściowe i inne części tych roślin, np. plewy i ości kłosów, przy udziale światła słonecznego mogą same się rozwijać, produkując z CO2 i innych nieorganicznych materiałów pochodzących ze środowiska swoje cząsteczki, przykładowo białka i węglowodany. Miejscem fotosyntezy u roślin są chloroplasty. Na powierzchni jednego milimetra kwadratowego mieści się około pół miliona chloroplastów, a na centymetr kwadratowy może przypadać nawet 20 tys. szparek odpowiedzialnych za regulację stosunków wodnych w komórkach liści poprzez wpływ na transpirację liści i innych zielonych części zbóż. Rola aparatów szparkowych, gdy liście są zdrowe, jest ogromna. Nie każdy producent zbóż zdaje sobie sprawę z tego, że 95 proc. wody wydostaje się z rośliny przez aparaty szparkowe. Gdy zboża są zdrowe, blaszki liściowe mają właściwy turgor, bo nie brakuje wody w glebie, aparaty szparkowe są otwarte w dzień, a zamknięte w nocy, dzięki czemu zapewniona jest ochrona roślin przed utratą wody. Przy zdrowej blaszce liściowej przy niedoborze wody w ciągu dnia szparki są zamknięte. W takiej sytuacji fotosynteza jest spowolniona, ale woda dłużej jest zatrzymywana w roślinie, co pozwala najczęściej roślinom doczekać się opadu deszczu.

Tylko zdrowe liście mogą zbudować solidny plon ziarna. Standardowo zboża w wiosennej agrotechnice wymagają 2- lub 3-krotnej ochrony, w tzw. terminach T-1, T-2 oraz T-3. Pierwszy zabieg
(T-1) tworzy fundament do rozwoju rośliny. Ma on za zadanie ochronić korzenie, podstawę źdźbła i dolne liście.

Kiedy wykonać zabieg T-2?

Drugim zabiegiem jest zabieg w terminie T-2. Przyjmuje się, że zabieg ten ma za zadanie ochronę górnych liści, utrzymanie ich powierzchni bez objawów obecności grzybów powodujących choroby zbóż. Wykonywany jest najczęściej w fazie BBCH 39-49, od momentu kiedy liść flagowy jest całkowicie rozwinięty i widoczny jest języczek ostatniego liścia do fazy widoczne pierwsze ości. Kiedy można przyspieszyć wykonanie zabiegu T-2? Powodem wcześniejszego wykonania zabiegu opryskiwania może być wystąpienie po zabiegu w terminie T-1 takiego nasilenia występowania choroby, które jednoznacznie wskazuje na osiągnięcie wartości progu szkodliwości. Innym powodem może być uprawa odmiany nieodpornej lub takiej, w której odporność została przełamana, a warunki uprawy, przebieg pogody wskazują na zwiększone ryzyko rozwoju sprawcy choroby. Wcześniej też wykonuje się zabieg w terminie T-2 w przypadku, gdy nie wykonywano zabiegu w terminie T-1, ponieważ nie było takiej potrzeby ze względu na to, że zastosowano zaprawianie dobrą wieloskładnikową zaprawą i fungicyd donasienny, co pozwoliło przez dłuższy czas na utrzymanie plantacji, np. jęczmienia, w dobrym stanie zdrowotnym, a zbliża się okres, w którym zastosowane w zaprawie substancje czynne tracą swoje działanie z powodu upływu czasu.

W programie ochrony, który stosuje się w terminie T-2, powinno zwrócić się uwagę na niebezpieczeństwo wystąpienia w pszenicy i pszenżycie rdzy żółtej, a w jęczmieniu ramularii. Nie jest to łatwe, ponieważ rdze, w tym rdza żółta, mają po zakażeniu okres utajonego rozwoju. Wynika z tego, że grzyb rozwija się przez 7 dni w komórkach liści, a nie są widoczne objawy choroby. Choroba jest widoczna początkowo w postaci chlorotycznego paska o długości 6-8 mm pomiędzy nerwami liścia. Następnego dnia takich pasków jest więcej – 3-4, a na najstarszym pojawiają się ułożone wzdłuż nerwów wypukłe, żółte lub pomarańczowe wałeczki. Po kilku godzinach wałeczki okryte skórką pękają i wysypują się z nich zarodniki propagacyjne – uredospory. Następnie z dnia na dzień uredinii (wałeczków) przybywa. Pokrywają one większą część blaszki liściowej, uwalniają się z nich masy kulistych, żółtych zarodników, podobnie jest w przypadku porażenia przez inne rdze, z tym że rdza żółta tworzy uredinia liniowo, a inne rdze uredinia tworzą w rozproszeniu i mają barwę brunatną. Ramularia pojawia się na liściach jęczmienia przed kłoszeniem w postaci małych brązowych nekroz o kształcie beleczek o długości 3-5 mm. Sprawca choroby rozwija się w szybkim tempie, gdy temperatura wynosi kilkanaście stopni i wilgotność powietrza jest wysoka. Objawy tej choroby podobne są do objawów plamistości siatkowej liści jęczmienia. Grzyba powodującego ramularię jęczmienia skutecznie zwalczają fungicydy zawierające triazole i strobiluryny lub s.cz. z grupy SDHI.

Na jakie substancje czynne stawiać?

Do stosowania w terminie T-2 zarejestrowanych jest wiele środków grzybobójczych. Zawierają one zróżnicowane s.cz. z różnych grup chemicznych. Działają one zarówno układowo, jak i wgłębnie. Są one wymienione na przykładzie pszenicy, bo w tym gatunku środków do zastosowania w terminie T-2 jest największa liczba, czyli krótko mówiąc, jest z czego wybrać. Przy dużym nasileniu chorób zalecamy, aby do wykonania zabiegu w terminie T-2 wybrać fungicyd wieloskładnikowy, przykładowo składający się z s.cz. z grupy chemicznej karboksyamidów, triazoli i strobiluryn. Przy mniejszej spodziewanej presji grzybów chorobotwórczych można użyć na własną odpowiedzialność mieszaniny dwóch s.cz. z grupy np. triazoli lub triazoli i strobiluryn.

Chora blaszka liścia flagowego i podflagowego to brak kontroli nad gospodarką wodną roślin, a tym samym więdnięcie (strata turgoru) roślin. Każda plama nekrotyczna, poduszeczka grzyba
(Blumeria graminis, Puccinia spp., DTR) to duża strata dla zbóż, bo tylko zdrowe liście budują plon.