Pierwszym polskim hodowcą ziemniaków był Henryk Dołkowski. Urodził się w roku 1841 w Kętach, na pograniczu zachodniej Galicji i Śląska. Jego ojciec był kupcem i właścicielem folwarku Kamieńszczyzna. W roku 1887, po ślubie z córką Adama Śmiłowskiego - rolnika dzierżawcy, Henryk Dołkowski porzucił zawód kupiecki i zaczął gospodarować na dwóch folwarkach w Małopolsce: w Nowej Wsi i Hecznarowcu. W roku 1877 rozpoczął prace hodowlane w celu uzyskania odmian plennych i odpornych na zarazę. W 1890 r. kolekcja Dołkowskiego liczyła 60 odmian, za które otrzymał medal na wystawie rolniczej w Wiedniu.

W roku 1892 kupił od Dołkowskiego sadzeniaki ks. Romuald Zaymusz z Bieżyc, na Węgrzech, i rozdał za darmo Słowakom, pomagając biednej ludności. Zobowiązał obdarowanych do oddania takiej samej ilości sadzeniaków sąsiadom w następnym roku. Tą drogą odmiany Dołkowskiego szybko rozpowszechniły się na północy Węgier. Były to odmiany wysokoplenne, o dużej zawartości skrobi i odporne na zarazę. Hodowla Henryka Dołkowskiego odegrała olbrzymią rolę w rozwoju hodowli twórczej ziemniaków w Polsce, dostarczając rolnikom około 100 odmian, które byłe lepsze od zagranicznych.

W roku 1887 rozpoczął hodowlę ziemniaków Wilibald Modrow w Gwiździnach, w powiecie lubawskim. W roku 1890 ich hodowlę w zaborze rosyjskim rozpoczęli Karol i Teodor Drewitzowie z Całowania koło Otwocka. Wyhodowane tam w roku 1909 odmiany Syrena i Warszawa wydały wysokie plony w doświadczeniach przeprowadzonych w Stacji Doświadczalnej w Sobieszynie koło Ryk: Warszawa - 28 t, Syrena - 22 t z hektara. W roku 1912 na Wszechrosyjskiej Wystawie Nasion i Maszyn do Czyszczenia Ziarna w Petersburgu hodowla ziemniaków z Całowania otrzymała Wielki Złoty Medal za doskonałe odmiany. W późniejszych latach wyhodowano w Całowaniu odmiany: Białe Wczesne, Garwolin, Klio, Norma, Świder i Almy.

Do roku 1939 powstały w Polsce nowe ośrodki hodowli ziemniaków. W roku 1918 Edward Potworowski zorganizował hodowlę w Goli, w powiecie gostyńskim. Wyhodowano tam między innymi takie odmiany, jak Hultaj, Pirala i Wiarus. Pierwsze odmiany odporne na raka: Hetman, Kmieć, Prymus i Włoszanowskie wyhodowano w spółce akcyjnej "Siew" we Włoszanowie, w powiecie żnińskim, która powstała w roku 1920. W roku 1921 zorganizowano hodowlę w Dolnem Rzeszowskim, gdzie wyhodowano odmianę Rychliki Przeworskie. Od roku 1923 w Kazimierzy Wielkiej, w powiecie pińczowskim, w firmie "Selekta" wyhodowano odmiany Grom i Świt. W roku 1925 Stanisław Lipiński rozpoczął hodowlę ziemniaków w Zaturcach na Wołyniu.

Do roku 1939 hodowla twórcza ziemniaków była prowadzona przez różne firmy w: Całowaniu, Dębicy, Dolnem Rzeszowskim, Goli, Gwiździanach, Kazimierzy Wielkiej, Lipiej Górze, Nowej Wsi, Pońcu, Rogalinie, Skomorochach, Sobieszynie, Sobótce, Włoszanowie, Wólce Prackiej, Zatorcach, Żremiencinie.

Zaraz po II wojnie światowej przystąpiono do zabezpieczenia ocalałego materiału hodowlanego i nasiennego ziemniaków. Z polecenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych powołano w roku 1945 Wydział Nasienny przy Oddziale Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Bydgoszczy. Akcją tą kierował na Pomorzu Zachodnim Kazimierz Roguski, który w latach 1925-1944 prowadził w Koszycach, niedaleko Opatowa, hodowlę pszenicy, buraków pastewnych i ziemniaków. Wraz z zespołem zabezpieczył materiały hodowlane między innymi w Wyszoborzu, Bożniewiczach, Strzekęcinie i Żołędnie.
W lipcu 1945 r. powstały Państwowe Zakłady Hodowli Roślin. Ich dyrektorem została Jadwiga Lekczyńska, wieloletni pracownik hodowli roślin i nasiennictwa w okresie międzywojennym. W ramach tej instytucji zorganizowano sieć stacji hodowli ziemniaków. Pracami hodowlanymi kierował Kazimierz Roguski. W Wyszoborzu hodowlę krzyżówkową ziemniaków rozpoczął Stanisław Lipiński, uznawany za twórcę hodowli krzyżówkowej ziemniaków. Już w roku 1947 podjęto próby hodowli odmian odpornych na stonkę ziemniaczaną. Po powrocie z Francji, jesienią 1950 r., Edmund Werner przystąpił w Pszczynie do organizowania badań nad odpornością materiałów hodowlanych na stonkę ziemniaczaną.

Dzięki dobrze przemyślanemu programowi ratowania materiałów hodowlanych po II wojnie światowej, polskie rolnictwo miało do dyspozycji sadzeniaki odmian o wysokiej wartości użytkowej. Oprócz Jadwigi Lekczyńskiej i Kazimierza Roguskiego duże zasługi na tym polu położyli: Izabella Cieślewicz, Zbigniew Czyżewicz, Alina Daszkiewicz, Tadeusz Derpa-Dzierzbicki, Stanisław Dmochowski, Maria Dziewońska, Bronisław Fiszer, Teresa Grzelińska, Michał Jankowski, Anna Krynicka, Zygmunt Krzywda, Jerzy Kubicki, Tadeusz Lerchenfeld, Anatol Listowski, Henryk Łuniewski, Helena Milewska, Stanisław Molga, Bohdan Moraczewski, Zygmunt Niegolewski, Jerzy Radwański, Bolesław Rychliński, Stanisław Szołkowski, Maria Trzcińska, Edmund Werner. W latach 1945-1955 hodowla ziemniaków była prowadzona w 42 stacjach.

W roku 1946 powierzchnia uprawy ziemniaków w Polsce wynosiła 1,7 mln hektarów. Z tej powierzchni zbierano prawie 19 mln ton ziemniaków, a plony wynosiły 11,2 t z hektara. Utworzono wtedy kilka stacji hodowli roślin, zajmujących się hodowlą ziemniaków: Krokowa, Strzekęcin, Dybowo, Celbowo, Wyszobórz, Woźnice, Płochocin, Mielno. W Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin utworzono Zakład Ziemniaka i Innych Roślin Korzeniowych, którego kierownikiem został Kazimierz Roguski. W ramach tego zakładu działały stacje hodowlano-badawcze w Zamartem, Starym Olesnie, Młochowie i Bąkowie, a także laboratoria w Gdańsku-Wrzeszczu i w Krakowie.

W latach 1945-1985 wyhodowano 95 odmian ziemniaków, których autorami było 46 hodowców. Najbardziej znani to Kazimierz Roguski, Zygmunt Niegolewski, Stanisław Lipiński i Jadwiga Lekczyńska.

Coraz większe znaczenie gospodarcze ziemniaków było jednym z powodów powstania Instytutu Ziemniaka w Boninie. Na stanowisko dyrektora Instytutu powołano prof. Wojciecha Gabriela, a jego zastępcą do spraw naukowych został prof. Kazimierz Roguski. Instytut Ziemniaka działał do 31 grudnia 1996 r. Został wówczas włączony, jako zakład, do Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie. Pracownicy Instytutu Ziemniaka w Boninie otrzymali w roku 1984 Nagrodę Państwową II stopnia za opracowanie metod hodowli odpornościowej i uzyskanie ziemniaków odpornych na wirusy Y i liściozwoju. W latach 1976, 1981 i 1993 zespoły pracowników Instytutu zostały wyróżnione nagrodami Ministra Rolnictwa.

W roku 2002 powierzchnia uprawy ziemniaków na świecie wynosiła 19 mln hektarów, a zbiory - 307 mln ton. Na jednego mieszkańca globu przypadało 50 kg ziemniaków rocznie. Średnie plony z hektara wyniosły 16 ton. W tym samym roku w Polsce uprawiano ziemniaki na powierzchni 803 tys. ha, a zbiory wyniosły 15,5 mln ton, przy plonach 19 t z hektara. Na jednego mieszkańca przypadało 645 kg ziemniaków.

Źródło: "Farmer" 06/2005