• W siódmym okresie raportowania tj. od 21 maja do 20 lipca 2023 roku IUNG-PIB wystąpił dalszy wzrost powierzchni z suszą rolniczą we wszystkich trzynastu monitorowanych uprawach.
  • Bardzo zły stan nadal notowany jest w centrum kraju oraz w Wielkopolsce. Deficyt wody sięga wartości krytycznych.
  • Najbardziej suszę obecnie odczuwają uprawy jare o długim okresie wegetacji (okopowe, kukurydza). Bez wody ich potencjał plonowania drastycznie spadnie. 

IUNG-PIB opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

Jak zerkamy do raportu sytuacja w wielu regionach sięga wartości krytycznych. Susza nie ustępuje, a wręcz się pogłębia. 

Jak czytamy w siódmym okresie raportowania tj. od 21 maja do 20 lipca 2023 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -178 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 18 mm w stosunku do poprzedniego okresu (11 V-10 VII).

Gdzie największa jest susza?

Jak podaje IUNG-PIB, największy deficyt wody notowano we wschodniej części Pojezierza Wielkopolskiego, na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim oraz na Nizinie Wielkopolskiej od -240 do -269 mm. Bardzo duży niedobór wody notowano również na Pojezierzu Pomorskim, Żuławach, w zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego i w zachodniej i południowej części Niziny Mazowieckiej od -210 do -239 mm. Tylko nieco mniejszy deficyt wody notowano na południe i wschód od tego obszaru od -160 do-209 mm. Na pozostałym obszarze kraju niedobór wody wynosił od 0 do -160 mm.

Klimatyczny Bilans Wodny, siódmy okres raportowania Źródło: IUNG-PIB w Puławach
Klimatyczny Bilans Wodny, siódmy okres raportowania Źródło: IUNG-PIB w Puławach

Susza rolnicza występowała na terenie wszystkich województw i we wszystkich badanych uprawach

Suszę IUNG-PIB stwierdza na terenie wszystkich województw, ale nie na terenie wszystkich powiatów czy gmin. Są regiony w kraju, gdzie ilość opadów jest wysoka a sukcesywny ich rozkład zapewnia dobre warunki wilgotnościowe praktycznie dla wszystkich upraw. 

Susza występowała we wszystkich monitorowanych uprawach:

  • Kukurydzy na ziarno,
  • Kukurydzy na kiszonkę,
  • Krzewów owocowych,
  • Roślin strączkowych,
  • Zbóż jarych,
  • Zbóż ozimych,
  • Warzyw gruntowych,
  • Tytoniu,
  • Truskawek,
  • Drzew owocowych,
  • Chmielu,
  • Ziemniaka,
  • Buraka cukrowego.

Niestety IUNG-PIB nie prowadzi monitoringu na TUZ-ach. Uprawey te choć bardzo ucierpiały na skutek niedoboru wody nie są one objęte systemem suszowym. Szkody w tych uprawach mogą zatem nie zostać uwzględnione w pomocy suszowej. 

Susza w kukurydzy na ziarno i kiszonkę odczuwalna na ponad połowie gruntów ornych w kraju

W regionach trawionych przez suszę bardzo zły stan notuje się w uprawach kukurydzy zarówno uprawianej na ziarno jak i na kiszonkę. Kukurydza obecnie jest w trakcie wiechowania, zapylenia oraz zaziarniania kolb. Brak wody oraz upały powodują problemy w tych procesach co będzie miało przełożenie na późniejszy plon. 

Jak czytamy w raporcie suszę w tych uprawach notowano w 2159 gminach (87,16% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 20,55 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 54,02% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 13,19 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania). 

Rodzime bobowate przegrały walkę z suszą

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach roślin strączkowych. Tam największy deficyt wody przypadał w okresie ich kwitnienia, co miało przełożenie na słabe kwitnienie i wiązanie strąków. Dodatkowo rośliny są wyjątkowo niskie, a strąki osadzone tuż przy glebie. Rodzi to problemy na etapie zbioru. 

Jak podaje IUNG- PIB suszę w strączkowych zanotowano w 2039 gminach (82,32% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 19,1 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 54,02% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 10,93 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).

Zboża jare - lokalnie stan tragiczny

Bardzo zły stan notowany jest w uprawach zbóż jarych. Są one niskie, przerzedzone ze słabo zawiązanymi kłosami i wiechami. Suszę w tych uprawach stwierdzono w 1971 gminach (79,57% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 10,82 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 52,86% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 2,21 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania). 

Oziminy zbierane, susza zweryfikowała plon

Oziminy nieco uciekły przed suszą, gdyż miały szanse wykorzystać wodę pozimową. Są regiony gdzie jednak brak wody wpłynął znacząco na ograniczenie potencjału plonowania, co widać obecnie w postaci sygnałów plonowania tych gatunków. 

W uprawach zbóż ozimych, suszę otowano ją w 1824 gminach (73,64% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 11,27 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 42,62% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 2,4 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania). 

Warzywa gruntowe bez nawadniania nie dadzą plonu handlowego

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano także w uprawach warzyw gruntowych. Notowano ją w 1762 gminach (71,13% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 19,21 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 41,67% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 12,88 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Tytoń, chmiel, truskawka, drzewa i krzewy owocowe

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach tytoniu, notowano ją w 70,21% gmin Polski) w uprawach krzewów owocowych gminach (85,1% gmin Polski),  truskawek(70,21% gmin Polski), w uprawach drzew owocowych (60,48% gmin Polski).  Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach chmielu (54,38% gmin Polski)

Ziemniak słabo wiąże bulwy

Zagrożony suszą jest także ziemniak, który obecnie buduje plon bulw. Brak wody utrudnia ten proces, a punktowe opady są zagrożeniem dla tworzenia bulw niejednorodnych o niskiej wartości handlowej. Suszę rolniczą  zanotowano w 1229 gminach (49,62% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 24,83 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 19,99% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 15,85 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania). 

Burak cukrowy cały dzień leży plackiem

Są regiony w kraju, gdzie trudna sytuacja jest także notowana w uprawie buraka cukrowego. Suszę rolniczą zanotowano w 779 gminach (31,45% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 21,36 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 11,53% gruntów ornych kraju.