W Krajowym Rejestrze figuruje 14 odmian ziemniaka klasyfikowanych jako bardzo wczesne, a więc szczególnie predestynowanych do wykorzystania przy uprawie tej rośliny na wczesny zbiór. Pochodzą one z 4 zagranicznych i 2 polskich firm hodowlano-nasiennych. Udział polskich odmian (jest ich 6) stanowi ok. 43 proc. oferty, co w odniesieniu do innych gatunków roślin rolniczych należy uznać za dobry wynik. Podkreślenia wymaga obecność w zestawieniu odmiany Irys, która od 40 lat cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem zarówno plantatorów ziemniaka, jak i konsumentów. To wyjątkowy wynik nie tylko na skalę krajową. W zamieszczonych poniżej opisach brakuje odmian Berber i Krasa. Powód jest prozaiczny. Nie figurują w ofercie handlowej firm hodowlano-nasiennych. Zatem nie można nabyć ich sadzeniaków.

Irys - (wpisana do KR w 1975 r.) najstarsza ze wszystkich odmian ziemniaka figurujących w Krajowym Rejestrze i jedyna o białym miąższu w swojej grupie wczesności. Cieszy się niesłabnącą popularnością wśród mieszkańców wschodniej części kraju, zarówno ze względu na smak, jak i właśnie barwę. Wydaje owalno-podłużne bulwy średniej wielkości do dużych, z płytko zagłębionymi oczkami w typie kulinarnym B (wszechstronnie użytkowy). Rośliny są średnio odporne na porażenie wirusem Y i dość podatne na wirus liściozwoju. Z tego względu odmiana ta powinna być uprawiana w rejonach mniejszego zagrożenia wirusami, czyli północnej i wschodniej części kraju. Podobnie jak pozostałe odmiany w tej grupie wczesności Irys jest mało odporny na porażenie zarazą ziemniaka. Według badań COBORU przy zbiorze wczesnym, czyli 40 dni po wschodach, odmiana ta wydaje plon bulw na poziomie 18,5 t/ha, w tym plon handlowy (bulwy o średnicy powyżej 3 cm) blisko 17 t/ha. Jej wymagania glebowe, pokarmowe i wodne określane są jako średnie.

Fresco - (w KR od 1997 r.) odmiana o żółtej skórce i jasnożółtym miąższu, typ konsumpcyjny B. Może być uprawiana z przeznaczeniem na produkcję frytek, jak również do bezpośredniego spożycia. Bulwy owalne, dość duże, z płytko zagłębionymi oczkami. Rośliny odznaczają się dobrą odpornością na wirus Y, liściozwój i parch zwykły, a na zarazę ziemniaka forma liściowa - bardzo dobrą. Odmiana mątwikoodporna (Ro1, 4). Fresco jest odmianą o dużych wymaganiach glebowych. Z powodu krótkiego okresu spoczynku fizjologicznego bulwy źle znoszą długie przechowywanie.

Denar - (w KR od 1999 r.) odmiana o żółtej skórce i jasnożółtym miąższu, typ konsumpcyjny sałatkowo-ogólnoużytkowy (AB). Chętnie uprawiana z racji swej plenności i tendencji do wydawania dużych bulw. Udział plonu handlowego w ogólnym niejednokrotnie dochodzi do 95 proc. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego - patotypy: Ro1, Ro2, Ro3, Ro4. Odznacza się też wysoką odpornością na wirusa Y i dość wysoką na parcha zwykłego. Jest natomiast podatna na zarazę ziemniaka. Denar ma niskie wymagania glebowe, pokarmowe i wodne. Jest typową odmianą gleb lekkich i bardzo lekkich. Trwałość przechowalnicza bulw - bardzo dobra.

Lord - (w KR od 1999 r.) odmiana bardzo podobna do Denara. Odróżnia ją nieco niższa plenność i mniejszy udział w plonie bulw dużych. Typ konsumpcyjny sałatkowo-ogólnoużytkowy (AB). Nadaje się do upraw: do bezpośredniego spożycia oraz do przetwórstwa na mrożonki i kostkę. Bulwy bardzo regularnego kształtu, okrągło-owalne, o średnio zagłębionych oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego - patotypy: Ro1, Ro2, Ro3. Bardzo odporna na porażenie wirusem Y, a przeciętnie odporna na parcha zwykłego. Na porażenie zarazą ziemniaka podatna. Trwałość przechowalnicza bulw bardzo dobra. Odmiana Lord ma małe wymagania glebowe, pokarmowe i wodne.

Arielle - (w KR od 2006 r.) odmiana bardzo plenna. Plon ogólny po 60 dniach od sadzenia pow. 20 t/ha, po 75 dniach - ok. 28 t/ha, a na koniec wegetacji ponad 40 t/ha. Bulwy duże, okrągło-owalne, o bardzo regularnym kształcie i płytkich oczkach. Skórka żółta, miąższ jasnożółty. Odmiana w typie kulinarnym B (ogólnoużytkowy) o zwięzłym miąższu, który zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Polecana głównie do uprawy do bezpośredniego spożycia. Odmiana mątwikoodporna, podatna na wirus Y, średnio odporna na wirus liściozwoju i bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków.

Miłek - (w KR od 2006 r.) możliwości plonotwórcze wysokie, podobne do odmiany Arielle. Plon ogólny po 60 dniach od sadzenia ok. 20 t/ha, po 75 dniach - 27 t/ha, natomiast na koniec wegetacji - ok. 40 t/ha. Bulwy duże, owalne, o regularnym kształcie i dość płytkich oczkach. Skórka żółta, miąższ koloru jasnożółtego. Odmiana w typie kulinarnym B-BC mączysta, lekko zwięzła, o dobrym smaku. Miąższ surowy ma bardzo małą skłonność do ciemnienia - po ugotowaniu raczej się to nie zdarza. Przydatna do uprawy na terenie całego kraju. Jednak przy wysokim porażeniu wirusem liściozwoju, powodującym znaczny spadek plonu, niezbędna częsta wymiana sadzeniaków. Odmiana wymaga gleb od średnich do dobrych, zasobnych, w dobrej kulturze. Nie nadaje się na gleby zwięzłe. Zapotrzebowanie na wodę przeciętne. Wymagania nawozowe średnie.

Justa - (w KR od 2006 r.) odmiana plonująca nieznacznie poniżej wzorca: po 60 dniach od sadzenia plonuje na poziomie ok. 16 t/ha, po 75 dniach - 22 t/ha, a na koniec wegetacji - 38 t/ha. Udział plonu handlowego podobny jak u odmiany Miłek. Bulwy duże, znacznie większe niż u pozostałych nowych odmian z grupy bardzo wczesnych, okrągło-owalne, o bardzo regularnym kształcie i płytkich oczkach. Bulwy nie mają tendencji do deformacji na glebach zwięzłych. Skórka i miąższ koloru żółtego. Odmiana w typie kulinarnym B-BC (wszechstronnie użytkowy do mączystego) o dobrym smaku. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Polecana do upraw: do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwórstwa na chipsy. W niektórych latach wykazuje niewielką skłonność do rdzawej plamistości miąższu. Odmiana mątwikoodporna. Podatna na zarazę ziemniaka. Justa ma średnie wymagania glebowe i nawozowe.

Ingrid - (w KR od 2009 r.) odmiana w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym (AB). Bulwy duże, bardzo jednolite pod względem wielkości i kształtu, okrągłoowalne, o bardzo płytko umieszczonych oczkach. Skórka i miąższ barwy żółtej. Charakteryzuje się bardzo szybkim tempem gromadzenia plonu. Odporna na mątwika ziemniaczanego, podatna na wirus Y i średnio odporna na wirus liściozwoju. Bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. Bulwy doskonale znoszą długi okres przechowywania.

Viviana - (w KR od 2010 r.) odmiana w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym (AB), o dobrym smaku. Tworzy duże, owalne bulwy o regularnym kształcie, płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana wydaje duże plony bulw zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru - 40 dni po wschodach, jak i po zakończeniu wegetacji. Polecana do upraw po podkiełkowaniu oraz pod folią. Odmiana o dużym udziale plonu handlowego w plonie ogólnym. Bulwy dobrze się przechowują (pomimo wczesnej dojrzałości). Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, podatna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami - niezbędna częsta wymiana sadzeniaków. Viviana wymaga gleb od średnich do dobrych, utrzymanych w dobrej kulturze rolnej. Zapotrzebowanie na wodę i składniki odżywcze - umiarkowane.

Impala - (w KR od 2011 r.) odmiana o żółtej skórce i jasnożółtym miąższu, typ konsumpcyjny AB. Bulwy jednolite, owalno-podłużne, średniej wielkości z płytko umieszczonymi oczkami. W opinii hodowcy odmiana charakteryzuje się bardzo dobrą odpornością na suszę. Odporność na wirus Y bardzo dobra, a na liściozwój - średnia. Odmiana mątwikoodporna (Ro1,4), mało podatna na parch zwykły i średnio odporna na zarazę ziemniaka. Impala dobrze znosi długie przechowywanie w temperaturze 5˚C.

Impresja - (w KR od 2015 r.) odmiana w typie kulinarnym sałatkowym (A) do ogólnoużytkowego (AB), smak dość dobry. Bulwy duże, okrągło-owalne, z oczkami bardzo płytko zagłębionymi. Skórka żółta, miąższ jasno żółty, bez skłonności do ciemnienia. Odmiana podatna na wirusa Y i bardzo podatna na zarazę ziemniaka. Jej wymagania glebowe, pokarmowe i wodne określane są jako średnie.

Riviera - (w KR od 2015 r.) odmiana o jaskrawożółtej skórce oraz jasnożółtym miąższu, w typie kulinarnym sałatkowym (A) do ogólnoużytkowego (AB). Bulwy duże, okrągłe, z płytko zagłębionymi oczkami. Ich wielkość bardzo wyrównana. Plenność odmiany wysoka. Odporność na wirus Y bardzo wysoka, a na liściozwój średnia. Podatność na parch zwykły przeciętna. Bardzo podatna na zarazę ziemniaka. Odmiana mątwikoodporna.

 

Artykuł pochodzi z numeru 2/2016 miesięcznika "Farmer"

Zamów roczną prenumeratę magazynu, a w prezencie otrzymasz "Przewodnik po chorobach zbóż i rzepaku"