Efektywność chemicznych środków chwastobójczych uzależniona jest od terminowego wykonania zabiegów, wrażliwości i fazy rozwojowej poszczególnych gatunków chwastów, stanu i stopnia zachwaszczenia pola, doboru odpowiedniej substancji aktywnej do występującego zachwaszczenia, sprawności sprzętu oraz warunków pogodowych.

Umiejętne powiązanie wymienionych czynników oraz posiadana wiedza pozwalają uzyskać wysoką skuteczność chwastobójczą wykonywanych zabiegów w okresie wegetacji roślin.

W nadchodzącym sezonie wegetacyjnym plantatorzy buraka cukrowego mają do dyspozycji ponad 60 herbicydów opartych na 17 substancjach aktywnych.

Jednak pomimo tak bogatego asortymentu, ochrona buraka cukrowego przed chwastami nadal przysparza wiele problemów. W głównej mierze uzależnione jest to od warunków atmosferycznych.

Powszechnie wiadomo, że największą skuteczność chwastobójczą uzyskuje się w warunkach ciepłej i wilgotnej pogody stymulującej wzrost i rozwój roślin. W takich warunkach ochrona plantacji buraka nie powinna sprawić większych kłopotów, a występujące problemy wynikają z opóźnienia terminu zabiegu lub nieodpowiedniego doboru substancji aktywnej do występującego zachwaszczenia.

W momencie pisania tego artykułu trudno jest przewidzieć, jakie warunki pogodowe będą panowały w maju.

W związku z tym zostaną omówione zasady prowadzenia chemicznego zwalczania chwastów metodą dawek dzielonych ze szczególnym uwzględnieniem wszystkich możliwych czynników ograniczających efektywność chwastobójczą zastosowanych nalistnie herbicydów.

Dobór substancji aktywnych do występująceg o zachwaszczenia

Uzyskanie dobrego efektu chwastobójczego przy zastosowaniu metody dawek dzielonych wiąże się z trafnym doborem substancji aktywnych herbicydów do występującego na polu zachwaszczenia (tab.1).

W przypadku gotowych formulacji, plantator ma możliwość użycia w jednym zabiegu 4 substancji aktywnych, natomiast w mieszankach herbicydowych nierzadko i 5 substancji. Wzajemne współdziałanie poszczególnych substancji aktywnych umożliwia uzyskanie wysokiego efektu chwastobójczego w stosunku do ponad 20 gatunków chwastów.

Dokładny wykaz został opublikowany w 2. numerze Farmera z tego roku.

W strukturze zachwaszczenia, zwłaszcza w przypadku opóźnienia lub przegapienia wykonania kolejnego zabiegu nalistnego, mogą występować chwasty w zróżnicowanych fazach rozwojowych.

W takiej sytuacji plantator ma do wyboru trzy rozwiązania: zwiększenie dawki herbicydu (lub komponentów mieszanek herbicydów) albo dodanie do podstawowej dawki herbicydu adiuwanta, przyspieszenie wykonania kolejnego zabiegu, dostosowanie substancji aktywnej do fazy rozwojowej chwastów.

W ochronie buraka cukrowego taka możliwość występuje, choć w niewielkim zakresie (tab. 2). Nie należy jednak liczyć, że zastosowane inne substancje aktywne są w stanie skutecznie eliminować chwasty w zaawansowanych fazach rozwojowych. Jako przykład można podać zwalczanie chwastów rumianowatych, gdzie chlopyralid stosujemy jedynie do fazy rozety.

Stosowanie herbicydów w niesprzyjających warunkach atmosferycznych

Niewielka ilość opadów lub ich nierównomierny rozkład powodują u roślin za hamowanie wzrostu, obniżenie transpiracji i fotosyntezy, więdnięcie, przedwczesne zasychanie liści oraz zmniejszenie pobierania składników pokarmowych.

W tak niekorzystnych warunkach dla wzrostu i rozwoju, chwasty mają jedną zasadniczą przewagę nad roślinami uprawnymi - są do nich przystosowane.

W przypadku suszy wytwarzają one grubszą kutykulę oraz nalot woskowy na powierzchni liści. Ponadto niektóre gatunki, zwłaszcza z rodziny kapustowatych oraz komosa biała przyspieszają rozwój generatywny, a tak wcześnie "podstarzałe" chwasty trudno jest zwalczyć za pomocą chemicznej ochrony.

W okresie ciepłej, wiosennej pogody w strukturze zachwaszczenia pojawia się większa liczba gatunków ciepłolubnych, np.: chwastnicy jednostronnej oraz szarłatu szorstkiego. Jeśli weźmiemy pod uwagę obydwa czynniki (wysoką temperaturę oraz brak opadów) wpływające na rozwój tych gatunków chwastów, to wzrost temperatury powoduje wolniejsze tempo rozwoju chwastnicy jednostronnej. Natomiast powyższa zależność w mniejszym stopniu dotyczy szarłatu szorstkiego, gdyż gatunek ten charakteryzuje się większą elastycznością w stosunku do warunków wilgotnościowych.

W warunkach niedoboru opadów, najlepszym terminem do wykonania oprysku jest późny wieczór. Wykonanie go o tej porze oraz dodanie do cieczy opryskowej adiuwantów wpływa na dłuższe utrzymanie się kropli na powierzchni liści, wolniejsze odparowanie, stopniowe formowanie depozytu oraz lepsze wchłanianie substancji aktywnych. Szczegółowe informacje dotyczące możliwości łącznego stosowania herbicydów z adiuwantami zawarte są w etykietach-instrukcjach poszczególnych preparatów.

Dobór aparatury oraz jakości wody do sporządzenia cieczy opryskowej

W ostatnich latach, w okresie wiosennym plantatorzy buraka cukrowego są często zmuszeni do przekładania zabiegu herbicydowego ze względu na silne porywy wiatru (przekraczające 3 m/s).

Znoszenie cieczy opryskowej, a zarazem jej nierównomierne naniesienie to kolejny czynnik ograniczający skuteczność chwastobójczą stosowanych zabiegów chemicznych. Ponadto znoszenie cieczy użytkowej podczas wykonania zabiegu stwarza zagrożenie dla ochrony środowiska naturalnego oraz uszkodzenia plantacji sąsiednich.

W przypadku wystąpienia trudnych warunków do wykonania oprysku zaleca się zastosowanie następujących rozpylaczy: - niskoznoszeniowe (inne nazwy to antydryftowe lub przeciwznoszeniowe) pozwalające na przeprowadzenie zabiegu w warunkach mniej korzystnych, przy standardowej ilości wody - jeśli zastosujemy mniejsze rozpylacze (02 lub 03).

- eżektorowe dwustrumieniowe o dwóch płaskich, wachlarzowych strumieniach cieczy najczęściej tworzących względem siebie kąt 60o. Szczególnie przydatne są w warunkach niskiej wilgotności powietrza oraz wyższych temperatur (wytwarzają większe krople).

Nowoczesnym rozwiązaniem są opryskiwacze (PSP) wykorzystujące strumień powietrza jako wspomagający nośnik rozpylanej cieczy oraz czynnik przeciwdziałający znoszeniu kropel i poprawiający równomierność nanoszenia cieczy użytkowej na wszystkie części opryskiwanych roślin. Opryskiwacze (PSP) umożliwiają wykonanie zabiegu przy porywach wiatru dochodzących do 8 m/s.

Szacuje się, że ponad 75 proc. wody stosowanej do oprysków to woda twarda, która w znaczącym stopniu może pogorszyć właściwości fizykochemiczne cieczy opryskowych, a tym samym obniżyć biologiczną skuteczność niektórych herbicydów, np. pochodnych sulfonylomocznika.

Nie bez znaczenia jest także niski odczyn pH wody zastosowanej do sporządzenia cieczy użytkowej. W przypadku zbyt wczesnego sporządzenia cieczy opryskowej, kwaśny odczyn wody może wpłynąć na obniżenie skuteczności działania herbicydów sulfonylomocznikowych.

Antagonistyczny wpływ obydwu wymienionych czynników można zmniejszyć poprzez dodanie odpowiedniego adiuwanta.