W ubiegłym roku cukrownie “Łubna”, “Ropczyce”, “Cerekiew”, “Wróblin”, “Strzelin”, “Małoszyn” i “Strzyżów”, należące do grupy Südzucker prowadziły doświadczenia z burakami w 11 miejscowościach na Śląsku oraz w rejonie południowo-wschodnim. Były to doświadczenia odmianowe, w tym założone w warunkach prowokacyjnych i przy nasileniu rizomanii, ale także oceniające skuteczność zapraw insektycydowych i fungicydów stosowanych podczas wegetacji buraków.

Odmiany
W doświadczeniach założonych w ośmiu miejscowościach porównywano 22 odmiany buraków pod względem energii i polowej zdolności wschodów (liczonej po 21 i 28 dniach od siewu), plonu korzeni, zawartości cukru i związków melasotwórczych w korzeniach, plonu technologicznego cukru oraz zdrowotności korzeni. Wszystkie odmiany wysiano na poletkach trzyrzędowych o długości 8 m. Gęstość siewu wynosiła 6 cm w rzędzie. Następnie wykonano przerywkę, by pozostawić rośliny co 24 cm w rzędzie.

Oceniano odmiany: Alyssa, Andante, Atlas, Canasta, Compass, Elektron, Henrike, Henrietta, Isolda, Kawejana, Kujawska, Lubelska, Lupus, Miranda, Monza, Picasso, Poljana, Prince, Ricarda, Samuraj, Tomba i Zawisza.

Najwyższą polową zdolność wschodów po 21 dniach od siewu uzyskały odmiany ( proc.): Henrietta i Zawisza - 65, a najniższą Kawejana - 56 i Elektron - 51. Tydzień później najwyższą polową zdolnością wschodów odznaczały się ( proc.): Henrike, Henrietta, Lupus i Zawisza - 71, a najmniejszą Kawejana - 62 i Elektron - 58. Pożądane jest by nasiona buraków kiełkowały jak najszybciej. Udowodniono bowiem, że roślina która pierwsza wzejdzie w polu szybciej rozwija się i wydaje większy plon niż rośliny wschodzące później. Natomiast wysoka polowa zdolność wschodów, czyli stosunek liczby roślin które wzeszły w polu do ilości wysianych nasion jest decydująca o obsadzie roślin, szczególnie w sytuacji siewów “na gotowo”, gdy nie wykonuje się przerywki. Gdy wiele nasion nie kiełkuje w polu, pojawiają się puste miejsca w rzędzie.

Przeciętny plon korzeni ze wszystkich badanych odmian wyniósł 60 t z hektara. Najwyżej plonowały (t/ha): Miranda i Samuraj - 64, a najniżej: Elektron - 57 i Isolda - 56.

Średnia zawartość cukru w korzeniach była bardzo wysoka i wyniosła 19,2 proc.. Najwięcej cukru zawierały korzenie odmian ( proc.): Isolda - 19,8 i Elektron - 19,6, a najmniej Zawisza - 18,9, Miranda i Ricarda - 18,6.

Przeciętny technologiczny plon cukru wyniósł 10,3 t/ha.
Największy plon cukru uzyskano stosując odmiany (t/ha): Samuraj - 11, Kujawska, Lubelska, Lupus - 10,6, a najmniejszy u odmian: Elektron - 9,9 i Isolda - 9,8.

Wyniki te dowodzą, że wybór odpowiedniej odmiany może przynieść znaczną zwyżkę plonu, zarówno korzeni jak i cukru, szczególnie przy intensywnej uprawie. Trzeba jednak pamiętać, że doświadczenia odmianowe pokazują potencjalne możliwości odmian, które mogą być dopiero wykorzystane przy poprawnej agrotechnice.

Warunki prowokacyjne
W dwóch miejscowościach doświadczenie odmianowe założono w warunkach prowokacyjnych: niskie pH, mała zawartość fosforu i potasu w glebie, niewłaściwy przedplon - lucerna, obecność podeszwy płużnej, aby zbadać wpływ warunków stresowych na plonowanie odmian.

Najwyższą polową zdolność wschodów odmian po 21 dniach od siewu uzyskały odmiany ( proc.): Henrike - 72, Henrietta i Ricarda - 70, a najniższą Kawejana - 60 i Elektron - 59. Tydzień później polowa zdolność wschodów była największa w wypadku odmian: Henrike - 74 i Miranda - 73, a najmniejsza Kawejana, Poljana - 64 i Elektron - 63.
Przeciętny plon korzeni ze wszystkich badanych odmian wyniósł 61 t z hektara. Najwyżej plonowały (t/ha): Henrike - 65, Miranda - 64, a najniżej: Prince - 56 i Compass - 51.

Średnia zawartość cukru w korzeniach była dość duża i wyniosła 19,4 proc. Najwięcej cukru zawierały korzenie odmian: Elektron, Henrietta, Isolda - 20 proc. a najmniej Miranda, Poljana - 18,9 i Ricarda - 18,5 proc.

Przeciętny technologiczny plon cukru wyniósł 10,6 t/ha. Największy plon cukru uzyskano stosując odmiany (t/ha): Henrike - 11,5, Henrietta, Lupus, Samuraj - 11,2, a najmniejszy u odmian: Prince - 9,9 i Compass - 8,9.

Pola z rizomanią
Cała Europa boryka się z problemem rizomanii. Jest to choroba wirusowa atakująca buraki, a przenoszona przez grzyb zasiedlający glebę. Na przykład w Słowacji zakłada się, że rizomania występuje na każdym polu! Ostatnio problem ten dotyka coraz bardziej także naszych rolników. Dlatego na polach, na których w latach poprzednich stwierdzono za pomocą testu Elisa występowanie wirusa rizomanii, założono doświadczenie z 11 odmianami buraków cukrowych, odpornymi na rizomanię: Andante, Canasta, Cartouche, Casino, Elektron, Esperanza, Georgina, Gryf, Henrike, Henrietta i Picasso oraz 3 odmianami standardowymi: Isolda, Lubelska i Prince.

Polowa zdolność wschodów po 28 dniach od siewu była najwyższa dla odmian ( proc.): Henrietta - 75, Henrike, Georgina - 74, a najmniejsza dla Andante - 64 i Elektron - 60.

Przeciętny plon korzeni z wszystkich badanych odmian wyniósł 65 t z hektara. Najwyżej plonowały (t/ha): Cartouche, Esperanza - 75, a najniżej: Isolda - 49 i Lubelska - 44.

Obecność wirusa rizomanii spowodowało obniżenie zawartości cukru w korzeniach. Średnio dla wszystkich odmian wyniosła ona tylko 17 proc. Najwięcej cukru zawierały korzenie odmian ( proc.): Henrietta - 18,5 i Henrike - 17,9, a najmniej cukru miały buraki odmian: Prince - 15,3 i Lubelska - 15,2.

Przeciętny technologiczny plon cukru wyniósł 9,8 t/ha. Największy plon cukru uzyskano stosując odmiany (t/ha): Cartouche, Esperanza - 11,3, a najmniejszy zanotowano u odmian: Isolda - 6,9 i Lubelska - 5,9.

Wyniki te wyraźnie pokazują, że w warunkach zagrożenia buraków porażeniem rizomanią konieczna jest uprawa odmian tolerancyjnych lub odpornych na tę chorobę, bo jest to jedyny sposób walki z tą chorobą. W innym wypadku, wysiew odmian standardowych, czyli o braku odporności na rizomanię, mija się z celem, bo uzyskiwane plony korzeni i cukru czynią całą uprawę nieopłacalną.

Testowanie zapraw
Badano jedną odmianę buraków zaprawianą czterema zaprawami insektycydowymi pod względem polowej zdolności wschodów (po 21 i 28 dniach od siewu), plonu korzeni, zawartości cukru i związków melasotwórczych w korzeniach oraz plonu technologicznego cukru. Wszystkie nasiona wysiano na poletkach trzyrzędowych o długości 8 m. Gęstość siewu wynosiła 16,5 cm, nie wykonywano przerywki. Badano następujące insektycydy: Cruiser 70 WS, Furadan 480 FS, Gaucho 70 WS, Montur 190 FS.

Polowa zdolność wschodów po 21 dniach od siewu była największa w wypadku zapraw ( proc.): Gaucho i Montur - 62, a najmniejsza dla nasion zaprawionych Furadanem - 58 (podobnie kontrola). W siedem dni później kolejność zapraw pod względem skuteczności była podobna ( proc.): Gaucho - 71, Furadan - 66 (kontrola 65).

Plony korzeni przy zastosowaniu poszczególnych zapraw (t/ha): Gaucho - 63, Furadan - 61. Poletka obsiane nasionami bez zaprawy insektycydowej - 60 t/ha.

Zawartość cukru w korzeniach wyniosła w wypadku zapraw ( proc.): Cruiser, Montur - 18,5, a Gaucho i Furadan - 18,4 (tyle samo co kontrola).

Technologiczny plon cukru był największy w kombinacji z zastosowaniem preparatów Cruiser, Gaucho - 10,1 t z hektara oraz Montur - 10, a najmniejszy z Furadanem - 9,6 (tak jak kontrola).

Fungicydy
Porównywano skuteczność czterech fungicydów pod względem plonu korzeni, zawartości cukru i związków melasotwórczych w korzeniach oraz plonu technologicznego cukru. Poletka były sześciorzędowe o długości 8 m, wszystkie obsiano jedną odmianą. Nasiona wysiano w rzędzie co 6 cm. Po przerywce rośliny pozostawiono w rzędzie co 24 cm. Zabiegi wykonano w momencie pojawienia się pierwszych objawów choroby.

Testowane fungicydy: Alert 375 SC (1 litr na hektar), Allegro 250 SC (0,7 litra na hektar), Eminent 125 SL (0,8 litra na hektar) i Horizon 250 EW (0,8 litra na hektar).

Zastosowanie Allegro zapewniło uzyskanie 67 t korzeni z hektara, Alertu - 65, Eminetu i Horizonu - 64 t z hektara.

W wypadku kombinacji z Alertem i Horizonem zawartość cukru wyniosła 19,2 proc. z Allegro - 19,1 proc. a z Eminentem - 19 proc.

Największy technologiczny plon cukru (t/ha) uzyskano po zastosowaniu Allegro - 11,4 i Alertu - 11,1. Mniejsze plony cukru zapewniało zastosowanie Horizonu - 10,8, a najmniejsze Eminentu - 10,7.

Źródło: "Farmer" 03/2005